Η Βουλγαρία ως κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έχει ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο και πιο συγκεκριμένα στο «Νόμο περί των δημόσιων οικονομικών» (Закон за публичните финанси), την Οδηγία 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE L 306/41). Στις 29 Απριλίου 2024 το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε τη δέσμη νομοθετικών μέτρων για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής και δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ¹. Οι νέοι κανόνες τέθηκαν σε ισχύ στις 30 Απριλίου 2024. Βάσει του νέου πλαισίου, αρχής γενομένης από τον Σεπτέμβριο του 2024, όλα τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υποβάλλουν εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια που καλύπτουν περίοδο τεσσάρων έως πέντε ετών, ανάλογα με την τυπική διάρκεια της κοινοβουλευτικής περιόδου κάθε κράτους μέλους.² Στην Ελλάδα αναφέρεται ως Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), ενώ στην Βουλγαρία ως Μεσοπρόθεσμη Δημοσιονομική Πρόγνωση – ΜΔΠ (Средносрочна бюджетна прогноза – СБП).

Η κατάρτιση και επικαιροποίηση του μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδιασμού σε κυλιόμενη βάση αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών – μελών της ΕΕ στα πλαίσια του χρονοδιαγράμματος που προσδιορίζεται από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο³. Έτσι στη Βουλγαρία κάθε χρόνο μέχρι τις 20 Απριλίου το Υπουργικό Συμβούλιο κατόπιν πρότασης του Υπουργού Οικονομικών εγκρίνει την ΜΔΠ των επόμενων τεσσάρων ετών, ενώ μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, καταθέτει στη Βουλή, προς έγκριση, μαζί με το σχέδιο νόμου του κρατικού προϋπολογισμού, την επικαιροποιημένη ΜΔΠ, η οποία αποτελεί και την αιτιολογική έκθεση του προϋπολογισμού. Η κατάρτιση του προϋπολογισμού 2025 και η επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2025-2028, επηρεάστηκε από διάφορους παράγοντες και εφαρμόστηκε σε ένα σύνθετο πολιτικό περιβάλλον στο πλαίσιο των πρόωρων βουλευτικών εκλογών που διεξήχθησαν τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο του 2024. Τελικά μόλις τον Φεβρουάριο του 2025, με καθυστέρηση 4 μηνών, ετοιμάστηκαν τα προσχέδια των τριών δημοσιονομικών νόμων (του Κρατικού Προϋπολογισμού, των Προϋπολογισμών της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης και του Εθνικού Ταμείου Ασφάλισης Υγείας) για το 2025 και ένα επικαιροποιημένο δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2025-2028.

Η μακροοικονομική πρόβλεψη για την περίοδο αναφοράς, που εκπονήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει αύξηση της οικονομικής μεγέθυνσης σε 2,8% το 2025, από 1,9% και 2,2% το 2023 και το 2024 αντίστοιχα, με την επιτάχυνση να οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες. Το 2026 η βελτίωση της εξωτερικής ζήτησης θα οδηγήσει σε επιτάχυνση της αύξησης των εξαγωγών στο 3,5% και η συνολική αύξηση του ΑΕΠ θα επιταχυνθεί στο 3%. Η αύξηση της ζήτησης θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ιδιωτική επενδυτική δραστηριότητα και η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων θα συνεχίσει να καθοδηγείται από τις δαπάνες του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (MAA). Την περίοδο 2027-2028 η αύξηση του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί στο 2% λόγω της εξάντλησης της θετικής επίδρασης των επενδύσεων στο πλαίσιο του MAA, της επιβράδυνσης της αύξησης της κατανάλωσης των νοικοκυριών και της επιβράδυνσης της αύξησης των εξαγωγών. Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός θα συνεχίσει να επιβραδύνεται από 2,4% το 2025, σε 2% το 2028, κυρίως λόγω της αναμενόμενης πτωτικής δυναμικής των διεθνών τιμών.

Λόγω των σχετικά χαμηλών ποσοστών ανεργίας στη χώρα, η αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων αναμένεται να τροφοδοτηθεί κυρίως από άτομα που προηγουμένως ήταν εκτός εργατικού δυναμικού και όχι τόσο από τους ανέργους. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό ανεργίας το 2025 αναμένεται να κυμανθεί ξανά γύρω από το επίπεδο που έχει επιτευχθεί και να μειωθεί ελάχιστα (κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες) στο 4,1% κατά μέσο όρο για το έτος. Η τάση αυτή συνεχίζεται και τα επόμενα τρία χρόνια (μέχρι το 2028), οπότε η τιμή του δείκτη μειώνεται ελάχιστα, στο 4% περίπου και δεν παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές. Ωστόσο, η δυσμενής δημογραφική δυναμική στη χώρα και οι ολοένα και πιο περιορισμένες ευκαιρίες για αύξηση της προσφοράς εργασίας προκαθορίζουν τη σταδιακή μείωση της αύξησης της απασχόλησης κατά την περίοδο 2026-2028, παρόλο που η βουλγαρική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται. Σταδιακά, οι ρυθμοί αύξησης της απασχόλησης θα επιβραδυνθούν ενώ το 2027 και το 2028, ο αριθμός των απασχολουμένων αναμένεται να παραμείνει πρακτικά σταθερός.

Το 2025 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να αυξηθεί στο 2% του προβλεπόμενου ΑΕΠ. Η μεταβολή του ισοζυγίου θα αντανακλά την έντονη ονομαστική αύξηση των εισαγωγών, επηρεασμένη από την αύξηση της εγχώριας ζήτησης (συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης στρατιωτικού εξοπλισμού). Η βελτίωση της εξωτερικής ζήτησης θα βοηθήσει επίσης στην επιτάχυνση των εξαγωγών, αλλά ο ρυθμός θα παραμείνει πιο συγκρατημένος από εκείνο των εισαγωγών. Η αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό και τις μεταφορικές υπηρεσίες αναμένεται να παραμείνει σταθερή, γεγονός που θα οδηγήσει σε ελαφρά αύξηση του πλεονάσματος ισοζυγίου υπηρεσιών. Οι εισροές στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων της ΕΕ θα αυξήσουν το πλεόνασμα του δευτερογενούς εισοδήματος (πρώην τρεχουσών μεταβιβάσεων). Την περίοδο 2026-2028 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα συνεχίσει να αυξάνεται, φτάνοντας στο τέλος της περιόδου στο 3,7% του ΑΕΠ. Η ροή των εισερχόμενων άμεσων ξένων επενδύσεων θα παραμείνει στο 3,8-3,9% του ΑΕΠ.

Η μακροοικονομική πρόβλεψη για την περίοδο 2025-2028, εκπονήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών, τον Φεβρουάριο του 2025, πριν ξεσπάσει ο μεγάλος εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ – ΚΙΝΑΣ – ΕΕ, αν και στη σχετική παράγραφο για τις δυσκολίες της πρόβλεψης αναφέρει ότι «Αυξάνονται οι κίνδυνοι κλιμάκωσης των γεωπολιτικών διαφορών και της ενίσχυσης των προστατευτικών πολιτικών, αντίστοιχα, από τη μεταφορά αρνητικών επιπτώσεων στο διεθνές εμπόριο. Μια πιθανή αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ και η εισαγωγή μέτρων για τον περιορισμό των εισαγωγών από την ΕΕ, για παράδειγμα με αύξηση των δασμών, θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στη γερμανική και σε άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες και θα περιόριζε την εξωτερική ζήτηση της Βουλγαρίας, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη των εξαγωγών της χώρας.»⁴. Αυτή η ανησυχία είναι πλέον γεγονός, άρα τα παραπάνω μακροοικονομικά μεγέθη θα πρέπει ήδη να θεωρούνται ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο. Ήδη ο ΟΟΣΑ, στην πρόσφατη επικαιροποίηση των προβλέψεών του τον Μάρτιο του 2025, αναθεώρησε προς τα κάτω τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας για το 2025 και το 2026, εξαιτίας των δασμών και της πολιτικής αβεβαιότητας. Συγκεκριμένα, εκτιμά ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 3,1% το 2025 (έναντι 3,3% στην προηγούμενη πρόβλεψη) και 3,0% το 2026 (έναντι 3,3% στην προηγούμενη πρόβλεψη). Η ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται να επιβραδυνθεί, με την πρόβλεψη του ΟΟΣΑ για τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ να ανέρχεται στο 2,2% το 2025, αναθεωρημένη προς τα κάτω κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις προβλέψεις του Δεκεμβρίου 2024. Όμοια, η Ευρωζώνη εμφανίζει αναιμική ανάπτυξη, με την πρόβλεψη για την αύξηση του ΑΕΠ να διαμορφώνεται μόλις στο 1,0% για το 2025, μειωμένη κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την πρόβλεψη του Δεκεμβρίου 2024. Η επιβράδυνση αυτή αποδίδεται στη συνεχιζόμενη αδυναμία της βιομηχανικής παραγωγής και των εξαγωγών⁵.

Βασικές παραδοχές της επικαιροποιημένης ΜΔΠ για την περίοδο 2025-2028

Η επικαιροποιημένη ΜΔΠ αναφέρει ότι: «Σε αντίθεση με τον προϋπολογισμό που υπέβαλε η υπηρεσιακή κυβέρνηση στα τέλη του περασμένου έτους, το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο αντιστοιχεί στις προτεραιότητες και τους στόχους μιας τακτικής κυβέρνησης… Οι στόχοι της δημοσιονομικής πολιτικής και οι παράμετροι του δημοσιονομικού πλαισίου συνάδουν με τις προτεραιότητες για τη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα… Με αυτές τις προγνωστικές παραμέτρους πληρείται  το δημοσιονομικό κριτήριο για την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη.»⁶.

Τα  έσοδα και οι συνολικές δαπάνες των προϋπολογισμών όπως αποτυπώνονται στα Ενοποιημένα Δημοσιονομικά Προγράμματα ΕΔΠ (Консолидирани Фискални Програми – КФП)  την περίοδο 2025 – 2028, παρουσιάζουν πτωτική τάση ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η δημοσιονομική πολιτική στη χώρα θα εφαρμοστεί μέσω μιας σειράς μέτρων τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και στο σκέλος των δαπανών του προϋπολογισμού. Τα συνολικά έσοδα του προϋπολογισμού 2025 θα αυξηθούν κατά 6,2 ποσοστιαίες μονάδες  σε σύγκριση με το 2024 – στο 41,9% του ΑΕΠ, ενώ προβλέπεται να μειωθούν στο 40,2% του ΑΕΠ στο τέλος της περιόδου – το 2028.  Οι προϋπολογισμένες δαπάνες για το 2025 φτάνουν στο 44,9% του ΑΕΠ, από 38,8% το 2024. Τα επόμενα χρόνια μειώνονται σταδιακά μέχρι το 42,4% το 2028. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό για όλη των περίοδο αναφοράς με πτωτική τάση. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί από το μείον 3 τοις εκατό του ΑΕΠ το 2025 και το 2026, στο μείον 2,7 τοις εκατό το 2027 και στο 2,2 τοις εκατό του ΑΕΠ το 2028.

Η επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2025-2028 βασίστηκε σε μια σειρά από παραδοχές όπως:

• Διατήρηση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ στο 20%, και του μειωμένου συντελεστή στο 9% που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις: α) παροχής υπηρεσιών τουριστικών καταλυμάτων σε ξενοδοχεία και παρόμοιες εγκαταστάσεις, β) σε πωλήσεις βιβλίων (έντυπων και ηλεκτρονικών), καθώς και έντυπων εφημερίδων και περιοδικών, γ) παράδοση βρεφικής και παιδικής τροφής,  βρεφικών πάνων και αντίστοιχων βρεφικών ειδών υγιεινής, σύμφωνα με το Παράρτημα 4 του Νόμου περί ΦΠΑ. Ο μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ που ίσχυε μέχρι τις 31.12.2024 για το ψωμί και το αλεύρι καταργείται. Επίσης καταργείται ο προσωρινός μειωμένος συντελεστής 9%  για υπηρεσίες εστίασης και catering.
• Διατήρηση του βασικού συντελεστή φορολόγησης νομικών προσώπων στο 10% και του συντελεστή φορολόγησης μερισμάτων και εκκαθαριστικών μεριδίων στο 5%. Δεν παρακρατείτε φόρος επί των εισοδημάτων από μερίσματα και εκκαθαριστικών μεριδίων, διανεμημένων προς όφελος ξένου νομικού προσώπου που θεωρείται τοπικό για φορολογικούς σκοπούς σε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Εισαγωγή «εθνικού συμπληρωματικού φόρου» (domestic top-up tax) με συντελεστή 15%, με βάση την Οδηγία (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2022 σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ένωση.
• Διατήρηση του βασικού συντελεστή φορολόγησης φυσικών προσώπων στο 10%, των μονοπρόσωπων εμπόρων (για τα εισοδήματα που απόκτησαν από την οικονομική τους δραστηριότητα) στο 15%.
• Διατήρηση του συντελεστή φορολόγησης δαπανών στο 10%.
• Αύξηση του κατώτατου μισθού από 933 BGN (477 ευρώ) το 2024, σε 1 077 BGN (550,66 ευρώ) από την 1η Ιανουαρίου 2025. Η αύξηση των 73,7 ευρώ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε απόλυτα μεγέθη της τελευταίας 25ετίας, μετά από την περσινή των 78 ευρώ (σε σχέση με το 2023), όταν άλλαξε και ο τρόπος υπολογισμού του κατώτατου μισθού. Με βάση την παράγραφο 1, στοιχείο 1 του άρθρου 244 του Κώδικα Εργασίας (Κ.Ε.), όπως ισχύει από τις 10.02.2023, το Υπουργικό Συμβούλιο (Υ.Σ.) καθορίζει για κάθε ημερολογιακό έτος τον κατώτατο μισθό για τη χώρα⁷. Στην 2 παράγραφο του ίδιου άρθρου καθορίζεται και ο τρόπος υπολογισμού του νέου κατώτατου μισθού: «Ο κατώτατος μισθός για τη χώρα για το επόμενο ημερολογιακό έτος καθορίζεται έως την 1η Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους στο ποσό του 50 τοις εκατό του μέσου ακαθάριστου μισθού για περίοδο 12 μηνών, που περιλαμβάνει τα δύο τελευταία τρίμηνα του προηγούμενου έτους και τα δύο πρώτα τρίμηνα του τρέχοντος έτους.»⁸. Στην παράγραφο 3 υπάρχει και μια δικλίδα ασφαλείας που προβλέπει ότι: «Ο προσδιοριζόμενος σύμφωνα με την παράγραφο 2 κατώτατος μισθός για τη χώρα δεν μπορεί να είναι χαμηλότερος από αυτόν που καθορίστηκε για το προηγούμενο έτος.»⁹. Έτσι μέχρι την 1 Σεπτεμβρίου 2025, 2026, και 2027 θα υπολογιστούν οι νέοι κατώτατοι μισθοί που θα ισχύουν από την 1^η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, αντίστοιχα.

• Αύξηση των ελάχιστων ασφαλιστέων αποδοχών, όπως αυτές καθορίζονται ανάλογα με τη βασική οικονομική δραστηριότητα και την επαγγελματική κατηγορία. Η αύξηση γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις που οι ελάχιστες ασφαλιστέες αποδοχές είναι κατώτερες από τον κατώτατο μισθό. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Στον προϋπολογισμό της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης (ΚΚΑ) για το 2025, στον Πίνακα των Ελάχιστων Ασφαλιστέων Αποδοχών¹⁰ με πολύ λίγες εξαιρέσεις, οι  ελάχιστες ασφαλιστέες αποδοχές καθορίζονται στα 1 077 BGN.
• Διατήρηση των ελάχιστων μηνιαίων ασφαλιστέων αποδοχών των αυτοαπασχολούμενων, των αγροτών και των καπνοπαραγωγών στα επίπεδα του ελάχιστου μισθού για το 2024, δηλαδή στα 933 BGN μέχρι τις 31.3.2025 και αύξησή τους στα νέα επίπεδα του κατώτατου μισθού για το 2025, δηλαδή στα 1 077 BGN (550,66 ευρώ) από 1η Απριλίου 2025. Για τα επόμενα τρία χρόνια οι ελάχιστες μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές των παραπάνω ομάδων θα είναι ίσες με τον προβλεπόμενο κατώτατο μισθό των αντίστοιχων ετών.
• Διατήρηση του μέγιστου μηνιαίου ποσού των ασφαλιστέων αποδοχών στα 3 750 BGN (1 917,3 ευρώ) μέχρι τις 31.3.2025 και αύξησή του στα 4 130 BGN (2 111,6 ευρώ) από 1^η Απριλίου 2025. Για τα επόμενα τρία χρόνια το μέγιστο μηνιαίο ποσό των ασφαλιστέων αποδοχών για τον υπολογισμό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των μισθωτών και των εργοδοτών ορίζεται σε 2 265 ευρώ το 2026, σε 2 418,4 ευρώ το 2027 και σε 2 571,8 ευρώ το 2028.  
• Διατήρηση της ισχύουσας κατανομής (60:40) μεταξύ εργοδότη και ασφαλιζόμενου, των ασφαλιστικών εισφορών και του ύψους τους στα Ταμεία: «Υγείας» (8%), «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» (3,5%) και «Ανεργίας» (1%).
• Διατήρηση της καταβολής από τον εργοδότη στο Ταμείο «Εργατικό ατύχημα και επαγγελματική ασθένεια» ποσοστού που κυμαίνεται από 0,4% έως 1,1%, (ανάλογα με την κατηγορία οικονομικής δραστηριότητας του ασφαλισμένου) των μηνιαίων ασφαλιστέων αποδοχών του ασφαλισμένου για την περίοδο 2025 – 2028.
• Τα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις» για τα επόμενα δύο χρόνια (2025 – 2026), παραμένουν στα επίπεδα της περιόδου 2018-2024, ενώ για τα επόμενα δύο χρόνια (2027-2028) θα αυξηθούν. Πιο συγκεκριμένα για το 2025 και 2026: α) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας 19,8% (11,02% για τον εργοδότη και 8,78% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας (βαρέα και ανθυγιεινά) 22,8% (11,88% για τον εργοδότη και 10,92% για τον ασφαλιζόμενο)¹¹. β) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας 14,8% (8,22% για τον εργοδότη και 6,58% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας 17,8% (9,42% για τον εργοδότη και 8,38% για τον ασφαλιζόμενο). Την περίοδο 2027-2028 τα ποσοστά αυξάνονται: Για τους ασφαλισμένους της τρίτης κατηγορίας εργασίας που έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, στο 20,8%, το 2027 και στο 22,8%, το 2028. Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, στο 15,8% το 2027 και στο 17,8 το 2028.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις για άτομα που υπόκεινται στο άρθρο 69», δηλαδή για τους ασφαλισμένους που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις, στα σώματα ασφαλείας και στο πυροσβεστικό σώμα  και  έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, το ποσοστό των εισφορών παραμένει την περίοδο 2025-2028, στο 60,8%, ενώ για τους γεννηθείς μετά την 31.12.1959 το ποσοστό είναι 55,8%. Οι εισφορές αυτές καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Οι ασφαλισμένοι στο ταμείο «Συντάξεις», που έχουν γεννηθεί μετά  την 31η Δεκεμβρίου 1959, υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2025 – 2028, για επικουρική σύνταξη σε  γενικό συνταξιοδοτικό ταμείο. Εξαίρεση αποτελούν οι ασφαλισμένοι στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, στην Υπηρεσία πληροφοριών του υπουργείου Άμυνας και στην Κρατική υπηρεσία Εθνικής ασφάλειας. Το ποσοστό των εισφορών  είναι 5% (2,8 για τον εργοδότη και 2,2% για τον εργαζόμενο).
• Οι ασφαλισμένοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, που βρίσκονται σε καθεστώς  πρώτης και δεύτερης κατηγορίας εργασία υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2025 – 2028, για επικουρική σύνταξη σε  επαγγελματικό συνταξιοδοτικό ταμείο για παροχή πρόωρης σύνταξης. Το ποσό της εισφοράς για την πρώτη κατηγορία εργαζομένων είναι 12% και για τη δεύτερη 7%. Οι εισφορές καλύπτονται πλήρως από τον εργοδότη.
• Για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος παροχής σύνταξης γήρατος¹², τα ελάχιστα απαιτούμενα έτη ασφάλισης, για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας αυξάνονται κατά δύο μήνες και για τις γυναίκες και για τους άνδρες, μέχρι την συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης για τις γυναίκες και 40 ετών ασφάλισης για τους άνδρες, ενώ το ελάχιστο απαιτούμενο ηλικιακό όριο στις γυναίκες αυξάνεται κατά δύο μήνες και στους άνδρες κατά ένα μήνα, όπως φαίνεται από το πίνακα 3 παρακάτω:

• Στις περιπτώσεις των ατόμων που δεν έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα, σύμφωνα με το άρθρο 68 παράγραφος 3, από το 2023, μπορούν να  το κάνουν όταν συμπληρώσουν το 67 έτος της ηλικίας τους (γυναίκες και άνδρες) και ταυτόχρονα έχουν το λιγότερο 15 έτη πραγματικής ασφάλισης.
• Το μέγιστο ποσό σύνταξης (ισχύει για όλες τις συντάξεις) για την περίοδο 2025 – 2028 είναι  3 400 BGN.
• Το όριο φτώχιας με βάση τη «Μεθοδολογία ορισμού του ορίου φτώχιας για τη χώρα» καθορίζεται από 1.1.2025 σε 638 BGN, από 526  BGN το 2024¹³.
• Από 1.7.2025 οι συντάξεις γήρατος θα επικαιροποιηθούν κατά 8,6%. Η  ελάχιστη σύνταξη γήρατος από 580,57 BGN θα ανέλθει στα 630,50 BGN¹⁴.
• Διατήρηση στα επίπεδα του 2024 του ελάχιστου  ημερήσιου ποσού του επιδόματος ανεργίας σε 18 BGN (9,2 ευρώ) και του αντίστοιχου μέγιστου ποσού στα 107,14 BGN (54,78 ευρώ), για την περίοδο 2025 – 2028¹⁵.
• Τα επιδόματα ανεργίας, σύμφωνα με το άρθρο 54γ του «Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης» καταβάλλονται για διάστημα 4 έως 12 μηνών, ανάλογα με τη συνολική περίοδο ασφάλισης του ενδιαφερόμενου, ως εξής: για ασφαλιστέες αποδοχές έως και 3 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 4 μήνες, για ασφαλιστέες αποδοχές 3 ετών και μίας μέρας, έως 7 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 6 μήνες, για ασφαλιστέες αποδοχές 7 ετών και μίας μέρας, έως 11 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 8 μήνες, για ασφαλιστέες αποδοχές 11 ετών και μίας μέρας, έως 15 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 10 μήνες, για ασφαλιστέες αποδοχές άνω των 15 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 12 μήνες.
• Οι μητέρες που έχουν ασφάλιση «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» δικαιούνται χρηματική αποζημίωση κύησης και τοκετού για περίοδο 410 ημερολογιακών ημερών η οποία ξεκινά 45 ημέρες πριν από την καθορισμένη ημερομηνία τοκετού.
• Το ύψος του ποσού της εφάπαξ αποζημίωσης για τη γέννηση ενός ζωντανού τέκνου, για την περίοδο 2025 – 2028  καθορίζεται ως εξής:  πρώτο παιδί 375 BGN (191,7 ευρώ), δεύτερο παιδί 900 BGN (460,16 ευρώ), τρίτο παιδί  450 BGN (230,08 ευρώ), τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί 300 BGN (153,39 ευρώ).
• Μετά τη λήξη της άδειας κύησης και τοκετού, οι μητέρες που έχουν ασφάλιση στο ταμείο «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» για τουλάχιστον 12 μήνες διατηρούν το δικαίωμα να λάβουν παροχή για τη φροντίδα τέκνων μικρής ηλικίας, ήτοι ηλικίας κάτω των 2 ετών. Την περίοδο 2025 – 2028, το ποσό του μηνιαίου επιδόματος για τη φροντίδα παιδιού μικρής ηλικίας  ανέρχεται σε 780 BGN (399 ευρώ).
• Δικαίωμα οικογενειακού εφάπαξ βοηθήματος κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς και μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση του πρώτου του έτους έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι: την περίοδο 1.1.2025 – 31.3.2025, κατώτερο ή ίσο των 810 BGN, την περίοδο 1.4.2025 – 31.12.2025, κατώτερο ή ίσο των 860 BGN (440 ευρώ) και για την περίοδο 2026-2028,  κατώτερο ή ίσο των 910 BGN (465,27 ευρώ).
• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του,  έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες, είναι:  την περίοδο 1.1.2025 – 31.3.2025, κατώτερο ή ίσο των 710 BGN, την περίοδο 1.4.2025 – 31.12.2025, κατώτερο ή ίσο των 760 BGN (388,6 ευρώ)  Το ποσό του πλήρους μηνιαίου επιδόματος ανέρχεται σε: 50 BGN (25,56 ευρώ) για τις οικογένειες με ένα παιδί, 110 BGN (65,24 ευρώ) για τις οικογένειες με δύο παιδιά, 165 BGN (84,36 ευρώ) για τις οικογένειες με τρία παιδιά, 175 BGN (89,47 ευρώ) για τις οικογένειες με τέσσερα παιδιά, για κάθε επόμενο παιδί της οικογένειας το επίδομα αυξάνεται κατά 20 BGN (10,3 ευρώ).
• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του,  έχουν και οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι: την περίοδο 1.1.2025 – 31.3.2025, από 710,01 BGN, μέχρι και 810 BGN και από  την περίοδο 1.4.2025 – 31.12.2025, από 760,01 BGN και μέχρι 860 BGN. Τότε το μηνιαίο επίδομα ανέρχεται στο 80% του πλήρους επιδόματος¹⁶.
• Οι έγκυες γυναίκες στην οικογένεια των οποίων το μέσο μηνιαίο εισόδημα ανά μέλος είναι κατώτερο ή ίσο των 860 BGN δικαιούνται εφάπαξ επίδομα 225 BGN (115 ευρώ) κατά τη διάρκεια της κύησης, εφόσον δεν δικαιούνται παροχή κύησης και τοκετού, σύμφωνα με τον Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης και εφόσον διαμένουν μόνιμα στη χώρα.
•  Δικαίωμα οικογενειακού εφάπαξ βοηθήματος 300 BGN (153,38 ευρώ) για τα τέκνα τους που ξεκινούν την πρώτη και την όγδοη τάξη του σχολείου, έχουν οι οικογένειες των οποίων το μέσο μηνιαίο εισόδημα ανά μέλος είναι κατώτερο ή ίσο των 860 BGN.

Σημειώσεις:

1. βλ. Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1263 του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον αποτελεσματικό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών και την πολυμερή δημοσιονομική εποπτεία καθώς και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, Οδηγία του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/85/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών.
2. Πάλι εκεί, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1263, άρθρο 2, σημείο 6.
3. Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.  Κάθε χρόνο, ο κύκλος του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου ξεκινά τον Νοέμβριο, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει τη «φθινοπωρινή δέσμη». Η εν λόγω δέσμη συνίσταται στα εξής: α) ετήσια έρευνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη, β) έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, γ) σχέδιο σύστασης για την ευρωζώνη, δ) σχέδιο κοινής έκθεσης για την απασχόληση. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο το Συμβούλιο της ΕΕ συζητά για την ετήσια έρευνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, και εγκρίνει συμπεράσματα.  Επίσης, εξετάζει, τροποποιεί και εγκρίνει τη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης, την οποία υποβάλλει εν συνεχεία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για να συζητηθεί κατά τη σύνοδό του τον Μάρτιο. Το Συμβούλιο εκδίδει την κοινή έκθεση για την απασχόληση και εγκρίνει συμπεράσματα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητά την οικονομική κατάσταση και την κατάσταση της απασχόλησης στα κράτη μέλη και προσυπογράφει το σχέδιο σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης. Τον Απρίλιο σύμφωνα με το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, το οποίο εφαρμόζεται από το 2024, κάθε κράτος μέλος υποβάλλει εθνικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο στο οποίο καθορίζεται η δημοσιονομική του πορεία, καθώς και οι προτεραιότητές του όσον αφορά τις δημόσιες επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που διασφαλίζουν από κοινού βιώσιμη και σταδιακή μείωση του χρέους και βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη, αποφεύγοντας μια φιλοκυκλική δημοσιονομική πολιτική. Τα σχέδια έχουν περίοδο εφαρμογής τεσσάρων έως πέντε ετών. Καθιστούν δυνατή μια διαδικασία πολυμερούς εποπτείας, η οποία εξετάζει επίσης τις μεσοπρόθεσμες τάσεις. Με τον τρόπο αυτόν βελτιώθηκε η διαδικασία συντονισμού των πολιτικών, η οποία προηγουμένως εξέταζε μεμονωμένα κάθε έτος. Τα σχέδια καθορίζουν επίσης την πορεία των καθαρών δαπανών: μια αριθμητική πολυετή πορεία για τις καθαρές δαπάνες, η οποία μπορεί να καλύπτει έως και επτά έτη. Βάσει σύστασης της Επιτροπής, το Συμβούλιο εκδίδει στη συνέχεια σύσταση στην οποία καθορίζεται η πορεία των καθαρών δαπανών. Δύναται επίσης να εγκρίνει τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις στις οποίες βασίζονται τυχόν παρατάσεις των περιόδων προσαρμογής. Σε περίπτωση που αναδειχθεί νέα κυβέρνηση σε ένα κράτος μέλος, το οικείο κράτος μέλος δύναται να υποβάλει αναθεωρημένο εθνικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο. Το 2024 τα κράτη μέλη κατάρτισαν τα δημοσιονομικά διαρθρωτικά τους σχέδια το φθινόπωρο. Αρχής γενομένης από το 2025, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να καταρτίζει είτε ετήσια έκθεση προόδου είτε νέο δημοσιονομικό διαρθρωτικό σχέδιο τον Απρίλιο (στο τέλος της περιόδου που καλύπτεται από το τρέχον σχέδιο). Η ετήσια έκθεση προόδου περιγράφει την εφαρμογή του εθνικού μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού-διαρθρωτικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένων αφενός, της πορείας των καθαρών δαπανών όπως καθορίζεται από το Συμβούλιο και, αφετέρου, των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που έχουν πραγματοποιηθεί. Τον Μάιο και τον Ιούνιο στο πλαίσιο της «εαρινής δέσμης» της, η Επιτροπή δημοσιεύει εκθέσεις ανά χώρα για όλα τα κράτη μέλη. Στις εκθέσεις γίνεται απολογισμός της δημοσιονομικής κατάστασης κάθε χώρας και αξιολογείται η πρόοδος που έχει σημειωθεί όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων των προηγουμένων ετών. Η εαρινή δέσμη περιλαμβάνει επίσης εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις των μακροοικονομικών ανισορροπιών για τα κράτη μέλη για τα οποία έχει διαπιστωθεί ότι διατρέχουν κίνδυνο τέτοιων ανισορροπιών. Η Επιτροπή παρουσιάζει επίσης ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΣΑΧ). Οι ΣΑΧ συνιστούν μέτρα που οφείλει να λάβει κάθε χώρα για τη διόρθωση των ανισορροπιών που έχουν εντοπιστεί. Μόλις η Επιτροπή παρουσιάσει την εαρινή δέσμη της και μέχρι το φθινόπωρο γίνεται η λεγόμενη πολυμερής δημοσιονομική εποπτεία που περιλαμβάνει διεξοδική ανάλυση και συζήτηση όλων των σχετικών πορισμάτων μεταξύ του συνόλου των κρατών μελών και της Επιτροπής. Ως αποτέλεσμα των εργασιών αυτών, το Συμβούλιο της ΕΕ θα είναι σε θέση να συμφωνήσει επί των τελικών εκδόσεων των ειδικών ανά χώρα συστάσεων. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δύναται να συζητήσει τις τελικές συστάσεις και, κατόπιν τούτου, το Συμβούλιο είναι σε θέση να τις εκδώσει επισήμως. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη καλούνται να τις εφαρμόσουν. Στο: https://www.consilium.europa.eu/el/policies/how-european-semester-works/#timeline
4. Актуализирана средносрочна бюджетна прогноза за периода 2025 – 2028 г. Февруари 2025, стр. 17
5. Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Τριμηνιαία έκθεση, Μάρτιος 2025,  https://www.pbo.gr
6. Актуализирана средносрочна бюджетна прогноза за периода 2025 – 2028 г. Февруари 2025, стр. 21
7. КОДЕКС НА ТРУДА. В сила от 01.01.1987 г., изм. ДВ. бр.70 от 20 Август 2024г. Ανακτήθηκε από: https://www.justice.government.bg/home/normdoc/1594373121
8. Πάλι εκεί
9. Πάλι εκεί
10. βλ. https://kik-info.com/spravochnik/mod.php
11. Στην Βουλγαρία, σύμφωνα με την Οδηγία για την κατηγοριοποίηση της εργασίας λόγω συνταξιοδότησης, όπως αυτή τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Νο 15 στις 15.2.2013 η εργασία χωρίζεται σε τρείς κατηγορίες. Η πρώτη και η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει κατάλογο με βαρέα και ανθυγιεινά, ενώ η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τις λοιπές εργασίες που δεν βρίσκονται στον πίνακα της πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, χωρίς να τις απαριθμεί. Βλ. НАРЕДБА за категоризиране на труда при пенсиониране Обн. – ДВ, бр. 123 от 23.10.1998 г., в сила от 01.01.2000г
12. Δύο είναι τα κριτήρια για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος παροχής σύνταξης γήρατος: ταυτόχρονα να έχουν συμπληρωθεί τόσο ο ελάχιστος απαιτούμενος από τη συνταξιοδοτική νομοθεσία χρόνος ασφάλισης,  όσο και η ηλικία. Από την ημερομηνία κατά την οποία συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, μπορεί να ασκηθεί με αίτηση το θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης και να χορηγηθεί η σύνταξη.
13. ПОСТАНОВЛЕНИЕ № 328 ОТ 30 СЕПТЕМВРИ 2024 Г. за определяне размера на линията на бедност за страната за 2025 г.
14. Με βάση το άρθρο 100 του Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης, οι συντάξεις γήρατος που χορηγήθηκαν έως την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση από την 1η Ιουλίου, του τρέχοντος έτους με απόφαση του Εποπτικού Συμβουλίου του Εθνικού Ιδρύματος Κοινωνικής Ασφάλισης, μέσω προσαρμογής σε ποσοστό που αντιστοιχεί στο άθροισμα κατά 50% από την αύξηση των εθνικών μέσων ασφαλιστέων αποδοχών και κατά 50% στο δείκτη τιμών καταναλωτή για το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Σε περίπτωση που το ποσοστό αυτό είναι αρνητικός αριθμός, οι συντάξεις δεν επικαιροποιούνται.
15. Η ημερήσια αποζημίωση του επιδόματος ανεργίας αντιστοιχεί στο 60% του μέσου ημερομισθίου ή των μέσων ασφαλιστέων αποδοχών από τον οποίο ή τις οποίες παρακρατούνται οι εισφορές στο Ταμείο «Ανεργία» για τους 24 ημερολογιακούς μήνες που προηγούνται του μήνα διακοπής της ασφάλισης, και δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το ελάχιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας και ανώτερη από το μέγιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας,  όπως καθορίζονται ετησίως από τον νόμο για τον προϋπολογισμό της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης.
16. βλ. ЗАКОН за държавния бюджет на Република България за 2025 г., чл.64

 Βιβλιογραφία

Закон за държавния бюджет на Република България за 2025 г., приет от 51-вото Народно събрание на 21 март 2025 г. ДВ, брой: 26, от дата 27.3.2025 г.   Официален раздел / НАРОДНО СЪБРАНИЕ. Στο: https://dv.parliament.bg/DVWeb/showMaterialDV.jsp?idMat=233694

Закон за бюджета на държавното обществено осигуряване за 2025 г., приет от 51-вото Народно събрание на 19 март 2025 г. ДВ, брой: 25, от дата 25.3.2025 г.   Официален раздел / НАРОДНО СЪБРАНИЕ. Στο: https://dv.parliament.bg/DVWeb/showMaterialDV.jsp?idMat=233617

Закон за бюджета на Националната здравноосигурителна каса за 2025 г., приет от 51-вото Народно събрание на 19 март 2025 г. ДВ, брой: 25, от дата 25.3.2025 г.   Официален раздел / НАРОДНО СЪБРАНИЕ. Στο: https://dv.parliament.bg/DVWeb/showMaterialDV.jsp?idMat=233617

ДОКЛАД от ТЕМЕНУЖКА ПЕТКОВА – МИНИСТЪР НА ФИНАНСИТЕ ОТНОСНО: Проект на Решение на Министерския съвет за одобряване на законопроект за държавния бюджет на Република България за 2025 г. Στο: https://www.minfin.bg/bg/1648

Актуализирана средносрочна бюджетна прогноза за периода 2025 – 2028г. (Мотиви към законопроекта за държавния бюджет на Република България за 2025г.). Στο: https://www.minfin.bg/bg/1648

„КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“ Обн., ДВ, бр. 110 от 17.12.1999 г., в сила от 1.01.2000 г., με τις διαδοχικές τροποποιήσεις και διορθώσεις του. Στο: http://www.noi.bg/images/bg/legislation/Codes/KCO.pdf

НАРЕДБА за пенсиите и осигурителния стаж (Загл. изм. – ДВ, бр. 19 от 2003 г.). Στο: https://www.mlsp.government.bg/uploads/37/politiki/trud/zakonodatelstvo/2024/naredba-za-pensiite-i-osiguritelniq-staj-zagl-izm-dv-br-19-ot-2003-g24.pdf

Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1263 του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον αποτελεσματικό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών και την πολυμερή δημοσιονομική εποπτεία καθώς και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου. Στο: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=OJ:L_202401263

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .