Ο 47^ος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αντιμετωπίσει σημαντικές δημοσιονομικές προκλήσεις κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, όπως μεγάλα ελλείμματα, αυξανόμενες πληρωμές τόκων, επίπεδα ρεκόρ χρέους. Το μεγάλο και αυξανόμενο ακαθάριστο ομοσπονδιακό χρέος, το οποίο στο κλείσιμο του οικονομικού έτους (30.09.2024)  ανέρχεται σε 35 464 673 929 171 δολάρια, απειλεί να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη, να περιορίσει τις επιλογές πολιτικής και να αυξήσει τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης δημοσιονομικής κρίσης¹.  Ωστόσο, ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ, ούτε η ηττημένη Καμάλα Χάρις  στον προεκλογικό τους αγώνα για τις προεδρικές εκλογές του 2024 δεν είχαν υποβάλει σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτού του αυξανόμενου χρέους. Στην πραγματικότητα, τα  δημοσιονομικά προγράμματα και των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, οδηγούν σε περαιτέρω αύξηση των ελλειμμάτων και του χρέους.

Πηγή: Office of Management and Budget (OMB), Historical Tables : https://www.whitehouse.gov/omb/budget/historical-tables/ και  Economic Report of the President. Στο :https://www.white house.gov/wp- content/uploads/2024/03/ERP-2024.pdf και δική μου επεξεργασία

Σύμφωνα με την κεντρική εκτίμηση του Committee for a Responsible Federal Budget (CRFB) το σχέδιο της Καμάλα Χάρις θα αύξανε το χρέος κατά 3,50 τρισεκατομμύρια δολάρια την περίοδο 2026 – 2035, ενώ το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ θα αύξανε το χρέος κατά 7,50 τρισεκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο², ενώ κατά τη συμβατική εκτίμηση του Penn Wharton Budget Model (PWBM) κατά 5,8 τρισεκατομμύρια δολάρια, την περίοδο 2025 – 2034³. Στο σημερινό μας αφιέρωμα θα αναλύσουμε βασικά σημεία του οικονομικού προγράμματος του νικητή.Ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στην προεκλογική του εκστρατεία είχε προτείνει μια σειρά από μέτρα πολιτικής για μείωση των φόρων, ενίσχυση των δαπανών για την εθνική ασφάλεια, αύξηση των εσόδων από τους δασμούς, χαμηλότερο κόστος υγειονομικής περίθαλψης και στέγασης, περιορισμό και αντιστροφή της παράνομης μετανάστευσης και μείωση κανονισμών και δαπανών⁴. Ο Τραμπ θέλει να συνεχίσει από κει που σταμάτησε το 2020. Πολλοί παρομοιάζουν την διακυβέρνηση του και το σημερινό του πρόγραμμα με εκείνο άλλων δύο Ρεπουμπλικάνων προέδρων – του Ρέιγκαν και του Μπους του νεότερου. Αυτό ισχύει μόνο στο σημείο της πολιτικής για μείωση των φόρων (και αυτό με πολλές υποσημειώσεις) και στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα πάνω στο χρέος.

Ο ηθοποιός που έγινε ο 40-ος πρόεδρος των ΗΠΑ – ο Ρόναλντ Ρέιγκαν (1981-1989), εφάρμοσε τα οικονομικά της προσφοράς (supply-side economics) για να καταπολεμήσει τον στασιμοπληθωρισμό που ακολούθησε την ύφεση στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η δημοσιονομική πολιτική του Ρέιγκαν, γνωστή και ως Reaganomics, επικεντρώθηκε στις φορολογικές περικοπές, στη μείωση των κοινωνικών δαπανών, στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και στην  απορρύθμιση  των εγχώριων αγορών. Έτσι όμως ξεκινά μια μακρά περίοδος σημαντικών δημοσίων ελλειμμάτων (μέσο όρο μείον 4 τοις εκατό του ΑΕΠ για την περίοδο 1981 – 1989), τα οποία διόγκωσαν  το χρέος. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Ρέιγκαν δεν εκπλήρωσε ποτέ το προεκλογική υπόσχεση του 1980 για υποβολή ισοσκελισμένου προϋπολογισμού. Ο Ρέιγκαν παρέλαβε το χρέος στα 909 δισεκατομμύρια δολάρια (32,6% του ΑΕΠ) και το παρέδωσε στα 2,6 τρισεκατομμύρια, (50,6% του ΑΕΠ) προσθέτοντας πάνω από 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια στο ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ.

Ποτέ στο παρελθόν οι Αμερικάνοι δεν έζησαν μια τόσο μεγάλη αύξηση του δημοσίου χρέους σε περίοδο ειρήνης, γεγονός που προκάλεσε έντονο προβληματισμό και σε πολλούς διαμορφωτές οικονομικής πολιτικής. Ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος (1989 – 1993) αύξησε τους φόρους για να μειώσει το έλλειμμα παρόλο που προεκλογικά έδωσε την υπόσχεση «Προσέξτε τα λόγια μου: Όχι άλλοι φόροι» και σύμφωνα με μερικούς πολιτικούς σχολιαστές, αυτό του στοίχισε την επανεκλογή του. Το 1993, όταν ανέλαβε την προεδρία ο Μπιλ Κλίντον, αύξησε πάλι τους φόρους. Αυτές οι αυξήσεις φόρων μαζί με την οικονομική ανάπτυξη που οφειλόταν στο οικονομική «έκρηξη» της τεχνολογίας των πληροφοριών, μείωσαν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού την περίοδο 1993 – 1997 και τελικά δημιούργησαν πλεονάσματα την περίοδο 1998 – 2001. Το δημόσιο χρέος μειώθηκε από το 64,4% του ΑΕΠ το 1995, στο 54,5% το 2001.

Όταν ορκίστηκε  πρόεδρος ο Τζορτζ Μπους (ο νεότερος), το 2001, η οικονομική άνθηση του τομέα της υψηλής τεχνολογίας στο χρηματιστήριο πήρε αντίστροφη πορεία και η οικονομία όδευε προς την οικονομική ύφεση. Η κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας προκαλεί αυτόματα μείωση των φορολογικών εσόδων (αυτόματοι σταθεροποιητές) και δημιουργεί ελλείμματα προϋπολογισμού. Επιπλέον οι μειώσεις φόρων με τους νόμους του 2001 (Economic Growth and Tax Relief Reconciliation Act – EGTRRA) και 2003 (Jobs and Growth Tax Relief Reconciliation Act – JGTRRA) για να καταπολεμηθεί η οικονομική ύφεση οδήγησαν επίσης σε σημαντική μείωση των φορολογικών εσόδων.

Ο EGTRRA υπογράφηκε στις 7 Ιουνίου 2001 και περιλάμβανε: 1. Μείωση των φορολογικών συντελεστών εισοδήματος: Τα φορολογικά ποσοστά μειώθηκαν σε όλες τις κατηγορίες εισοδήματος. Εισήγαγε επίσης νέο κατώτατο φορολογικό συντελεστή 10%. 2. Κατάργηση του φόρου κληρονομιάς: Ο φόρος κληρονομιάς καταργήθηκε σταδιακά μέχρι το 2010. 3. Αύξηση της επιστροφής φόρου για τα παιδιά (Child Tax Credit) : Το ποσό της πίστωσης αυξήθηκε από 500 δολάρια σε 1 000 δολάρια ανά παιδί.

Ο  JGTRRA υπογράφηκε στις 28 Μαΐου 2003, ως συνέχεια του EGTRRA, και επικεντρώθηκε στη μείωση φόρων για την τόνωση της οικονομίας. Περιλάμβανε: 1. Μείωση φόρων κεφαλαιακών κερδών και μερισμάτων : Οι συντελεστές φορολόγησης για μακροπρόθεσμα κεφαλαιακά κέρδη και μερίσματα μειώθηκαν στο 15% (ή 5% για χαμηλότερα εισοδήματα). 2. Επιτάχυνση των μειώσεων φόρων του EGTRRA: Οι μειώσεις φόρων του 2001 επιταχύνθηκαν και εφαρμόστηκαν άμεσα αντί σταδιακά, με άμεσες μειώσεις στους φορολογικούς συντελεστές.

Οι υποστηρικτές των μειώσεων φόρων, όπως ο Greg Mankiw, ο οικονομικός σύμβουλος του Μπους, αλλά και οικονομολόγοι της Σχολής της Προσφοράς, υποστήριξαν ότι οι μειώσεις φόρων θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη μέσω της αύξησης των επενδύσεων και της κατανάλωσης. Πράγματι, παρατηρήθηκε μια βραχυπρόθεσμη αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας, κυρίως μετά τον JGTRRA του 2003, ο οποίος επιτάχυνε τις μειώσεις φόρων και μείωσε τους φόρους στα μερίσματα και τα μακροπρόθεσμα κεφαλαιακά κέρδη. Οι επικριτές, των δύο νόμων, όπως οι νομπελίστες οικονομολόγοι Joseph Stiglitz και Paul Krugman, υποστήριξαν ότι οι μειώσεις φόρων ωφέλησαν κυρίως τα υψηλά εισοδήματα. Τα αποτελέσματα από τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών και των φορών κεφαλαίου και μερισμάτων ήταν δυσανάλογα μεγαλύτερα για τους πλούσιους, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα που προκλήθηκε θα επηρέαζε περισσότερο τα χαμηλότερα εισοδήματα μακροπρόθεσμα μέσω περικοπών κοινωνικών προγραμμάτων ή αυξήσεων στους φόρους.  Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) από το 2001 έως το 2011, οι μειώσεις φόρων οδήγησαν σε σωρευτική απώλεια εσόδων περίπου $1,7 τρισεκατομμυρίων. Αυτό οδήγησε σε αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος και συνέβαλε στην αύξηση του εθνικού χρέους των ΗΠΑ. Δεύτερη κύρια αιτία αύξησης των ελλειμμάτων και του χρέους ήταν οι αυξημένες, σε επίπεδα ρεκόρ, στρατιωτικές δαπάνες λόγω της έναρξης του πολέμου στο Αφγανιστάν και του πολέμου κατά της τρομοκρατίας ως απάντηση στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, καθώς και λόγω του πολέμου στο Ιράκ το 2003.

Αποτέλεσμα από το 2002 μέχρι το 2008 ο προϋπολογισμός να είναι μονίμως ελλειμματικός (μέσο όρο μείον 2,4 τοις εκατό του ΑΕΠ) και να προστεθούν  πάνω από 4,3 τρισεκατομμύρια δολάρια στο ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ, ανεβάζοντας το στο 67,5% του ΑΕΠ⁵. Οι πόλεμοι που ξεκίνησε ο Μπους πρόσθεσαν επίσης σημαντικά στο δημόσιο χρέος κατά τη διάρκεια της προεδρίας του  Ομπάμα και του Τραμπ. Το κόστος αυτών των πολέμων για 20 χρόνια υπολογίστηκε από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου σε περίπου 8 τρισεκατομμύρια δολάρια τον Σεπτέμβριο του 2021⁶.

Στα θέματα της δασμολογικής πολιτικής και της αντιμετώπισης του εμπορικού ελλείμματος πολλοί συγκρίνουν την διακυβέρνηση Τραμπ και το πρόγραμμα του με αυτό της διακυβέρνησης του επίσης Ρεπουμπλικάνου Χούβερ.

Ο Χέρμπερτ Χούβερ (1929-1933) ήταν γνωστός για τις προστατευτικές του εμπορικές πολιτικές, πιο συγκεκριμένα τον Νόμο περί Δασμών του 1930 γνωστός και ως Smoot-Hawley Tariff Act, που αύξησε σημαντικά τους δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα. Η πολιτική αυτή μοιάζει με την προσέγγιση του Τραμπ, ο οποίος το 2018, είχε επιβάλει υψηλούς δασμούς σε προϊόντα από την Κίνα και άλλες χώρες, με στόχο να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα και να προστατεύσει την αμερικανική βιομηχανία. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πολιτικές αυτές προκάλεσαν διαμάχες, με τους επικριτές να υποστηρίζουν ότι θα βλάψουν περισσότερο τις εξαγωγές των ΗΠΑ και τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Σε ομιλία του τον Μάρτιο του 2013 ο τότε πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, είχε πει ότι: «οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να συμφωνούν ότι ο Νόμος Smoot-Hawley και οι επακόλουθοι πόλεμοι δασμών ήταν άκρως αντιπαραγωγικοί και συνέβαλαν στο βάθος και τη διάρκεια της παγκόσμιας ύφεσης»⁷.

Φορολογική πολιτική

1. Ο Τραμπ προτείνει μόνιμη επέκταση των φορολογικών μειώσεων του 2017. Ο «Νόμος για τις φορολογικές περικοπές και τις θέσεις εργασίας» (Tax Cuts and Jobs Act – TCJA), που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2017 κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, είναι μία από τις μεγαλύτερες φορολογικές μεταρρυθμίσεις στην ιστορία των ΗΠΑ, που πολλοί παρομοιάζουν με αυτή του Ρέιγκαν με το Economic Recovery Tax Act του 1981 και το Tax Reform Act του 1986. Τότε οι μειώσεις στόχευαν στην ενθάρρυνση της επενδυτικής δραστηριότητας, την απλοποίηση του φορολογικού κώδικα και την ευνοϊκή φορολόγηση των επιχειρηματικών επενδύσεων, αν και το μέγεθός τους ήταν μικρότερο από αυτό του Τραμπ. Τότε μειώθηκε ο φορολογικός εταιρικός συντελεστής από το 46% στο 34%. Πριν από αυτό, επί Κένεντι-Τζόνσον, το 1963-64, είχε επίσης μειωθεί ο ανώτατος εταιρικός συντελεστής από το 52% στο 48%, για την τόνωση της οικονομίας.

Πιν. 1

Ο ατομικός φόρος εισοδήματος είναι η πιο σημαντική μεμονωμένη πηγή εσόδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η υιοθέτηση της 16^ης Αναθεώρησης το 1913, που καθιέρωσε το φόρο εισοδήματος, αποτέλεσε σημείο καμπής στη φορολογική δομή των ΗΠΑ. Πριν από αυτήν, κύριες πηγές ομοσπονδιακών εσόδων ήταν οι έμμεσοι φόροι και οι τελωνιακοί δασμοί. Τα τελευταία 100 χρόνια, οι φόροι αυτοί έχασαν τη σπουδαιότητα τους, ενώ κύρια πηγή εσόδων για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση έγιναν οι ατομικοί φόροι εισοδήματος και οι φόροι μισθωτών υπηρεσιών για την κοινωνική ασφάλιση (βλ. πιν.2, διαγ. 4)⁸.

Όταν ήρθε στην εξουσία ο Ρούζβελτ, το 1933, ενόσω η κρίση διαρκούσε ήδη πάνω από τρία χρόνια και το ένα τέταρτο της χώρας ήταν άνεργο, αμέσως αύξησε τον ανώτατο συντελεστή του φόρου εισοδήματος, που είχε προηγουμένως μειωθεί από το 73% το 1921, στο 25% το 1925, υπό την προεδρία του Κάλβιν Κούλιτζ (1872-1933). Ο Ρούζβελτ αμέσως λοιπόν αύξησε τον συντελεστή στο 63%, κατόπιν στο 79% το 1937, ξεπερνώντας έτσι το προηγούμενο ρεκόρ του 1918, επί κυβερνήσεως Γούντροου Ουίλσον (1856-1924), που ήταν 77%. Το 1942, ο «Φορολογικός Νόμος για τη Νίκη» (Victory Tax Act) ανέβασε τον ανώτατο συντελεστή σε 88%, και στο 94% το 1944. Ο ανώτατος συντελεστής σταθεροποιήθηκε κατόπιν γύρω στο 90% έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ύστερα γύρω στο 70%, έως το 1980. Συνολικά την περίοδο 1932-1980, για σχεδόν μισό αιώνα δηλαδή, ο ανώτατος συντελεστής του ομοσπονδιακού φόρου εισοδήματος ήταν κατά μέσο όρο 81% στις ΗΠΑ. (βλ. διαγ. 5) Την περίοδο διακυβέρνησης του Ρόναλντ Ρέιγκαν με το Economic Recovery Tax Act του 1981, μειώθηκε ο ανώτατος συντελεστής του ομοσπονδιακού φόρου εισοδήματος από 70% σε 50% και  με το Tax Reform Act του 1986, περιορίστηκε περαιτέρω στο 28%, ο χαμηλότερος μετά το 1931. Ο Ρέιγκαν πίστευε ότι η μείωση των φόρων θα οδηγούσε σε αύξηση των επενδύσεων, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τελικά σε αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της διεύρυνσης της οικονομικής βάσης. Όμως παρά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών, το ομοσπονδιακό έλλειμμα αυξήθηκε δραματικά λόγω της μείωσης των εσόδων και της παράλληλης αύξησης των αμυντικών δαπανών. Οι φορολογικές ελαφρύνσεις ωφέλησαν δυσανάλογα τα ανώτερα εισοδήματα, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ανισότητα. Αντιμετωπίζοντας οικονομικές πιέσεις και ένα αυξανόμενο έλλειμμα, ο Τζορτζ Μπους, ο πρεσβύτερος, το 1990 αύξησε τον ανώτατο συντελεστή φόρου εισοδήματος από 28% σε 31% για όλα τα εισοδήματα άνω των 51 900 δολαρίων. Επί προεδρίας  Μπιλ Κλίντον ψηφίστηκε ο Omnibus Budget Reconciliation Act του 1993, ένα μείγμα αυξήσεων φόρων και μειώσεων δαπανών που στόχο είχε να μειώσει το έλλειμμα στο μισό μέχρι το 1997. Ο νόμος αύξησε μεταξύ άλλων τον ανώτατο ομοσπονδιακό φορολογικό συντελεστή ατομικού εισοδήματος από 31% σε 39,6% για εισοδήματα άνω των 250 000 δολαρίων, ενώ δημιούργησε και μια νέα κατηγορία 36% για εισόδημα άνω των 115 000 δολαρίων. Τελικά το 1998, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση γνώρισε το πρώτο δημοσιονομικό πλεόνασμα από το 1969. (βλ. διαγ.1) Οι φορολογικές πολιτικές του Μπους του νεότερου, όπως ήταν αναμενόμενο, επικεντρώθηκαν στη μείωση των φόρων. Μέσω των Bush Tax Cuts (2001 και 2003), ο ανώτατος συντελεστής μειώθηκε από 39,6% σε 35%. (βλ. διαγ. 6) Αυτή η πολιτική στόχευε στην ενίσχυση της οικονομίας, αλλά τελικά συνέβαλε στην αύξηση του ομοσπονδιακού ελλείμματος. (βλ. διαγ. 1) Ο Ομπάμα ανέλαβε την εξουσία κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Οι πολιτικές του επικεντρώθηκαν στη σταθεροποίηση της οικονομίας και στη διασφάλιση ότι οι πλουσιότεροι πολίτες θα συνέβαλλαν περισσότερο στα φορολογικά έσοδα. Όμως, μόλις το 2013,  μέσω του American Taxpayer Relief Act, ο ανώτατος συντελεστής φόρου εισοδήματος αυξήθηκε από 35% σε 39,6% για εισοδήματα άνω των 400 000 δολαρίων (για άγαμους) ή 450 000 δολαρίων (για παντρεμένα ζευγάρια που κάνουν κοινή δήλωση). Αυτό επέστρεψε τον συντελεστή στα επίπεδα της εποχής Κλίντον.

Ο Τραμπ προώθησε εκτεταμένες φορολογικές περικοπές μέσω του TCJA το 2017. Στον ατομικό φόρο εισοδήματος ο νόμος διατήρησε τις επτά κατηγορίες φορολογίας ατομικού εισοδήματος, όμως ο ανώτατος συντελεστής μειώθηκε από το 39,6% στο 37% για άγαμους φορολογούμενους με εισοδήματα μεγαλύτερα από 609 350 δολάρια και για παντρεμένα ζευγάρια που κάνουν κοινή δήλωση με εισοδήματα άνω των 731 200 δολαρίων. Ο φορολογικός συντελεστής 33% έπεσε στο 32%, το 28% στο 24%, το 25% στο 22% και το 15% στο 12%. Η χαμηλότερη κατηγορία παρέμεινε στο 10% και το 35% παρέμεινε αμετάβλητο. Ο νόμος προχώρησε σε αύξηση της «τυπικής ή συνήθης έκπτωσης» (standard deduction), διπλασιάζοντας την έκπτωση για παντρεμένα ζευγάρια. Για το φορολογικό έτος 2024, η συνήθης έκπτωση είναι 14 600 δολάρια για ανύπαντρους φορολογούμενους, ενώ για το 2025 αυξάνεται σε 15 000 δολάρια. Για παντρεμένα ζευγάρια που κάνουν κοινή δήλωση το 2024 είναι 29 200 δολάρια και το 2025 θα είναι 30 000 δολάρια. Ο TCJA προχώρησε σε περιορισμό της απαλλαγής για κρατικούς και τοπικούς φόρους (SALT – State and Local Taxes) σε 10 000 δολάρια.

Στο φόρος ακίνητης περιουσίας ο TCJA αύξησε προσωρινά το όριο στην  απαλλαγή από το φόρο ακίνητης περιουσίας που επιβάλλεται στη μεταβίβαση της περιουσίας ενός ατόμου που πεθαίνει. Δεν πρέπει να συγχέεται με τον φόρο κληρονομιάς. Έτσι ομοσπονδιακοί φόροι περιουσίας επιβάλλονται σε περιουσιακά στοιχεία άνω των 12,92 εκατομμυρίων δολαρίων για το 2023, άνω των 13,61 εκατομμυρίων δολαρίων για το 2024 και άνω των 13,99 εκατομμύρια δολαρίων για το 2025. Τα περιουσιακά στοιχεία που μεταβιβάζονται στους συζύγους απαλλάσσονται από τον φόρο ακίνητης περιουσίας.

Στη φορολογία κεφαλαίων από το Εξωτερικό ο TCJA εισήγαγε ένα “εδαφικό” σύστημα φορολόγησης, το οποίο σημαίνει ότι οι αμερικανικές εταιρείες φορολογούνται μόνο για τα κέρδη που βγάζουν εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό είναι μια σημαντική αλλαγή από το προηγούμενο σύστημα, το οποίο επέβαλε φόρους στα παγκόσμια κέρδη των εταιρειών. Ο νόμος επέβαλε επίσης έναν εφάπαξ φόρο στα κέρδη που έχουν συσσωρευτεί από προηγούμενα χρόνια από πολυεθνικές εταιρείες που διατηρούν κεφάλαια στο εξωτερικό. Οι συντελεστές αυτού του φόρου ήταν: 15,5% για τα κέρδη που διατηρούνται σε μετρητά και ισοδύναμα και 8% για άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως επενδύσεις και ακίνητα. Η σκοπός της μεταρρύθμισης ήταν να ενθαρρύνει τις αμερικανικές πολυεθνικές να επιστρέψουν τα κεφάλαιά τους στις ΗΠΑ και να επενδύσουν αυτά τα κεφάλαια στην αμερικανική οικονομία. Με τη μείωση της φορολογίας για τα κέρδη που αποκτώνται στο εξωτερικό, οι εταιρείες θα είχαν υποτίθεται  κίνητρα να επενδύσουν εντός της χώρας.

Ο Τραμπ λοιπόν προτείνει τη μόνιμη παράταση του «Νόμου για τις φορολογικές περικοπές και τις θέσεις εργασίας» του 2017. Σύμφωνα με το  PWBM το μεγαλύτερο μέρος του κόστους επέκτασης του TCJA προέρχεται από μειωμένα έσοδα, τα οποία μειώνονται κατά 4,0 τρισεκατομμύρια δολάρια (4 011 δισεκατομμύρια δολάρια) την περίοδο 2025-2034. Περίπου 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια (3 388 δισεκατομμύρια δολάρια) απώλεια εσόδων προέρχονται από τη μείωση των ατομικών φορολογικών πληρωμών, και 623 δισεκατομμύρια δολάρια προέρχονται από τη μείωση των καταβαλλόμενων εταιρικών φόρων. Συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της οικονομικής ανατροφοδότησης, τα έσοδα μειώνονται κατά 3 834 δισεκατομμύρια δολάρια κατά την περίοδο 2025 – 2034, σύμφωνα με την οικονομική ανάπτυξη που «πληρώνει» περίπου το 4,5 τοις εκατό της 10ετούς απώλειας εσόδων⁹.

2. Κατά την προηγούμενη προεδρία του, ο Τραμπ είχε εξετάσει την περαιτέρω μείωση του συντελεστή φορολόγησης των εταιρικών κερδών στο 15%. Τώρα το θέτει ξανά ως στόχο. Ποιο συγκεκριμένα ζητά  περαιτέρω μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από 21% σε 15%, αλλά μόνο για «εταιρείες που κατασκευάζουν το προϊόν τους στην Αμερική» και όχι για εταιρείες που «αναθέτουν σε εξωτερικούς συνεργάτες, offshore ή αντικαθιστούν Αμερικανούς εργαζομένους». Αν και δεν είναι σαφές πώς θα υλοποιηθεί αυτή η πρόταση, η μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή στο 15% για όλες τις εταιρείες θα μείωνε τα έσοδα κατά 595 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το PWBM¹⁰ ενώ σύμφωνα με το Tax Foundation¹¹ κατά  673 δισεκατομμύρια δολάρια την περίοδο 2025 – 2034. Το Committee for a Responsible Federal Budget (CRFB) παρουσιάζει ένα τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να υλοποιηθεί η πρόταση Τραμπ. Αυτό θα γινόταν με την αναβιώσει σε μια τροποποιημένη μορφή προηγούμενης φορολογικής έκπτωσης, της έκπτωσης της εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας – επίσης γνωστή ως «έκπτωση των κατασκευαστών» ή «199» – η οποία θεσπίστηκε το 2004 και καταργήθηκε με τον TCJA, το 2017. Σύμφωνα με την κοστολόγηση του CRFB, η πρόταση Τραμπ θα μειώσει τα έσοδα κατά περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια από το οικονομικό έτος 2026 έως το 2035¹².

3. Ο Τραμπ τάσσεται υπέρ της κατάργησης των φόρων εισοδήματος στις παροχές κοινωνικής ασφάλισης. Το 2023 εισφορές Κοινωνικής Ασφάλισης κατέβαλαν περίπου 180 εκατομμύρια μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι  και 67 εκατομμύρια δικαιούχοι (από τους οποίους περίπου 52 εκατομμύρια συνταξιούχοι) και οι οικογένειές τους έλαβαν επιδόματα Κοινωνικής Ασφάλισης. Μερικά άτομα που λαμβάνουν Social Security θα πρέπει να πληρώσουν φόρο εισοδήματος επί των επιδομάτων τους. Ποιοι είναι υπόχρεοι σε αυτό τον φόρο; Αυτό υπολογίζεται με βάση ένα όριο που έχει καθορίσει η Εσωτερική Υπηρεσία Εσόδων (Internal Revenue Service – IRS) στο λεγόμενο «προσωρινό εισόδημα» (provisional income). Αυτό προκύπτει από την πρόσθεση του προσαρμοσμένου ακαθάριστου εισοδήματος, των τυχόν αφορολόγητων εισοδημάτων από επενδύσεις (π.χ. από τόκους δημοτικών ομολόγων) και το 50% των παροχών Κοινωνικής Ασφάλισης. Για το 2023, για τα άτομα με προσωρινό εισόδημα από 25 000 έως 34 000 δολάρια (και ζευγάρια που κάνουν κοινή δήλωση με εισόδημα από 32 000 έως 44 000 δολάρια), έως το 50% των παροχών Social Security θα φορολογηθεί ως εισόδημα με τον ισχύοντα συντελεστή φορολογίας εισοδήματος. Για τους συνταξιούχους με προσωρινό εισόδημα πάνω από 34 000 δολάρια (και παντρεμένοι πάνω από 44 000 δολάρια) μέχρι και το 85% των παροχών Social Security θα φορολογηθεί ως εισόδημα με τον ισχύοντα συντελεστή φορολογίας εισοδήματος. Οι παροχές κοινωνικής ασφάλισης δεν φορολογούνται μέχρι το προσωρινό όριο εισοδήματος των 25 000 δολαρίων για μεμονωμένους φορολογούμενους και των 34 000 δολαρίων για τους έγγαμους συνταξιούχους.

Ο φόρος εισοδήματος που συλλέγεται από τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης διαμοιράζεται ως εξής: 1. Ταμείο Κοινωνικής Ασφάλισης Γήρατος, Επιζώντων και Αναπηρίας (OASDI): Το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών εσόδων που συλλέγονται από τις υπηρεσίες Κοινωνικής Ασφάλισης καταλήγει σε αυτό το καταπιστευματικό  ταμείο, δεδομένου ότι αφορά την κύρια λειτουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης, που περιλαμβάνει τις εγγυήσεις γήρατος και αναπηρίας. 2. Καταπιστευματικό ταμείο νοσοκομειακής περίθαλψης (Medicare Hospital Insurance): Ένα μικρότερο ποσοστό από αυτά τα φορολογικά έσοδα κατευθύνεται στο ταμείο Medicare και πιο συγκεκριμένα σε αυτό που χρηματοδοτεί το πρόγραμμα νοσοκομειακής ασφάλισης (Medicare Part A)¹³ Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, το 85% των εισοδημάτων από το φόρο στις παροχές της Κοινωνικής Ασφάλισης πηγαίνει στο OASDI, ενώ το υπόλοιπο 15% πηγαίνει στο ταμείο Medicare Hospital Insurance. Βέβαια αυτός ο διαμοιρασμός εξαρτάται από τη νομοθεσία και μπορεί να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες των ταμείων και την οικονομική τους κατάσταση.

Η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για την κατάργηση του φόρου εισοδήματος στις παροχές κοινωνικής ασφάλισης έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, τόσο από οικονομολόγους όσο και από οργανισμούς. Κάποιοι οικονομολόγοι, ιδιαίτερα εκείνοι που υποστηρίζουν τη μείωση των φόρων για να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα των συνταξιούχων, θεωρούν πως η κατάργηση του φόρου εισοδήματος στις ασφαλιστικές εισφορές θα ωφελήσει τους χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δικαιούχους. Υποστηρίζεται πως η μείωση αυτή θα ενισχύσει την κατανάλωση και θα λειτουργήσει ως έμμεση τόνωση της οικονομίας.

Πολλοί οικονομολόγοι και οργανισμοί, όπως το Center on Budget and Policy Priorities (CBPP) και το Brookings Institution, εκφράζουν ανησυχία ότι η κατάργηση του φόρου θα αυξήσει την πίεση στα προβληματικά ταμεία της Κοινωνικής Ασφάλισης και του Medicare. Αυτά τα έσοδα από τον φόρο συμβάλλουν σημαντικά στη χρηματοδότηση των ταμείων OASDI και Medicare, και η απώλειά τους ενδέχεται να επιταχύνει την εξάντληση των αποθεματικών των ταμείων αυτών. Αν και η φορολόγηση των παροχών ήταν μια σχετικά μέτρια πηγή εσόδων τα τελευταία 40 χρόνια, η είσπραξη εσόδων αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, επειδή τα επιδόματα Κοινωνικής Ασφάλισης γίνονται μεγαλύτερα και τα όρια για την απαλλαγή των παροχών από τη φορολογία δεν αναπροσαρμόζονται στον πληθωρισμό. Φέτος, για παράδειγμα, η φορολόγηση των παροχών προβλέπεται να συγκεντρώσει περίπου 94 δισεκατομμύρια δολάρια. Με βάση τα δεδομένα των δύο καταπιστευματικών ταμείων, η CRFB εκτιμά  ότι η κατάργηση της φορολόγησης των παροχών κοινωνικής ασφάλισης για τους ηλικιωμένους θα μείωνε τους φόρους και, συνεπώς, θα μείωνε τα έσοδα κατά περίπου 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ του οικονομικού έτους 2026 και του 2035. Αυτό περιλαμβάνει 1,05 τρισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα έσοδα είσπραξη για την Κοινωνική Ασφάλιση και 750 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα έσοδα για το Medicare¹⁴. Με βάση στοιχεία από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO), η συνολική μείωση των εσόδων θα είναι 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, με 950 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα έσοδα για την Κοινωνική Ασφάλιση και 650 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα για το Medicare. Σύμφωνα με το PWBM η συνολική απώλεια εσόδων ανέρχεται σε 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σε 10 χρόνια (μεταξύ του οικονομικού έτους 2025 και του 2034)¹⁵

Τέλος σύμφωνα με το Tax Foundation η προτεινόμενη απαλλαγή θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα κατά περίπου 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια από το 2025 έως το 2034¹⁶. Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Paul Krugman , θεωρούν πως μια τέτοια μείωση στα έσοδα μπορεί να οδηγήσει σε αναγκαστικές αυξήσεις της φορολογίας σε άλλα εισοδήματα ή στη μείωση των παροχών στο μέλλον. Το CBO αναφέρει επίσης ότι τέτοιες μειώσεις στα έσοδα της Κοινωνικής Ασφάλισης απαιτούν μακροπρόθεσμα μια ισορροπία μέσω άλλων δημοσιονομικών μέτρων.

4. Ο Τραμπ προτείνει την απαλλαγή των υπερωριών από τους ομοσπονδιακούς φόρους εισοδήματος και μισθοδοσίας. Στις ΗΠΑ, οι υπερωρίες αμείβονται βάσει του νόμου Fair Labor Standards Act (FLSA), ο οποίος ορίζει ότι οι υπάλληλοι που εργάζονται περισσότερες από 40 ώρες την εβδομάδα πρέπει να αμείβονται τουλάχιστον με “1,5 φορά” τον κανονικό τους μισθό για τις επιπλέον ώρες. Αυτό το καθεστώς ισχύει για μη εξαιρούμενους εργαζόμενους (non-exempt), δηλαδή εργαζόμενους που δεν εμπίπτουν σε εξαιρέσεις της νομοθεσίας. Πιο συγκεκριμένα το FSLA δεν ισχύει για ορισμένα επαγγέλματα όπως ο στρατός και ο κλήρος εξαρχής, και καλύπτει μόνο τους υπαλλήλους, όχι τους αυτοαπασχολούμενους και ανεξάρτητους εργολάβους. Η FSLA εξαιρεί επίσης ρητά από την κάλυψη υπερωριών ορισμένους υπαλλήλους σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, όπως δικηγόρους, εξωτερικούς πωλητές και δασκάλους, ανεξάρτητα από το αν είναι ωρομίσθιοι ή μισθωτοί. Η FLSA εξαιρεί επίσης γενικά από την προστασία υπερωριών, τους υπαλλήλους «λευκού κολάρου», λόγω υψηλόβαθμης θέσης ή μισθού.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, το 2023, υπήρχαν  97,7 εκατομμύρια εργαζόμενοι που ήταν επιλέξιμοι για προστασία υπερωριών βάσει του FLSA. Αυτό ήταν το 60% της απασχόλησης των νοικοκυριών το έτος αυτό και περίπου τα 2/3 της μισθωτής απασχόλησης. Μεταξύ αυτών, 82,1 εκατομμύρια ήταν ωρομίσθιοι και 15,6 εκατομμύρια μισθωτοί. Αλλά το να είσαι επιλέξιμος για FLSA είναι διαφορετικό από την πραγματική υπερωρία στην πράξη. Περίπου το 8% των ωρομίσθιων εργαζομένων και το 4% των μισθωτών εργάζονται υπερωρίες σύμφωνα με την FSLA σε τακτική βάση. Ένα επιπλέον 4% των ωρομίσθιων εργαζομένων και το 1% των μισθωτών το κάνουν περιστασιακά, δηλ. συνήθως δεν εργάζονται περισσότερες από 40 ώρες, αλλά καταγράφηκαν στην Έρευνα Τρέχοντος Πληθυσμού (CPS) ότι όντως εργάζονται πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα αναφοράς. Εν τω μεταξύ, περίπου το 7% των ωρομίσθιων εργαζομένων και το 70% των μισθωτών δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για το FSLA¹⁷.

Οι υπερωρίες φορολογούνται ως εισοδήματα. Ο στόχος, σύμφωνα με τον Τραμπ είναι η οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων που δουλεύουν υπερωρίες, ώστε να μειωθεί η φορολογική τους επιβάρυνση και να αυξηθεί το καθαρό τους εισόδημα. Η πρόταση δεν έχει διευκρινιστεί εάν θα αφορά εργαζομένους που αμείβονται με ωρομίσθιο, καθώς αυτοί οι εργαζόμενοι επηρεάζονται περισσότερο από τις αλλαγές στις υπερωρίες, ή αν θα περιλαμβάνει και τις υπερωρίες για τους υπαλλήλους που πληρώνονται με σταθερό μηνιαίο ή ετήσιο μισθό. Σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο του Τραμπ θα ενσωματώσουν στην πρότασή τους «προστατευτικά κιγκλιδώματα» για να κατευθύνουν τη φορολογική έκπτωση στους ωρομίσθιους και μη εξαιρούμενους μισθωτούς. Αν και δεν παρέχει λεπτομέρειες, το οικονομικό επιτελείο του Τραμπ  προτείνει να αναπτυχθούν προστατευτικά κιγκλιδώματα με βάση την εμπειρία χωρών όπως η Γαλλία, η Αυστρία και το Βέλγιο, καθώς και η Πολιτεία της Αλαμπάμα , που έχουν τη δική τους φορολογική απαλλαγή για τις υπερωρίες.

Επιπλέον δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα ισχύει η απαλλαγή των υπερωριών από τη φορολογία μόνο για τον φόρο εισοδήματος ή και για τον φόρο μισθωτών; Εάν ισχύσει το πρώτο η πρόταση θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερο κόστος προϋπολογισμού αλλά θα περιόριζε τα οφέλη για τους εργαζόμενους χαμηλότερου εισοδήματος. Η απαλλαγή από τον φόρο μισθοδοσίας θα μείωνε επίσης δυνητικά τις μελλοντικές παροχές Κοινωνικής Ασφάλισης των επιλέξιμων εργαζομένων, οι οποίες συνδέονται με τις αναφερόμενες αποδοχές ενός εργαζομένου. Επίσης δεν είναι ξεκάθαρο εάν στην αμοιβή για υπερωρίες που είναι 150% της κανονικής αμοιβής, θα είναι αφορολόγητο μόνο το επιπλέον 50 τοις εκατό ή ολόκληρο το ποσό;¹⁸

Η πρόταση σε κάθε περίπτωση θα έχει σημαντικό δημοσιονομικό κόστος. Το Budget Lab του Yale έχει υπολογίσει ότι ο τερματισμός των φόρων στις υπερωρίες που επιβάλλονται από την FLSA θα μείωνε τα έσοδα κατά 1,34 τρισεκατομμύρια δολάρια (866 δισεκατομμύρια δολάρια από φόρους εισοδήματος) έως το 2034 σε στατική βάση¹⁹. Το Tax Foundation έχει υπολογίσει ότι ο τερματισμός των φόρων σε όλες τις υπερωρίες θα μείωνε τα έσοδα κατά 1,55 τρισεκατομμύρια δολάρια (680 δισεκατομμύρια δολάρια από φόρους εισοδήματος) έως το 2034 σε στατική βάση²⁰. Τέλος το CRFB υπολογίζει ότι η απαλλαγή των υπερωριών από τους ομοσπονδιακούς φόρους εισοδήματος και μισθοδοσίας θα μειώσουν τα έσοδα περίπου κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια (900 δισεκατομμύρια δολάρια από φόρους εισοδήματος) την περίοδο χρήσης 2026 έως 2035 σε στατική βάση²¹.

Συνολικά, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο ακριβής δημοσιονομικός αντίκτυπος αυτής της πρότασης – ιδιαίτερα χωρίς να γίνει κατανοητό πώς θα μπορούσε να δομηθεί και ποια προστατευτικά κιγκλιδώματα, εάν υπάρχουν, θα συμπεριληφθούν για τον περιορισμό του κόστους και την πρόληψη της κατάχρησης αυτής της πολιτικής.

Στρατιωτικές δαπάνες – ΝΑΤΟ

Ο Τραμπ προτείνει την ενίσχυση και εκσυγχρονισμό του Στρατού. Η πλατφόρμα GOP 2024 αναφέρει ότι «Οι Ρεπουμπλικάνοι θα διασφαλίσουν ότι ο Στρατός μας είναι η πιο σύγχρονη, θανατηφόρα και ισχυρή Δύναμη στον κόσμο». Υπόσχεται επίσης να αυξήσει τις αμοιβές των στρατιωτικών και να κατασκευάσει μια «Iron Dome Missile Defence Shield»²², την οποία ο Τραμπ έχει αναφέρει πολλές φορές στην προεκλογική εκστρατεία. Είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν οι δαπάνες που απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των στόχων, αλλά η ρητορική του Τραμπ υποδηλώνει ότι θα υπερβαίνουν τις προβλεπόμενες αμυντικές δαπάνες του τρέχοντος νόμου. Ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ για το οικονομικό έτος 2024, όπως προτάθηκε αρχικά από την κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις, ήταν περίπου 842 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, το Κογκρέσο ενέκρινε έναν οριστικό αμυντικό προϋπολογισμό που πλησιάζει τα 825 δισεκατομμύρια δολάρια, ο οποίος στη συνέχεια υπεγράφη σε νόμο από τον Πρόεδρο Μπάιντεν. Αυτό το εγκεκριμένο ποσό αντιπροσωπεύει αύξηση περίπου 27 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με τον αμυντικό προϋπολογισμό του 2023 των 798 δισεκατομμυρίων δολαρίων και περίπου 83 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2022, ο οποίος ήταν 742 δισεκατομμύρια δολάρια²³.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, από την άλλη, έχει αναφερθεί στη μείωση των δαπανών για τη διαχείριση ομοσπονδιακών υποδομών και εξωτερικών στρατιωτικών βάσεων, υποσχόμενος παράλληλα να ενισχύσει το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδίως σε σχέση με την Κίνα και τη Ρωσία. Η στρατηγική του περιλαμβάνει πιθανή ανακατανομή πόρων με στόχο την αναβάθμιση τεχνολογιών και την προστασία έναντι κυβερνοεπιθέσεων και υπερηχητικών απειλών, ωστόσο χωρίς λεπτομερείς προτάσεις για τις συνολικές δαπάνες.

 Σύμφωνα με την εκτίμηση του CRFB²⁴,  οι προτάσεις Τραμπ για την ενίσχυση και εκσυγχρονισμό του στρατού θα στοιχίσει περίπου 400 δισεκατομμύρια, από τα οποία η κατασκευή του αμερικανικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας που προτείνει – του «Iron Dome Missile Defence Shield», σύμφωνα με μελέτη του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου²⁵, μπορεί να κοστίσει από 100 έως 150 δισεκατομμύρια δολάρια.

Διαδοχικές αμερικανικές διοικήσεις, αρχής γενομένης από τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο, πίεζαν τους Ευρωπαίους συμμάχους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες και να συνεισφέρουν περισσότερο στη συλλογική άμυνα. Τον Ιούλιο του 2018, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ο τότε πρόεδρος Τραμπ ζήτησε από άλλες χώρες της Βορειοατλαντικής συμμαχίας να αρχίσουν να δαπανούν τουλάχιστον το 4 τοις εκατό του ΑΕΠ από τους προϋπολογισμούς τους για την άμυνα, ποσοστό διπλάσιο του στόχου του ΝΑΤΟ – του δύο τοις εκατό (που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής του Νιούπορτ το 2014)²⁶. Πάνω από 4 τοις εκατό του ΑΕΠ οι ΗΠΑ διέθεταν από το 2004 έως το 2013, φτάνοντας στο υψηλότερο σημείο το 2010 δαπανώντας το 4,9 τοις εκατό του ΑΕΠ. Ακόμα και το 2018 που έκανε αυτή τη δήλωση ο Τραμπ, οι ΗΠΑ διέθεταν το 3,3 τοις εκατό του ΑΕΠ τους. Η ποσοστιαία συμμετοχή των στρατιωτικών δαπανών στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ την περίοδο 2017 – 2023 δηλαδή και την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ και την περίοδο διακυβέρνησης Μπάιντεν ήταν κατά μέσο όρο 3,4 τοις εκατό του ΑΕΠ.

 Κάθε χρόνο, οι Ηνωμένες Πολιτείες στέλνουν δισεκατομμύρια δολάρια σε «βοήθεια» – πολύ περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα – σε «δικαιούχους» σε όλο τον κόσμο για την κατοχύρωση των γεωστρατηγικών τους συμφερόντων. Από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, η Ουκρανία έχει γίνει μακράν ο κορυφαίος αποδέκτης της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ. Αυτή είναι η πρώτη φορά που μια ευρωπαϊκή χώρα κατέχει την πρώτη θέση από τότε που η κυβέρνηση Χάρι Σ. Τρούμαν διέθεσε τεράστια ποσά για την ανοικοδόμηση της ηπείρου μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε πέντε νομοσχέδια που παρείχαν στην Ουκρανία συνεχή βοήθεια:

Πρώτο νομοσχέδιο Μάρτιος 2022: 13,6 δις δολάρια.

Δεύτερο νομοσχέδιο Μάιος 2022: 40,9 δις δολάρια.

Τρίτο νομοσχέδιο Σεπτέμβριος 2022: 12,3 δις δολάρια.

Τέταρτο νομοσχέδιο Δεκέμβριος 2022: 47,4 δις δολάρια.

Πέμπτο νομοσχέδιο Απρίλιος 2024: 61,3 δις δολάρια.

Σύνολο 175,5 δις δολάρια²⁷.

Από αυτά, τα 105,9 δισεκατομμύρια δολάρια βοηθούν άμεσα την κυβέρνηση της Ουκρανίας. Το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου χρηματοδοτεί διάφορες δραστηριότητες των ΗΠΑ που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία και ένα μικρό μέρος υποστηρίζει άλλες πληγείσες χώρες στην περιοχή.

Από τα 105,9 δισεκατομμύρια δολάρια, τα 69,8 δις δολάρια αποτελούν όπλα, εξοπλισμό και άλλη στρατιωτική υποστήριξη, τα 33,3 δις δολάρια πηγαίνουν για την υποστήριξη του προϋπολογισμού της Ουκρανίας (μισθοί δημοσίου, συντάξεις, κλπ.) και τα 2,8 δις δολάρια για ανθρωπιστική βοήθεια. Ένα μεγάλο μέρος των 69,8 δις δολάρια δαπανάται στις Ηνωμένες Πολιτείες, πληρώνοντας αμερικανικά εργοστάσια για την παραγωγή των διαφόρων όπλων που είτε αποστέλλονται στην Ουκρανία είτε αναπληρώνουν τα αμερικανικά αποθέματα όπλων που έχει αντλήσει το Πεντάγωνο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μια ανάλυση, από το American Enterprise Institute, διαπίστωσε ότι η βοήθεια της Ουκρανίας χρηματοδοτεί την αμυντική βιομηχανία σε περισσότερες από εβδομήντα πόλεις των ΗΠΑ²⁸.

Πολλές χώρες μέλη που συνορεύουν με την Ουκρανία και τη Ρωσία, όπως η Πολωνία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ρουμανία, έχουν αυξήσει τις δαπάνες τους στηρίζοντας στρατιωτικά την Ουκρανία. Σημειώνεται ότι η Πολωνία αύξησε τις αμυντικές της δαπάνες από 2,23% του ΑΕΠ το 2022 σε 3,83% του ΑΕΠ το 2023, ενώ θα περάσει το 4% φέτος με την κυβέρνηση της να έχει δεσμευτεί να αυξήσει το ποσοστό αυτό στο 5% το επόμενο έτος, γεγονός που την καταστήσει ήδη από το 2023 στην πρώτη θέση. Όπως φαίνεται από το διάγραμμα 8 από τις 32 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο 11 ξεπερνούν τον στόχο του 2%.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Τραμπ φαίνεται να προτείνει ένα σύστημα «ΝΑΤΟ δύο ταχυτήτων». Βάσει της ιδέας αυτής, η οποία προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Keith Kellogg, ανώτερο πρώην αξιωματούχο της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη επιτύχει τον στόχο να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα «δεν θα απολαμβάνουν την αμυντική γενναιοδωρία και την εγγύηση ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών»²⁹.

Αμέσως μετά την επανεκλογή του Ρεπουμπλικανού προέδρου, τον Νοέμβριο του 2024, ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο Μαρκ Ρούτε, γνωστός ως «Teflon Mark» στην Ολλανδία λόγω της ευελιξίας, της πονηριάς, και του πολιτικού οπορτουνισμού του, σε εκτενή δήλωση του διαβεβαίωσε τον Τραμπ ότι: «Το ΝΑΤΟ εκτιμά ότι 23 από τα 32 μέλη του θα επιτύχουν τον στόχο του να δαπανήσουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα φέτος, από μόλις τρία έθνη πριν από μια δεκαετία»³⁰. Τα «τρία έθνη» που αναφέρει ο Ρούτε ήταν το 2013 οι ΗΠΑ (4,02%), η Ελλάδα (2,37%) και το ΗΒ (2,29%). Η πτωχευμένη Ελλάδα κρατά σταθερά με 2,9%, κατά μέσο όρο την δεύτερη θέση μετά τις ΗΠΑ, την περίοδο 2013 – 2023. Την ίδια ώρα ο κύριος λόγος για τον οποίο η Ελλάδα  διαθέτει τεράστια ποσά για τις αμυντικές τις δαπάνες – η σύμμαχος Τουρκία – το 2023 διέθεσε μόλις το 1,5% του ΑΕΠ της.

Στις 12 Δεκεμβρίου 2024, μιλώντας στην πρώτη δημόσια εμφάνισή του στις Βρυξέλλες από τότε που έγινε επικεφαλής της αμυντικής συμμαχίας, ο Ρούτε ήταν ξεκάθαρος για την ανάγκη ενίσχυσης των στρατιωτικών προϋπολογισμών μετά από αναφορές ότι το ΝΑΤΟ θα θέσει νέο στόχο δαπανών 3% του ΑΕΠ έως το 2030. «Είναι καιρός να στραφούμε σε μια νοοτροπία εν καιρώ πολέμου», είπε ο Ρούτε. «Είναι αλήθεια ότι ξοδεύουμε περισσότερα στην άμυνα τώρα από ό,τι κάναμε πριν από μια δεκαετία… Αλλά εξακολουθούμε να ξοδεύουμε πολύ λιγότερα από ό,τι κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Παρόλο που οι απειλές για την ελευθερία και την ασφάλειά μας είναι εξίσου μεγάλες — αν όχι μεγαλύτερες […] Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ευρωπαίοι ξόδεψαν πολύ περισσότερο από το 3 τοις εκατό του ΑΕΠ τους στην άμυνα», είπε ο πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας³¹. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ ξόδευαν κατά μέσο όρο περίπου το 3,8 τοις εκατό του ΑΕΠ για την άμυνα³².

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούν για το πώς θα επηρεάσει η νέα προεδρία Τραμπ τη στήριξη προς την Ουκρανία και τη συνολική στρατηγική του ΝΑΤΟ και φαίνεται ότι είναι αποφασισμένοι να περικόψουν ακόμη περισσότερο το κοινωνικό κράτος, προκειμένου να ενισχύσουν τις αμυντικές τους ικανότητες και να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ, ειδικά αν οι ΗΠΑ υιοθετήσουν μια πιο απομονωτική πολιτική.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ την επόμενη δεκαετία πρέπει να αυξηθούν κατά 500 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Επίτροπος Άμυνας της ΕΕ Andrius Kubilius δήλωσε στο POLITICO στις 7 Δεκεμβρίου 2024, ότι περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ θα πρέπει να διατεθούν για την άμυνα στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ — από τα μόλις 10 δισεκατομμύρια ευρώ που διατίθενται στον τρέχων επταετή προϋπολογισμό του άνω του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ. Είπε επίσης ότι οι στρατιωτικές δαπάνες πρέπει να εξαιρεθούν από τα όρια της ΕΕ για τα εθνικά χρέη και τα ελλείμματα³³.

Στην προγραμματισμένη συνάντηση του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025 στη Χάγη της Ολλανδίας, αναμένεται να συζητηθούν σημαντικά θέματα για το μέλλον της συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών δαπανών και της στρατηγικής προσαρμογής του ΝΑΤΟ στις τρέχουσες γεωπολιτικές προκλήσεις. Κεντρικό πρόσωπο σε αυτές τις συναντήσεις είναι πάντα ο εκάστοτε Αμερικανός πρόεδρος. Αυτή τη φορά θα συμμετέχει ο Ντόναλντ Τραμπ. Μέχρι τότε θα έχουν περάσει πάνω από εκατό ημέρες διακυβέρνησης του και υποτίθεται ότι θα έχει τερματίσει τη Ρωσο – Ουκρανική σύγκρουση ή μήπως όχι;

 Δασμολογική πολιτική

Οι δασμοί ήταν κεντρικό σημείο αντιπαράθεσης στην προεδρική εκστρατεία του 2024, καθώς ο υποψήφιος Τραμπ πρότεινε νέο καθολικό δασμό 10 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές, μάλιστα σε ορισμένες προεκλογικές ομιλίες του έκανε λόγο και για συντελεστή 20 τοις εκατό, και δασμούς 60 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές από την Κίνα, καθώς και δυνητικά υψηλότερους δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα από την Κίνα ή από παντού. Ωστόσο, λείπουν βασικές λεπτομέρειες εφαρμογής. Αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε γενικά είναι ότι ένας δασμός 60% δεν έχει σχεδιαστεί για να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα, έχει σχεδιαστεί για να απαγορεύσει το εμπόριο.

Γνωρίζουμε ότι ο Τραμπ έχει μια μερκαντιλιστική άποψη για το εμπόριο, στην οποία οι ΗΠΑ κερδίζουν εάν έχουμε εμπορικό πλεόνασμα, και χάνουν εάν έχουν εμπορικό έλλειμμα. Έτσι, ο στόχος των δασμών του θα ήταν η εξάλειψη του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Οι οικονομολόγοι από την άλλη, σήμερα γενικά συμφωνούν ότι το ελεύθερο εμπόριο αυξάνει το επίπεδο της οικονομικής παραγωγής και του εισοδήματος, ενώ αντίθετα, οι εμπορικοί φραγμοί μειώνουν την οικονομική παραγωγή και το εισόδημα. Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι οι δασμοί αυξάνουν τις τιμές και μειώνουν τις διαθέσιμες ποσότητες αγαθών και υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα χαμηλότερο εισόδημα, μειωμένη απασχόληση και χαμηλότερη οικονομική παραγωγή.

Οι δασμοί θα μπορούσαν να μειώσουν την παραγωγή των ΗΠΑ μέσω μερικών καναλιών. Μια δυνατότητα είναι ότι ένας δασμός μπορεί να μετακυλύετε στους παραγωγούς και τους καταναλωτές με τη μορφή υψηλότερων τιμών. Οι δασμοί μπορούν να αυξήσουν το κόστος των ανταλλακτικών και των υλικών, γεγονός που θα αυξήσει την τιμή των αγαθών που χρησιμοποιούν αυτές τις εισροές και θα μειώσει την παραγωγή του ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερα εισοδήματα τόσο για τους ιδιοκτήτες κεφαλαίων όσο και για τους εργαζόμενους. Ομοίως, οι υψηλότερες τιμές καταναλωτή λόγω των δασμών θα μείωναν την αξία μετά τη φορολογία τόσο του εισοδήματος εργασίας όσο και του κεφαλαίου. Επειδή οι υψηλότερες τιμές θα μείωναν την απόδοση της εργασίας και του κεφαλαίου, θα έδιναν κίνητρα στους Αμερικανούς να εργαστούν και να επενδύσουν λιγότερα, οδηγώντας σε χαμηλότερη παραγωγή.

Εναλλακτικά, το δολάριο ΗΠΑ μπορεί να ανατιμηθεί ως απάντηση στους δασμούς, αντισταθμίζοντας την πιθανή αύξηση της τιμής για τους καταναλωτές των ΗΠΑ. Το ακριβότερο δολάριο, ωστόσο, θα δυσκόλευε τους εξαγωγείς να πουλήσουν τα προϊόντα τους στην παγκόσμια αγορά, με αποτέλεσμα χαμηλότερα έσοδα για τους ίδιους. Αυτό θα είχε επίσης ως αποτέλεσμα χαμηλότερη παραγωγή και εισοδήματα στις ΗΠΑ τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους ιδιοκτήτες κεφαλαίων, μειώνοντας τα κίνητρα για εργασία και επενδύσεις και οδηγώντας σε συρρίκνωση της οικονομίας.

Σε άρθρο του, στη στήλη του στους New York Times, τον Σεπτέμβριο του 2024 και ο Πολ Κρούγκμαν θα γράψει: «Οι δασμοί που πρότεινε ο Τραμπ, εάν εφαρμοστούν, θα μπορούσαν ενδεχομένως να γυρίσουν τον χρόνο πίσω 90 χρόνια, αυξάνοντας τους συνολικούς δασμούς σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από την εποχή του νόμου περί δασμών Smoot-Hawley… Οι δασμοί που πρότεινε ο Τραμπ είναι πιθανό να αυξήσουν το κόστος ζωής κατά περίπου 3 έως 4 τοις εκατό, επηρεάζοντας δυσανάλογα τις οικογένειες μεσαίου και χαμηλότερου εισοδήματος. Οι οικονομολόγοι γενικά συμφωνούν ότι αυτοί οι δασμοί δεν θα ενισχύσουν την αμερικανική μεταποίηση ούτε θα μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα και θα μπορούσαν τελικά να βλάψουν την οικονομία αυξάνοντας την παγκόσμια φτώχεια και δημιουργώντας κατακερματισμό της αγοράς»³⁴. Αυτή η τοποθέτηση του σεβαστού νομπελίστα οικονομολόγου μπορεί να είναι σωστή, αλλά «φαίνεται να ξεχνά», τι προηγήθηκε.

Θα πρέπει λοιπόν να θυμίσουμε ότι ο Τραμπ υποκίνησε έναν εμπορικό πόλεμο επιβάλλοντας νέους δασμούς από το 2018, αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει διατηρήσει τους περισσότερους δασμούς της κυβέρνησης Τραμπ. Σύμφωνα με το Tax Foundation από τότε που επιβλήθηκαν, το 2018 οι δασμοί του εμπορικού πολέμου, αυξήθηκαν οι εισπράξεις δασμών κατά περίπου 233 δισεκατομμύρια δολάρια έως τον Μάρτιο του 2024, αλλά μια πιο προσεκτική ανάλυση δείχνει ότι μόλις τα 89 δισεκατομμύρια δολάρια συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ. Τα υπόλοιπα 144 δισεκατομμύρια δολάρια συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν. Η συντριπτική πλειονότητα της αύξησης στις εισπράξεις δασμών προήλθαν από τους δασμούς στα κινέζικα αγαθά –  211 δισεκατομμύρια δολάρια από τα 233 δισεκατομμύρια δολάρια. Και το οικονομικό βάρος αυτών των υψηλότερων δασμολογικών πληρωμών έχει πέσει σχεδόν αποκλειστικά στους Αμερικανούς καταναλωτές με τη μορφή υψηλότερων τιμών εισαγωγής ή λιανικής. Μόλις τον Μάιο του 2024 η κυβέρνηση Μπάιντεν, όχι μόνο διατήρησε τους υψηλούς δασμούς Τραμπ σε κινεζικά αγαθά αξίας περίπου 360 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά επέκτεινε αυτούς τους δασμούς και σε επιπλέον αγαθά αξίας 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων³⁵. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι οι αυξήσεις των δασμών ήταν απαραίτητες για την προστασία των αμερικανικών βιομηχανιών από τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Έτσι ο Τζο Μπάιντεν και όχι ο Ντόναλντ Τραμπ, τετραπλασίασε τους δασμούς στα εισαγόμενα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, από 25% σε 100%. Ο εισαγωγικός φόρος στις κινεζικές ηλιακές κυψέλες διπλασιάστηκε, από 25% σε 50%. Και οι δασμοί σε ορισμένες κινεζικές εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου αυξήθηκαν περισσότερο από τρεις φορές, από 7,5% έως 25%. Ο πρόεδρος έδωσε επίσης εντολή στην εμπορική αντιπρόσωπο των ΗΠΑ Κάθριν Τάι να υπερτριπλασιάσει τους δασμούς στις μπαταρίες ιόντων λιθίου για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και στις μπαταρίες λιθίου που προορίζονται για άλλες χρήσεις. Από το 2025, οι δασμοί στους εισαγόμενους κινεζικούς ημιαγωγούς θα αυξηθούν από 25% σε 50%. Επίσης επί Μπάιντεν για πρώτη φορά επιβλήθηκαν δασμοί στις κινεζικές εισαγωγές ιατρικών βελονών και συριγγών, σε κινεζικά ιατρικά γάντια από καουτσούκ και ορισμένες αναπνευστικές συσκευές και μάσκες προσώπου. «Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα της Κίνας στρεβλώνει τις παγκόσμιες τιμές και τα πρότυπα παραγωγής και πλήττει τις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, καθώς και τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο», δήλωσε η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν τον Μάρτιο του 2024, πριν από την επίσκεψή της στην Κίνα, όπου ήρθε αντιμέτωπη με κυβερνητικούς αξιωματούχους για το θέμα³⁶.

Η απομονωτική πολιτική της Αμερικής έναντι της Κίνας, μετά τα μέτρα Μπάιντεν τον Μάιο του 2024, έθεσαν την ΕΕ υπό πίεση και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που οικονομολόγοι και εκπρόσωποι επιχειρήσεων προειδοποίησαν για ένα «σοκ της Κίνας» για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, με τις μηχανολογικές κατασκευές, τους κατασκευαστές ανεμογεννητριών και την αυτοκινητοβιομηχανία να κινδυνεύουν ιδιαίτερα³⁷. Με  δεδομένους τους δασμούς 100% στις Ηνωμένες Πολιτείες ο αναπροσανατολισμός της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας στα  ηλεκτρικά αυτοκίνητα προς την Ευρώπη ήταν αναμενόμενος. Έτσι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε από της 30 Οκτωβρίου 2024, να αυξήσει τους δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα που κατασκευάζονται στην Κίνα έως και 45,3%. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δεν έχουν μια ενιαία στάση όσον αφορά στους δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και σημαντικός παραγωγός αυτοκινήτων, τάχθηκε κατά των δασμών. Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν επικρίνει έντονα τα μέτρα της ΕΕ, γνωρίζοντας ότι οι ενδεχόμενοι υψηλότεροι κινεζικοί εισαγωγικοί δασμοί στα βενζινοκίνητα οχήματα μεγάλου κυβισμού θα επιφέρουν μεγαλύτερο πλήγμα στις γερμανικές εταιρείες. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, από την άλλη, δήλωσε ότι υποστηρίζει τους δασμούς και ότι το επίπεδο των κινεζικών επιδοτήσεων είναι «αφόρητο». «Σε γενικές γραμμές πρέπει να προστατεύσουμε τους ίσους όρους ανταγωνισμού σε όλους τους διαφορετικούς τομείς της βιομηχανίας μας», δήλωσε σε ομιλία του στο Βερολίνο³⁸.

Τώρα, οι Κινέζοι κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα τους απορροφήσουν ή θα αυξήσουν τις τιμές τους για να καλύψουν τα δισεκατομμύρια δολάρια σε νέο κόστος στα ευρωπαϊκά σύνορα σε μια εποχή που η ζήτηση στο εσωτερικό μειώνεται. Σε κινήσεις που θεωρούνται ως αντίποινα κατά της ΕΕ για τα ηλεκτρικά οχήματα, η Κίνα ήδη έχει ξεκινήσει έρευνες για την αύξηση των δασμών στις εισαγωγές μπράντι, γαλακτοκομικών και χοιρινών προϊόντων της ΕΕ.

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας-ΕΕ, βρίσκεται σε εξέλιξη πολύ πριν αναλάβει ο Τραμπ, για δεύτερη φορά την ηγεσία της χώρας του. Τα οικονομικά στοιχεία μέχρι στιγμής δείχνουν ότι οι δασμοί Τραμπ-Μπάιντεν απέτυχαν στους στόχους τους να τονώσουν την αμερικανική παραγωγή ή να αποτρέψουν την Κίνα. Η συνέχιση και η αύξηση των δασμών στα κινεζικά προϊόντα σε απαγορευτικά επίπεδα, κατά την δεύτερη θητεία Τραμπ, τελικά θα δημιουργήσει ένα κενό στις εμπορικές ευκαιρίες με την Κίνα που θα καλύψουν άλλες χώρες, αφήνοντας τις ΗΠΑ και την ΕΕ αποκλεισμένες.

Υποσημειώσεις

1. AMERICA’S FINANCE GUIDE. Debt to Penny. Στο: https://fiscaldata.treasury.gov/datasets/historical-debt-outstanding/historical-debt-outstanding
2. The Fiscal Impact of the Harris and Trump Campaign Plans. Στο: https://www.crfb.org/papers/fiscal-impact-harris-and-trump-campaign-plans#appendix1
3. PWBM: The 2024 Trump Campaign Policy Proposals: Budgetary, Economic and Distributional Effects. Στο: https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2024/8/26/trump-campaign-policy-proposals-2024
4. 2024 GOP platform. President Trump’s 20 CORE PROMISES TO MAKE AMERICA GREAT AGAIN! Στο: https://www.donaldjtrump.com/platform
5. Βλ. στο: https://fiscaldata.treasury.gov/datasets/historical-debt-outstanding/historical-debt-outstanding#dataset-properties
6. CBO: https://www.cbo.gov/data/budget-economic-data
7. Ben S. Bernanke, March 25, 2013: “Monetary Policy and the Global Economy”. Στο: https://www.federal reserve.gov/new sevenths/speech/bernanke20130325a.htm
8. Stiglitz J., 1992, σ. 463
9. PWBM: The 2024 Trump Campaign Policy Proposals: Budgetary, Economic and Distributional Effects. Στο: https://budget model.wharton.upenn.edu/issues/2024/8/26/trump-campaign-policy-proposals-2024
10. PWBM: The 2024 Trump Campaign Policy Proposals: Budgetary, Economic and Distributional Effects. Στο: https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2024/8/26/trump-campaign-policy-proposals-2024
11. Tax Foundation: A Lower Corporate Tax Rate Can Be Part of Broader Tax Reform. Στο: https://taxfoundation.org/blog/trump-corporate-tax-cut/
12. CRFB:  Donald Trump’s Proposal to Lower the Corporate Tax Rate to 15%. Στο: https://www.crfb.org/blogs/donald-trumps-proposal-lower-corporate-tax-rate-15
13. Το Medicare αποτελείται από: 1) Το Medicare Part A (νοσοκομειακή ασφάλιση) βοηθά στην πληρωμή νοσηλίων για εισαγωγή σε νοσοκομείο ή για περιορισμένο χρόνο σε εξειδικευμένο νοσηλευτικό κέντρο (μετά από νοσηλεία σε νοσοκομείο). Το Part Α πληρώνει επίσης για κάποια κατ’ οίκον νοσηλεία και περίθαλψη σε θεραπευτήριο. 2) Το Medicare Part Β (ιατρική ασφάλιση) βοηθά στην πληρωμή υπηρεσιών που παρέχονται από γιατρούς και άλλους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, περίθαλψη εξωτερικών ασθενών, κατ’ οίκον υγειονομική περίθαλψη, για ανθεκτικό ιατρικό εξοπλισμό και ορισμένες προληπτικές υπηρεσίες. 3) Το Medicare Advantage Plan (παλαιότερα γνωστό ως Part C) περιλαμβάνει όλες τις παροχές και τις υπηρεσίες που καλύπτονται από το Part Α και το Part Β, δηλ. συνταγογραφούμενα φάρμακα και πρόσθετες παροχές, όπως όραση, ακοή και οδοντιατρική, όλα μαζί σε ένα πρόγραμμα. 4) Το Medicare Part D (Medicare κάλυψη συνταγογραφούμενων φαρμάκων) συνεισφέρει στην κάλυψη του κόστους των συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Βλ. Κατανόηση των επιδομάτων Στο: https://www.ssa.gov/pubs/GR-05-10024.pdf
14. Donald Trump’s Suggestion to End Taxation of Social Security Benefits. Στο: https://www.crfb.org/blogs/donald-trumps-suggestion-end-taxation-social-security-benefits
15. The 2024 Trump Campaign Policy Proposals: Budgetary, Economic and Distributional Effects. Στο: https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2024/8/26/trump-campaign-policy-proposals-2024
16. Exempting Social Security Benefits from Income Tax Is Unsound and Fiscally Irresponsible. Στο: https://taxfoundation.org/blog/trump-social-security-tax/
17.  “No Tax on Overtime” Raises Questions about Policy Design, Equity, and Tax Avoidance. Στο: https://budgetlab.yale.edu/news/240917/no-tax-overtime-raises-questions-about-policy-design-equity-and-tax-avoidance
18.  “No Tax on Overtime” Raises Questions about Policy Design, Equity, and Tax Avoidance. Στο: https://budgetlab.yale.edu/news/240917/no-tax-overtime-raises-questions-about-policy-design-equity-and-tax-avoidance
19.  “No Tax on Overtime” Raises Questions about Policy Design, Equity, and Tax Avoidance. Στο: https://budgetlab.yale.edu/news/240917/no-tax-overtime-raises-questions-about-policy-design-equity-and-tax-avoidance
20. Tax Exemption Would Distort Work Decisions. Στο: https://taxfoundation.org/blog/trump-overtime-tax-exemption/
21. Donald Trump’s Proposal to End Taxes on Overtime. Στο: https://www.crfb.org/blogs/donald-trumps-proposal-end-taxes-overtime
22. 2024 GOP PLATFORM MAKE AMERICA GREAT AGAIN! σ. 16. Στο: https://rncplatform.donaldjtrump.com/?_gl=1*1951lfm*_gcl_au*OTAzOTk0MzY3LjE3MjMwNDE2MjE.&_ga=2.21808379.1764916081.1726065012-1309028941.1714589277#page=8
23. FY 2024 Appropriations Package With $825B Defense Spending Bill Signed into Law. Στο: https://www.govconwire.com/2024/03/fy-2024-appropriations-package-with-825b-defense-spending-bill-signed-into-law/
24. https://www.crfb.org/papers/fiscal-impact-harris-and-trump-campaign-plans#_ednref31
25. National Cruise Missile Defense: Issues and Alternatives: https://www.cbo.gov/publication/56950
26. βλ. https://www.cfr.org/article/how-much-us-aid-going-ukraine και https://www.politico.eu/article/donald-trump-is-right-mark-rutte-says-nato-members-spend-more-gdp-2-percent-european-political-community-summit/
27. βλ. https://www.cfr.org/article/how-much-us-aid-going-ukraine
28. βλ. https://www.aei.org/ukraine-assistance-at-a-glance/
29. βλ. https://www.reuters.com/world/trump-adviser-proposes-new-tiered-system-nato-members-who-dont-pay-up-2024-02-13/
30. βλ. https://www.cnn.gr/kosmos/longform/448889/anatarakseis-apo-tin-eklogi-tramp-to-senario-gia-nato-dyo-taxytiton-kai-ta-epomena-vimata
31. βλ. https://www.politico.eu/article/nato-secretary-general-mark-rutte-cold-war-military-spending-defense-budgets-russia/
32. βλ. https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_1985_12/20100830_1985-025.pdf
33. βλ. https://www.politico.eu/article/kubilius-next-budget-should-have-e100-billion-for-defense/
34. Paul Krugman Warns Trump’s Tariff Plan Could Rewind Economic Progress 90 Years and Ignite Global Conflict: ‘He Sees Everything in Terms of Winners, Losers and Punishment’. Στο: https://www.benzinga.com/news/24/10/41395812/paul-krugman-warns-trumps-tariff-plan-could-rewind-economic-progress-90-years-and-ignite-global-conf
35. βλ. https://taxfoundation.org/blog/biden-tariffs-china/
36. βλ. https://www.energygame.gr/diethni/384595/mpainten-neoi-afstiroteroi-dasmoi-se-kinezikes-eisagoges/
37. βλ. https://www.energygame.gr/diethni/384503/giati-neoi-amerikanikoi-dasmoi-sta-kinezika-ev-tha-pliksoun-tin-evropi/
38. βλ. https://www.newmoney.gr/aftokinito/ee-i-dasmi-sta-kinezika-ilektrika-aftokinita-egkrithikan-para-tis-germanikes-antirrisis/

Βιβλιογραφία

Ben S. Bernanke, March 25, 2013: “Monetary Policy and the Global Economy”. Στο: https://www.federal reserve.gov/new sevenths/speech/bernanke20130325a.htm

Krugman P. & Wells R., 2009.  Μακροοικονομική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο

Krugman P. & Wells R., 2018. MACROECONOMICS. Fifth Edition. NY: Worth Publishers

Krugman P., 2012. ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΥΦΕΣΗ ΤΩΡΑ! Αθήνα: Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Mankiw G. & Ball L., 2013. Μακροοικονομική και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός

Stiglitz J. & Walsh C., 2009. Αρχές της μακροοικονομικής. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση

STIGLITZ J.E. & ROSENGARD J.K., 2015. ECONOMICS OF THE PUBLIC SECTOR. FOURTH EDITION. NY: W. W. Norton & Company

Committee for a Responsible Federal Budget. The Fiscal Impact of the Harris and Trump Campaign Plans. https://www.crfb.org/papers/fiscal-impact-harris-and-trump-campaign-plans

PIIE, Working paper 24-20 “The International Economic Implications of a Second Trump Presidency” από τους Warwick McKibbin, Megan Hogan και Marcus Noland. Στο: https://www.piie.com/sites/default/files/2024-09/wp24-20.pdf

TAX INSTITUTE BRADFORD. History of Federal Income Tax Rates: 1913 – 2024. Στο: https://bradfordtaxinstitute.com/Free_Resources/Federal-Income-Tax-Rates.aspx

Tax Foundation: “Donald Trump Tax Plan Ideas: Details and Analysis”,  από τους: York E., Watson G., Durante A., Li H.  Στο: https://taxfoundation.org/research/all/federal/donald-trump-tax-plan-2024/

Tax Foundation: “How to Rein in the National Debt”, από τους: McBride W., York E., Durante A. Στο: https://taxfoundation.org/research/all/federal/us-debt-deficits-federal-budget-spending-taxes/

The BEA Wire | BEA’s Official Blog: https://www.bea.gov/

Committee for a Responsible Federal Budget: https://www.crfb.org/

Economic Report of the President: https://www.govinfo.gov/app/collection/erp/1950

FRED, Federal Reserve Economic Data: https://fred.stlouisfed.org/

Fiscal Data: https://fiscaldata.treasury.gov/about-us/

Penn Wharton Budget Model’s: https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/2024-presidential-election

Peter Peterson Foundation: https://www.pgpf.org/

Trading Economics: https://tradingeconomics.com/

The White House: https://www.whitehouse.gov/omb/budget/historical-tables/

U.S. Department of the Treasury: https://home.treasury.gov/

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .