Στις 31.12.2019 οι κατοικημένοι χώροι¹ στην Βουλγαρία είναι 5 257, από τους οποίους 257 είναι πόλεις και 5 000 χωριά. Στις πόλεις ζουν 5 125 407 άτομα ή το 73.7% του συνολικού πληθυσμού και στα χωριά 1 826 075 άτομα ή 26,3% του συνόλου. Στο τέλος του 2019, οι κατοικημένοι χώροι χωρίς ούτε ένα κάτοικο, είναι 171. Οι περισσότεροι βρίσκονται στο Γκάμπροβο, Βελίκο Τάρνοβο και Κάρντζαλι – 63, 58 και 11 αντίστοιχα. Σε 1 192 ή 22,7% των κατοικημένων χώρων ζουν από 1 έως 49 άτομα. Με πληθυσμό άνω των 100 χιλ. ατόμων είναι 6 πόλεις, στις οποίες ζει το 34,6% του πληθυσμού της χώρας (βλ. διαγ. 1).

Πηγή: НСИ

Πηγή: НСИ

    Η Βουλγαρία το 2019, είναι χωρισμένη σε 2 στατιστικές ζώνες (NUTS 1), 6 στατιστικές περιοχές (NUTS 2), 28 νομούς (NUTS 3), και 265 δήμους² (βλ. πιν. 2 και διαγ. 2).

    Σε επίπεδο NUTS 1, το 2019, η Βόρεια και Νοτιοανατολική ζώνη καλύπτει το 61,6% της συνολικής έκτασης της χώρας και κατοικείται από το 49,6% του πληθυσμού, ενώ η Νοτιοδυτική και Νοτιοκεντρική ζώνη καλύπτει το 38,4% της έκτασης και κατοικείται από το 50,4% του πληθυσμού. Η πρώτη ζώνη είναι πιο αραιοκατοικημένη³ (50,7 κάτοικοι ανά τ.χλμ.) έναντι της δεύτερης ζώνης (82,7 κάτοικοι ανά τ.χλμ.).

    Σε επίπεδο NUTS 2, το 2019, η πιο αραιοκατοικημένη περιοχή είναι η Βορειοδυτική (38,2  κάτοικοι ανά τ.χλμ.). Η έκταση της είναι το 17,3% της συνολικής έκτασης και κατοικείται από το 10,5% του πληθυσμού (728 157 άτομα). Η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή είναι η Νοτιοδυτική (104,5 κάτοικοι ανά τ. χλμ.). Σε 20 041 τ.χλμ. (18,2% της συνολικής έκτασης) έχουν την μόνιμη κατοικία τους 2 094 260 άτομα (30,1% του συνολικού πληθυσμού). Το 2019 και στις 6 στατιστικές περιοχές της χώρας, ο πληθυσμός συρρικνώνεται σε σχέση με το 2018, με τη μεγαλύτερη πτώση να καταγράφεται στη Βορειοδυτική περιοχή  – 1,9% και τη μικρότερη στη Νοτιοκεντρική περιοχή – 0,3%.

    Σε επίπεδο NUTS 3, το 2019 ο πιο αραιοκατοικημένος νομός είναι το Βίντιν, με 27,4 κάτοικους ανά τ.χλμ. Στο νομό κατοικούν 82 835 άτομα (1,2% του συνολικού πληθυσμού της χώρας), δηλαδή 2 030 άτομα λιγότερα (ή μείον 2,4%) απ’ ότι στις 31.12.2018. Ο πιο πυκνοκατοικημένος νομός είναι η Σόφια (πρωτεύουσα), με 999,5 κάτοικους ανά τ.χλμ. Στο νομό της πρωτεύουσας κατοικούν 1 328 790 άτομα (19,1% του συνολικού πληθυσμού της χώρας) και είναι ο ένας από τους δύο νομούς (ο άλλος είναι το Κάρντζαλι) που σημείωσε πληθυσμιακή αύξηση κατά 670 άτομα (ή +0,1%) σε σχέση με την 31.12.2018. Σε 16 νομούς, ο πληθυσμός είναι κάτω των 200 χιλάδων ατόμων, ανά νομό, και συνολικά σε αυτούς, κατοικεί το 29,8% του πληθυσμού της χώρας. Με πληθυσμό ανάμεσα σε 200 χιλ. και 300 χιλ. άτομα βρίσκονται 6 νομοί, στους οποίους κατοικεί το 20% του πληθυσμού, ενώ σε άλλους 6 νομούς κατοικεί πληθυσμός πάνω από 300 χιλ. άτομα. Μόνο στον νομό Σόφιας (πρωτ.), Πλόβντιφ, Βάρνα και Μπουργκάς ζει το 41,3% του συνολικού πληθυσμού.

Πιν. 2

Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

    Η κατά δήμους κατανομή του πληθυσμού είναι επίσης ανισομερής (βλ. πιν. 3). Σε 76 δήμους με πληθυσμό κάτω των 6  χιλιάδων ατόμων, κατοικούν μόλις το 4,2% του πληθυσμού της χώρας, όταν την ίδια στιγμή σε 9 δήμους με πληθυσμό άνω των 100 χιλιάδων ατόμων κατοικούν το 41,5% του πληθυσμού της χώρας. Ο πολυπληθέστερος δήμος είναι αυτός της πρωτεύουσας, ακολουθούμενος από τους δήμους του Πλόβντιφ και της Βάρνας. Ο μικρότερος πληθυσμιακά δήμος είναι αυτός του Τρεκλιάνο (815 άτομα).

                       Πηγή: НСИ

Στο επόμενο άρθρο: Δημογραφικά στοιχεία Βουλγαρίας για το 2019 – Γεννητικότητα.

Σημειώσεις

1. Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι χωρικές μονάδες (териториални единици) είναι οι «κατοικημένοι χώροι» (населените места) και τα «οικιστικά μορφώματα» (селищните образувания). Ως «κατοικημένος χώρος», θεωρείται μια ιστορικά και λειτουργικά ξεχωριστή γεωγραφική περιοχή η οποία ορίζεται από την παρουσία μόνιμων κατοίκων, ρυμοτομικών και οικοδομικών γραμμών, καθώς και την αναγκαία κοινωνική, τεχνική και πολεοδομική υποδομή. Οι κατοικημένοι χώροι κατηγοροιοποιούνται σε πόλεις και χωριά.  Ως «οικιστικά μορφώματα» χαρακτηρίζονται οι χώροι που βρίσκονται εκτός των οικοδομικών ορίων των κατοικημένων χώρων, δεν έχουν μόνιμους κατοίκους και προορίζονται για εξειδικευμένη δόμηση.
2. Ευρωπαϊκή Ένωση – ΕΕ έχει θεσπίσει κοινή Ονοματολογία των Εδαφικών Στατιστικών Μονάδων, που αποκαλείται «NUTS», ως συντομογραφία (από το γαλλικό Nomenclature des Unités territoriales statistiques), με σκοπό να διευκολύνει τη συλλογή, την ανάπτυξη και τη δημοσίευση εναρμονισμένων περιφερειακών στατιστικών στην ΕΕ, καθώς και για τις κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις των περιφερειών και τον καθορισμό των παρεμβάσεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η «Κωδικοποίηση των στατιστικών χωρικών μονάδων της Βουλγαρίας», (ΦΕΚ 13/2013), χωρίζει την Βουλγαρία σε δύο στατιστικές ζώνες (статистически зони) που αντιστοιχούν στο επίπεδο NUTS 1. Αυτές οι ζώνες με την σειρά τους συγκροτούνται από έξι στατιστικές περιοχές (статистически райони) που αντιστοιχούν στο  επίπεδο NUTS 2.  Οι στατιστικές περιοχές  με την σειρά τους συγκροτούνται από 28 Области = Τομείς, Νομοί. Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι διοικητικές-χωρικές μονάδες (административно-териториални единици) είναι οι Νομοί (Области) και οι Δήμοι (Общини). Οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Ζωνών (NUTS 1) και Περιοχών (NUTS 2) στην Βουλγαρία αντιπροσωπεύουν «μη διοικητικές μονάδες», ενώ οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Τομέων – Νομών (NUTS 3) είναι διοικητικές μονάδες. Βλ. και  https://petinakis.wordpress.com/

3. Η σχέση ανάμεσα στη γεωγραφική έκταση και στον πληθυσμό εκφράζεται μέσα από τον δείκτη πληθυσμιακής πυκνότητας. Πιο συγκεκριμένα η πυκνότητα πληθυσμού ορίζεται ως ο λόγος του πληθυσμού μιας χωρικής ενότητας, προς την γεωγραφική της έκταση. Εκφράζεται συνήθως σε αριθμό κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έκτασης (κατ. / τ. χλμ.).

Βιβλιογραφία

ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРИТОРИАЛНОТО УСТРОЙСТВО НА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ. Στο: http://www.lex.bg/laws/ldoc/2133622784

ЗАКОН ЗА МЕСТНОТО САМОУПРАВЛЕНИЕ И МЕСТНАТА АДМИНИСТРАЦИЯ В сила от 17.09.1991 г. Отразена деноминацията от 05.07.1999 г., …., изм. ДВ. бр.79 от 8 Октомври 2019г. Στο: https://ekspertis.bg/document/view/law/23227

Национален статистически институт, 2020. „Население и демографски процеси 2019“. Στο: https://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2019_XE8MEZL.pdf

Национален статистически институт, 2019. „Население и демографски процеси 2018“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files
/pressreleases/Population2018_ZG7X53J.pdf

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .