Αν και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ χρησιμοποιείται συχνά ως δείκτης του επιπέδου ευημερίας των χωρών, δεν είναι αναγκαστικά κατάλληλος δείκτης για το πραγματικό επίπεδο διαβίωσης των νοικοκυριών. Ένας πιο αξιόπιστος δείκτης είναι η κατά κεφαλήν πραγματική ατομική κατανάλωση (ΠΑΚ).
Στους εθνικούς λογαριασμούς, οι δαπάνες τελικής κατανάλωσης των νοικοκυριών (ΔΤΚΝ) δηλώνουν τις δαπάνες που πραγματοποιούν τα ίδια τα νοικοκυριά για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Αντίθετα, η πραγματική ατομική κατανάλωση (ΠΑΚ) αποτελείται από τα αγαθά και τις υπηρεσίες που πράγματι καταναλώνονται από τα νοικοκυριά, ανεξάρτητα από το κατά πόσον οι δαπάνες για την αγορά αυτών των αγαθών και υπηρεσιών πραγματοποιούνται από τα νοικοκυριά, το κράτος, ή μη κερδοσκοπικά ιδρύματα. Για αυτό τον λόγο στις διεθνείς συγκρίσεις ως προς τον όγκο, η ΠΑΚ θεωρείται συχνά ως το προτιμώμενο μέτρο, επειδή δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι η οργάνωση ορισμένων σημαντικών υπηρεσιών που καταναλώνονται από τα νοικοκυριά, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Αν, π.χ., το κόστος των οδοντιατρικών υπηρεσιών σε μια χώρα καταβάλλεται από το κράτος και σε μια άλλη από τα νοικοκυριά, η διεθνής σύγκριση με βάση τις ΔΤΚΝ δεν θα γινόταν μεταξύ συγκρίσιμων στοιχείων, κάτι που θα ήταν εφικτό αν η σύγκριση γινόταν με βάση την ΠΑΚ.1
Πηγή: Eurostat, Last update: 13.12.19, Extracted on: 17.12.19
Οι δείκτες όγκου του ΑΕΠ και της ΠΑΚ, οι οποίοι εμφανίζονται στον πίνακα 1, αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό όγκο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και της κατά κεφαλήν ΠΑΚ. Ο όρος «πραγματικός όγκος» δηλώνει ότι τα στοιχεία έχουν προσαρμοστεί στις αποκλίσεις ως προς το επίπεδο τιμών μεταξύ των χωρών, χρησιμοποιώντας ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ), και εκφράζονται σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ-28=100). Αν ο δείκτης όγκου του κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ή της κατά κεφαλήν ΠΑΚ) είναι υψηλότερος/χαμηλότερος από 100, το επίπεδο ΑΕΠ (ή ΠΑΚ) αυτής της χώρας σε κατά κεφαλήν όρους είναι υψηλότερο/χαμηλότερο από το αντίστοιχο επίπεδο για το σύνολο της ΕΕ.
Κατά κανόνα, τα επίπεδα της κατά κεφαλήν ΠΑΚ είναι περισσότερο ομοιόμορφα από το ΑΕΠ, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Το Λουξεμβούργο, παραμένει η χώρα με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ΕΕ, 161 % πάνω από τον μέσο όρο των 28 κρατών μελών της ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την υψηλότερη κατά κεφαλήν ΠΑΚ στην ΕΕ, αλλά «μόλις» με 34 % πάνω από τον μέσο όρο των 28. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της λουξεμβουργιανής οικονομίας, που εξηγεί σε κάποιον βαθμό το πολύ υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας, είναι ότι απασχολεί μεγάλο αριθμό κατοίκων εξωτερικού, οι οποίοι συμβάλλουν στο ΑΕΠ της, αλλά δεν περιλαμβάνονται στον μόνιμο πληθυσμό. Το κράτος μέλος της ΕΕ με το δεύτερο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι η Ιρλανδία, που υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ=28 κατά 89%, αλλά με βάση την κατά κεφαλήν ΠΑΚ βρίσκεται κατά 5% κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Όπως και να ‘χει η Βουλγαρία καταλαμβάνει την τελευταία θέση, τόσο με βάση τον δείκτη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ (51% του μέσου όρου της ΕΕ=28)2, όσο και με βάση τον δείκτη της κατά κεφαλήν ΠΑΚ (56% του μέσου όρου της ΕΕ=28).
Το 2018 δέκα κράτη μέλη της ΕΕ καταγράφουν τιμές του δείκτη όγκου της κατά κεφαλήν ΠΑΚ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ=28. Γερμανία, Αυστρία, Δανία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία, Σουηδία και Γαλλία, καταγράφουν τιμές ανάμεσα στο 7% και στο 20%, υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ=28. Την ίδια χρονιά δεκαοχτώ κράτη μέλη της ΕΕ καταγράφουν τιμές του δείκτη όγκου της κατά κεφαλήν ΠΑΚ χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ=28 (βλ. πιν. 1 και διαγ. 1).
Κατά την τελευταία τριετία, το κατά κεφαλήν ΠΑΚ παρέμεινε σχετικά σταθερό στα περισσότερα κράτη μέλη σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ-28 (βλ. πιν. 1). Μια αύξηση σημειώθηκε στη Ρουμανία (71% του μέσου όρου της ΕΕ-28 το 2018 σε σύγκριση με 65% το 2016), τη Σλοβακία (σε 73% από 68%) και τη Λιθουανία (σε 89% από 85%). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στη Σουηδία (σε 108% το 2018 από 112% το 2016), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (σε 107% από 110%).
Σημειώσεις
- Βλ.https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=GDP_per_capita,_consumption_per_capita_and_price_level_indices
- Βλ. https://petinakis.wordpress.com/2019/10/29/
Βιβλιογραφία:
НСИ, 2019. БЪЛГАРИЯ И ЕС: ПОТРЕБЛЕНИЕ НА ЧОВЕК ОТ НАСЕЛЕНИЕТО В СТАНДАРТИ НА ПОКУПАТЕЛНАТА СПОСОБНОСТ ПРЕЗ 2018 ГОДИНА. Στο: https://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/ECP_GDP-AIC_inPPS_2018.pdf
Petinakis 