Στις 30 Ιανουαρίου 2015, δηλαδή 3 ημέρες αφότου είχε ορκιστεί η νέα ελληνική κυβέρνηση, ο πρόεδρος του Eurogroup, Γέρουν Ντάισελμπλουμ και ο πρόεδρος του Eurogroup Working Group, ο πραγματικός πληρεξούσιος του Σόιμπλε, ο Τόμας Βίζερ, έφτασαν στην ντάτσα τους,  το ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών, για να γνωριστούν με τον καινούργιο νοικάρη τους, τον Γιάνη Βαρουφάκη. Έπρεπε να του κάνουν γνωστούς τους όρους της προσωρινής διαμονής του στο χώρο, που συνοψίζεται στο δόγμα  TINA (There is no alternative) και να του αποσπάσουν μία δήλωση μετάνοιας και έναν όρκο υπακοής του στο πρόγραμμα της τρόικας, στο Eurogroup και στους πιστωτές¹.

    Μα τι και άν ο Βαρουφάκης τόνισε στον Ντάισελμπλουμ ότι πριν ορισμένες μέρες έγιναν εκλογές στις οποίες ο λαός ψήφισε «τέλος στα μνημόνια» και ότι αν και η νέα κυβέρνηση αναγνώριζε την κληρονομιά των δεσμεύσεων της προηγούμενης κυβέρνησης, θα έπρεπε και οι δανειστές να σεβαστούν την θέληση του ελληνικού λαού για επαναδιαπραγμάτευση των δανειακών σχέσεων. Σε εκείνη την συνάντηση έγινε ξεκάθαρο από τον πρόεδρο του Eurogroup ότι εάν η Ελλάδα δεν αποδεχτεί την συνέχιση και ολοκλήρωση της 5^ης αξιολόγησης του Δεύτερου Προγράμματος και δεν εκταμιεύσει την εναπομείνασα δόση από το τρέχον πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ – EFSF) που ανέρχεται στα 1,8 δισ. ευρώ, την επιστροφή άλλων 1,8 δισ. ευρώ από τα κέρδη της ΕΚΤ για το 2014 (στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγορών Τίτλων – Securities Market Programme – SMP της ΕΚΤ, την περίοδο 2010 – 2011) και την μη καταβληθήσα δόση 3,4 δις. ευρώ από το ΔΝΤ, η δανειακή σύμβαση στα τέλη του Φλεβάρη καταρρέει.

Έστω και τα παίρναμε τα 7 δις, μέσα στο 2015 χρειαζόμασταν άλλα 8,3 δις για τις πληρωμές προς το ΔΝΤ και ΕΚΤ (βλ. πιν. 1) και την περίοδο 2016 – 2019 περίπου 55 δις ευρώ επιπλέον. Ούτε τα πρωτογενή πλεονάσματα, ούτε η έξοδος στις αγορές θα μας εξασφάλιζαν τα απαραίτητα ποσά. Η απάντηση στην ερώτηση που θα τα βρίσκαμε τόσα χρήματα ήταν απλή: θα παίρναμε ένα τρίτο μνημόνιο. Να ποιά ήταν η καυτή πατάτα που δεν ήθελε και δεν θα μπορούσε ο Σαμαράς να κρατήσει, κάτι που το ήξερε ο Σόιμπλε και η Μέρκελ, από το καλοκαίρι το 2014, όταν και άρχισαν να επεξεργάζονται το σχέδιο της αριστερής παρένθεσης. Δηλαδή να φορτώσουμε το τρίτο μνημόνιο στους λεγόμενους αριστερούς που έτσι θα υποπέσουν και αυτοί στο προπατορικό αμάρτημα  και μετά θα έρθουν πάλι τα δικά μας παιδιά. Η διαφορά ανάμεσα στους τροϊκανούς εσωτερικού και εξωτερικού ήταν η εκτίμηση για το χρονικό διάστημα της αριστερής παρένθεσης. Οι πρώτοι ήθελαν να ήταν σύντομο γιατί είχαν άμεσο συμφέρον να πάρουν πίσω τις καρέκλες που κάθονταν δεκαετίες, ενώ οι δεύτεροι ως πραγματιστές, ήθελαν κάποιος επιτέλους να κάνει σωστά την δουλειά της εσωτερικής υποτίμησης και ας κάτσει όσο χρόνο χρειαστεί, αφού έτσι κι αλλιώς πλέον είναι ένοικος και όχι ιδιοκτήτης.

   Ο Σαμαράς χρησιμοποιώντας το χαρτί της προεδρικής εκλογής νωρίτερα (τον Δεκέμβριο του 2014, αντί για τον Μάρτιο του 2015) επίσπευσε τις εκλογές για τα τέλη Ιανουαρίου του 2015. Γνωρίζοντας ότι θα τις χάσει ζήτησε και πήρε επέκταση της 2^ης δανειακής σύμβασης της «Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης» (Master Financial Assistance Facility Agreement – MFFA), για δύο μήνες, εώς τα τέλη του Φεβρουαρίου του 2015, αν και η τρόικα προτιμούσε παράταση έξι μηνών, μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 2015. Ήταν προφανές ότι επιδίωκε να εγκλωβίσει τον ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι της 28 Φεβρουαρίου, είτε σε μία ανευ όρων παράδοση και υπογραφή του τρίτου μνημονίου, είτε στο κλείσιμο των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και τα δύο ενδεχόμενα θα οδηγούσαν σε πολιτική αναταραχή, προκήρυξη νέων εκλογών και ίσως κλείσιμο της αριστερής παρένθεσης. Για να γίνει πιο ασφυκτικός ο κλοιός, κυβερνητικά στελέχη και μέσα μαζικής αποβλάκωσης (ΜΜΑ) κατά την προεκλογική περίοδο επιδίδονταν σε συνεχείς αναφορές στις κλειστές τράπεζες που θα αντίκρυζε ο κόσμος την επόμενη των εκλογών.

    Ο ίδιος ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, ο Γιάννης Στουρνάρας, χόντρυνε το παιγνίδι όταν στις 15 Δεκεμβρίου 2014, σε ομιλία του στην ειδική εκδήλωση της Τράπεζας της Ελλάδος προς τιμήν του Ξενοφώντος Ζολώτα ανέφερε ότι: «Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου ως Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και ως μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οφείλω να επισημάνω ότι η κρίση των τελευταίων ημερών λαμβάνει πλέον σοβαρές διαστάσεις, ότι η ρευστότητα στην αγορά μειώνεται με ταχύ ρυθμό, ότι ο κίνδυνος όχι μόνο ανακοπής της αναπτυξιακής πορείας που μόλις ξεκίνησε, αλλά ο κίνδυνος μιας ανεπανόρθωτης βλάβης της ελληνικής οικονομίας, είναι μεγάλος»². Από την θεσμική του θέση ο κεντρικός τραπεζίτης πρέπει με τις δηλώσεις του να καθησυχάζει τους καταθέτες και να διαβεβαιώνει ότι θα κάνει ότι χρειαστεί για να μην υπάρξει πρόβλημα ρευστότητας στην αγορά. Τέτοιες ήταν οι δηλώσεις και διαβεβαιώσεις του προηγούμενου νεοδημοκράτη κεντρικού τραπεζίτη, του Γιώργου Προβόπουλου. Την περίοδο της θητείας του (2008 – 2014) σημειώθηκαν αλλεπάληλες μεγάλες εκροές καταθέσεων (βλ. διαγ. 1 και 2), αλλά ποτέ δεν βγήκε να δηλώσει για «κίνδυνο μιας ανεπανόρθωτης βλάβης της ελληνικής οικονομίας» λόγω του ότι «η ρευστότητα στην αγορά μειώνεται με ταχύ ρυθμό». Σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου μετά από μια τέτοια δήλωση, του κεντρικού της τραπεζίτη, θα ξεκινούσε  μαζική εκροή καταθέσεων (bank run) από το τραπεζικό της σύστημα. Γιατί οι έλληνες καταθέτες να αντιδρούσαν διαφορετικά και μάλιστα σε ένα χρεοκοπημένο τραπεζικό σύστημα;

    Η καθυστέρηση του κλεισίματος της 5^ης αξιολόγησης το φθινόπωρο του 2014, η κινδυνολογία των κυβερνητικών στελεχών, του κεντρικού τραπεζίτη και των συστημικών ΜΜΑ, για κλειστά ΑΤΜ την επόμενη της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, η προεξόφληση από όλους αυτής της επερχόμενης νίκης και του φόβου της ρήξης με τους δανειστές άλλαξε την ροή των καταθέσεων. Τον Οκτώβριο οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων μειώθηκαν σε σχέση με τον Σεπτέμβριο κατά 252 εκατ. ευρώ, ενώ τον Νοέμβριο έφυγαν από το σύστημα επιπλέον 200 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τον Οκτώβριο. Πριν αναλάβει ο Βαρουφάκης είχαν φύγει από το τραπεζικό σύστημα επιπλέον 4 δις τον Δεκέμβριο του 2014 και άλλα 12,2 δις ευρώ τον Ιανουάριο του 2015 (βλ. διαγρ. 1 και 2).

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, στο: https://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Statistics/monetary/deposits.aspx. Γραφικό δικό μου.

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, στο: https://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Statistics/monetary/deposits.aspx. Γραφικό δικό μου.

Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα μεγάλωνε και λόγο της ομιχλώδους υποσχεσιολογίας του προγράμματος Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, που εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη του Δραγασάκη και εκφωνήθηκε από τον Τσίπρα στις 13/9/2014, στο συνεδριακό κέντρο Ι. Βελλίδης³, και υποτίθεται ότι θα εφαρμοζόταν την επόμενη της εκλογικής του νίκης.

    Δεν είχαν περάσει πάνω από δύο 24ώρα από εκείνη την ομιλία του Τσίπρα και με άρθρο του στο Protagon.gr, ο Βαρουφάκης αναφέρει ότι αν και κατανοεί την ανάγκη:  «Ενα κόμμα της αντιπολίτευσης που προετοιμάζεται να κυβερνήσει εν μέσω της δραματικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η πλειοψηφία των πολιτών, … να παρουσιάσει, και να δεσμευτεί, σε κάποια ελάχιστη δέσμη μέτρων ανακούφισης ανθρώπων και επιχειρήσεων… Το κατανοώ αυτό. Όμως πόσο θα ήθελα να ακούσω κάτι διαφορετικό στην προεκλογική περίοδο που, όπως φαίνεται, έχει αρχίσει ήδη! Πόσο θα ήθελα μια τοποθέτηση που να λέει πάνω-κάτω τα εξής:

• Αν πιστεύετε ότι τα Μνημόνια που ψηφίστηκαν ήταν η μόνη εναλλακτική εντός της Ευρωζώνης, δεν πρέπει να μας ψηφίσετε.
• Αν κρίνετε ότι το 2ο Μνημόνιο τελειώνει επί της ουσίας, κι όχι για το θεαθήναι, με τον ελληνικό λαό να αποκτά ξανά τη δυνατότητα να πάρει τις τύχες του στα χέρια του, π.χ. μέσω της εκκολαπτόμενης επιμήκυνσης, παρακαλούμε ψηφίστε τη Συγκυβέρνηση – όχι εμάς.
• Αν θεωρείτε ότι το τραπεζικό μας σύστημα βρίσκεται σε καλή πορεία, μετά την ανακεφαλαιοποίηση, και πως θα αρχίσει, όπως έχει διαμορφωθεί και όπως είναι δομημένο σήμερα, να χρηματοδοτεί την ανάπτυξη της χώρας χωρίς να αποτελεί πλέον καρκίνωμα στη κοινωνική οικονομία μας, τότε μακρυά από τα ψηφοδέλτιά μας.
• Αν νομίζετε ότι η Ευρώπη έκανε το καθήκον της απέναντι στον εαυτό της και βρίσκεται στη σωστή (έστω και εκνευριστικά) αργή πορεία προς την έξοδο από την Κρίση, δεν είμαστε εμείς αυτοί που πρέπει να εμπιστευτείτε.
• Αν περιμένετε από εμάς να σας πούμε ότι είμαστε σε θέση να επανεκκινήσουμε την οικονομία, και να ανατρέψουμε τις κατάφορες αδικίες που ζείτε καθημερινά, προτού επιτευχθεί μια νέα συμφωνία με την Ευρώπη, θα σας απογοητεύσουμε.

Γιατί να μας ψηφίσετε; Επειδή σας υποσχόμαστε μόνο δύο πράγματα:

• Αίμα και Δάκρυα, όπως υποσχέθηκε στους συμπολίτες του ο Τσώρτσιλ το 1939 τότε που τους ζητούσε την βοήθεια και υποστήριξή τους μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας εν μέσω πολέμου.
• Αίμα και Δάκρυα που, όμως, θα δώσουν σε όλους μας, κι όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, το δικαίωμα να ελπίζουμε για ένα τέλος στον σιωπηλό αλλά αμείλικτο πόλεμο για την Αξιοπρέπεια και για την Αλήθεια.
• Αίμα και δάκρυα που θα πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι να χύσουμε ώστε να μπει η χώρα σε βιώσιμη πορεία, η οποία σήμερα είναι αδύνατη όσο, είτε (Α) πιστεύουμε πως η συμμόρφωση «προς τας υποδείξεις» της τρόικας είναι η λύση (με κάποιες κουτοπονηριές που θα μας επιτρέψουν μια πιο χαλαρή συμμόρφωση από αυτή που απαιτούν οι δανειστές), είτε (Β) νομίζουμε ότι η λύση μπορεί να δοθεί αναδιανέμοντας τους λιγοστούς πόρους ενός κράτους που μόνο εικονικά πλεονάσματα έχει, τα οποία μάλιστα είναι προϊόν μη βιώσιμης αφαίμαξης μιας φθίνουσας οικονομίας (και των συνήθων κορόιδων).

Πράγματι, αν θέλετε να μας ψηφίσετε να το κάνετε επειδή τα Δάκρυα και το Αίμα που σας υποσχόμαστε τα θεωρείτε ως ένα μικρό αντίτιμο για να ακούτε από κυβερνητικά χείλη την Αλήθεια. Για να έχετε αντιπρόσωπους στην Ευρώπη που δεν θα παρακαλάνε αλλά ούτε και θα ενστερνιστούν την τακτική του τσαμπουκά και της μπλόφας αλλά που, αντίθετα, θα υιοθετήσουν μια στρατηγική που καμία ελληνική κυβέρνηση δεν τόλμησε να υιοθετήσει έως τώρα: τη στρατηγική κίνηση του να λέμε την Αλήθεια στους εταίρους, στους λαούς των εταίρων και στους πολίτες της χώρας μας. Την Αλήθεια για την κατάσταση των τραπεζών (αντί την προσποίηση ότι είναι «ισχυρές»). Την Αλήθεια για τα ανύπαρκτα πλεονάσματα του κράτους μας. Την Αλήθεια για τις επενδύσεις και τις ανύπαρκτες προοπτικές τους όσο συνεχίζεται ο θανάσιμος εναγκαλισμός πτωχευμένου κράτους, πτωχευμένων τραπεζών, πτωχευμένων επιχειρήσεων, πτωχευμένων θεσμών.

Τέλος, πρέπει να ξέρετε ότι τη νίκη στις εκλογές τη φοβόμαστε περισσότερο από την ήττα. Την τρέμουμε, για την ακρίβεια. Αν όμως εσείς αποφασίσετε να μας ψηφίσετε για να κάνουμε πράξη το Αίμα και τα Δάκρυα που σας υποσχόμαστε, με αντάλλαγμα την Αλήθεια και την Αξιοπρέπεια – αν εσείς ξεπεράσετε τον φόβο αυτής της δέσμευσής μας- τότε θα ξεπεράσουμε κι εμείς τον τρόμο που μας προκαλεί η ιδέα να κυβερνήσουμε αυτή τη χώρα στη σημερινή τρισάθλια συγκυρία.»⁴

    Μετά από αυτή την τοποθέτηση, ο Βαρουφάκης έμεινε με την εντύπωση, ότι η σύντομη σχέση του με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πήρε τέλος, όμως λίγες μέρες αργότερα, έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Παππά, ο οποίος κεφάτος, σαν να μην είχε γίνει τίποτα του αναφέρει ότι: «Εσύ θα διαμορφώσεις το πραγματικό οικονομικό πρόγραμμα. Το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ήταν ένα κάλεσμα συσπείρωσης του κόσμου μας, τίποτε περισσότερο»⁵.   Όπως αναφέρει ο Βαρουφάκης στο βιβλίο του «Ανίκητοι Ηττημένοι»: «Τα ηγετικά στελέχη άλλα έλεγαν μεταξύ τους κι εντελώς άλλα πλάσαραν στο κόμμα και στους οπαδούς του. Επρόκειτο για συνταγή σύγχισης, διχασμού και ήττας, ενάντια σε αντιπάλους που ήταν ενωμένοι, ισχυροί και αποφασισμένοι. Το αφήγημα που θα απευθύναμε στον λαό μας και στους αξιωματούχους της τρόικας, στην ηγεσία της Ε.Ε και του ΔΝΤ, στο Βερολίνο και στην Ουάσινγκτον, αλλά και στον διεθνή Τύπο και στις αγορές, θα έπρεπε να διέπεται από μία, εννιαία, πειστική, σταθερή κεντρική ιδέα.»⁶. Κι όμως τόσο πριν όσο και μετά το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, υπήρχαν πολλά αφηγήματα στον ΣΥΡΙΖΑ. Για να πάρουν την εξουσία προβαλλόταν το «σκίζω τα Μνημόνια», «go back madame Merkel», μέχρι και «Grexit», ενώ όταν έπρεπε  να δοθεί μια πειστική βιώσιμη πρόταση βασισμένη στην αναδιάρθρωση του χρέους,  εντός του ευρώ, αλλά όχι με νέο μνημόνιο, η ηγετική ομάδα γύρω απο τον Τσίπρα, πόνταρε στην πρόταση Βαρουφάκη. Ο τελευταίος ήταν αναλώσιμος και εάν κάτι πήγαινε στραβά θα τα έριχναν στον «τρελό του χωριού» όπως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Βαρουφάκης αργότερα. Στερνή μου γνώση να σ’είχα πρώτα!

   Η επιλογή του Βαρουφάκη στην θέση του υπουργού Οικονομικών σήμαινε την ενεργοποίηση του σχεδίου του, που σε ευρωπαϊκό επίπεδο βασιζόταν στην «Μετριοπαθή Πρόταση για την Επίλυση της Κρίσης του Ευρώ» και σε εθνικό επίπεδο – για την ελληνική κρίση –  στο σχέδιο των πέντε σημείων για μια βιώσιμη Ελλάδα σε μια βιώσιμη ευρωζώνη.

    Την «Μετριοπαθή Πρόταση» ο Βαρουφάκης είχε επεξεργαστεί αρχικά με τον Stuart Holland, ήδη από το 2010⁷. Ο ίδιος ο Βαρουφάκης πρώτη φορά παρουσίασε στον Τσίπρα την Πρόταση, κατά την διάρκεια της πρώτης τους συνάντησης στο εστιατόριο ενός μικρού ξενοδοχείου στην περιοχή του Ψυρρή, το 2011. Έκτοτε στην ομάδα των συγγραφέων της Μετριοπαθούς Πρότασης, εντάχθηκε και ο James K. Galbraith, ενώ ακολούθησαν αναλυτικότερες επεξεργασίες και εκδόσεις της, το 2011⁸,  το 2012⁹ και το 2013¹⁰, ενώ το 2014 μεταφράστηκε στα ελληνικά και εκδόθηκε με την μορφή βιβλίου, με πρόλογο του π. Πρωθυπουργού της Γαλλίας Michel Rocard¹¹. Η παρουσίαση του στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2014 έγινε μαζί με τον Τσίπρα και με την παρουσία όλου του επιτελείου του, ως επίδειξη υποστήριξης της Μετριοπαθούς Πρότασης, από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ¹².

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάνη Βαρουφάκη με τίτλο “ΜΙΑ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ” που συνέγραψε μαζί με τους James K. Galbraith, και Stuart Holland την Τρίτη 17 Ιουνίου 2014, στον κήπο του Βυζαντινού Μουσείου. Φώτο: EUROKINISSI/ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

    Την πρώτη εκδοχή του σχεδίου των 5 σημείων, ο Βαρουφάκης συνέταξε, κατόπιν αιτήσεως του Τσίπρα – Παππά, μετά την συνάντηση τους, τον Μάιο του 2012. Σε εκείνη την συνάντηση, του έγινε για πρώτη φορά, η πρόταση να ηγηθεί των διαπραγματεύσεων, σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδιζε τις επαναληπτικές εκλογές στις 14 Ιουνίου. Δύο ήταν οι βασικοί άξονες του αρχικού σχεδίου ως προς την αναδιάρθρωση του χρέους: Ο πρώτος αφορούσε την αποσύνδεση της πτώχευσης του κράτους από την πτώχευση των τραπεζών – του δημόσιου χρέους δηλαδή από τις ζημιές των τραπεζών. Ο δεύτερος σχετιζόταν με την σύνδεση των αποπληρωμών του δημοσίου χρέους με τον ρυθμό αύξησης του εθνικού εισοδήματος¹³.

    Ως προς τον πρώτο στόχο ο Βαρουφάκης επαναλαμβάνει την πρόταση που είχε διατυπώσει στο άρθρο του «Τι εστί Τράπεζα σήμερον», στο Protagon.gr, στις 7 Απριλίου του 2012. Εκεί αναφερόμενος στην επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, μετά το κούρεμα, συγκεκριμενοποιεί στα ελληνικά δεδομένα την Πολιτική 1 – Βήμα-προς-βήμα ενοποίηση τραπεζικών συστημάτων για την αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης, που περιλαμβάνεται στην Μετριοπαθή Πρόταση: «από την στιγμή που τα κεφάλαια έρχονται από το EFSF (μεταβατικός μηχανισμός πριν τον ESM, σημ. δικιά μου) , γιατί να μην πάρει τις μετοχές των τραπεζών το…EFSF (το οποίο να μπορεί να ορίσει, κατά το δοκούν, Ευρωπαίους τεχνοκράτες στα ΔΣ των τραπεζών ώστε να εκπροσωπούν τα συμφέροντα των Ευρωπαίων πολιτών που δανείστηκαν αυτά τα χρήματα); Μάλιστα, κάτι τέτοιο θα μας έδινε την δυνατότητα να αιτηθούμε από την ΕΕ τα κεφάλαια αυτά να μην βαρύνουν το ελληνικό δημόσιο χρέος, μιας και τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα θα περάσουν απ’ ευθείας στην ευρωζώνη»¹⁴.

    Ο δεύτερος στόχος εντασσόταν στην λογική της Πολιτικής 2 – Πρόγραμμα μερικής μετατροπής του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών της ευρωζώνης για την αντιμετώπιση της κρίσης του δημόσιου χρέους, που περιλαμβάνεται στην Μετριοπαθή Πρόταση: «Απαιτούσε ένα έξυπνο επί της ουσίας κούρεμα του δημοσίου χρέους χωρίς εκ προοιμίου απώλειες για τους δανειστές, αλλά ενός μεγέθους που θα αυξανόταν όσο η ανάκαμψη αργεί – ένας κλασικός τρόπος που χρησιμοποιείται όταν στον ιδιωτικό τομέα για να αποκτούν οι δανειστές μερίδιο στην ανάκαμψη και κερδοφορία του οφειλέτη, που θα τους μετέτρεπε από δεσμοφύλακα σε συνέταιρο της Ελλάδας»¹⁵. Επίσης στο ίδιο προγραμματικό έγγραφο ο Βαρουφάκης προειδοποιούσε τους Τσίπρα – Παππά ότι: «Αν ο Σύριζα δεν είναι διατεθειμένος να απορρίψει κάθε νέα δόση δανείου έως ότου το χρέος μας γίνει βιώσιμο, δεν υπάρχει λόγος να κερδίσετε τις εκλογές. Βέβαια,  ένα “όχι” στις νέες δόσεις θα έχει κόστος. Η τρόικα θα απειλήσει να κλείσει τις τράπεζες την ώρα που το κράτος θα πρέπει να βρίσκει τρόπους να καλύπτει, άνευ νέου δανεισμού, τουλάχιστον μισθούς και συντάξεις. Όπερ μεθερμηνευόμενον, η κυβέρνησής σας θα πρέπει να ετοιμαστεί να περιορίσει τις δαπάνες στο επίπεδο των εσόδων της, συμπιέζοντας από πάνω προς τα κάτω, και όσο χρειάζεται, τους υψηλότερους μισθούς και συντάξεις, την ώρα που οι συναλλαγές θα γίνονται με χρεωστικές κάρτες μέσω Διαδικτύου (web banking) και κάποιας μορφής κρατικών υποσχετικών (IOU), όπως αυτές που κρατούν ζωντανές τις τράπεζες σήμερα. (Νύξη για το παράλληλο σύστημα πληρωμών – σημ. δικιά μου)….. Και τώρα τα καλά νέα: Αν είστε διατεθειμένοι να καταθέσετε μετριοπαθείς, λογικές προτάσεις στην ΕΕ την ώρα που λέτε σταθερά “όχι”στις νέες δόσεις μη βιώσιμων δανείων, μία βιώσιμη, έντιμη συμφωνία είναι εφικτή – κι αυτό επειδή θα κόστιζε πολύ ακριβά η εκπαραθύρωσή μας από το ευρώ»¹⁶. 

 «Με συμβουλεύεις να επιδιώξω να δοθούν οι ελληνικές τράπεζες σε ξένους; Πως θα πείσω την Κεντρική Επιτροπή για κάτι τέτοιο;»¹⁷ ρώτησε ο Τσίπρας τον Βαρουφάκη λίγες μέρες αργότερα σε μετέπειτα συνάντησή τους στα γραφεία του κόμματος στην Κουμουνδούρου. Ο Βαρουφάκης του απάντησε ότι: «Άν ήθελε μια βιώσιμη συμφωνία εντός ευρωζώνης, έπρεπε να αποδεχτεί την εξής βασική αλήθεια: το ελληνικό κράτος δε διέθετε τα χρήματα για να στηρίξει τις ελληνικές τράπεζες. Άρα η μόνη εναλλακτική οδός πέρα από το Grexit ή τη διαιώνιση της χρεοδουλοπαροικίας, ήταν η ιδιοκτησία των τραπεζών από τους Ευρωπαίους, τα κεφάλαια των οποίων τις στήριζαν έτσι κι αλλιώς…Ως γνήσιοι διεθνιστές, ως προοδευτικοί Ευρωπαίοι θα παίρναμε τις χρεοκοπημένες τράπεζες από τους αποτυχημένους και διαπλεκόμενους Έλληνες τραπεζίτες και θα τις παραδίδαμε στους απλούς ανθρώπους της Ευρώπης, στους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες που διέθεταν τα χρήματά τους για την στήριξη των  συγκεκριμένων τραπεζών….Άρεσε στον Αλέξη αυτή η διεθνιστκή, προοδευτική όψη της πρότασης. Όμως του άρεσε αρκετά για να την παρουσιάσει στην Κεντρική Επιτροπή και να πείσει π.χ. τον Δραγασάκη να την αποδεχτεί; Το δίλημα του νεαρού ηγέτη καθοριζόταν από πολλές από τις νοσηρές πραγματικότητες που τελικά υπονόμευσαν το σχέδιο μάχης μας τρία χρόνια μετά, την άνοιξη του 2015. Το έβλεπα στο πρόσωπο του εκείνο το απόγευμα στα γραφεία του Σύριζα, το καλοκαίρι του 2012. Αντιλαμβανόταν, ήμουν σίγουρος, ότι η πρότασή μου συνιστούσε διέξοδο εντός της ευρωζώνης. Ταυτόχρονα, όμως, δεν ήταν διατεθειμένος – ίσως δεν είχε την δύναμη – να έρθει σε ρήξη με το εσωκομματικό κατεστημένο του Σύριζα»¹⁸. Το οποίο και τελικά επικράτησε μιας και στις 24 Μαΐου 2012 η υποσχεσιολογία της ομιλίας του Τσίπρα προς το κομματικό ακροατήριο, αναφορικά με την οικονομική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είχε καμία σχέση με την πρόταση Βαρουφάκη. Η γραμμή Δραγασάκη καλά κρατούσε.

Μετά το κλείσιμο των κυπριακών τραπεζών, τον Μάρτιο του 2013, ο Βαρουφάκης προειδοποιεί τον Τσίπρα «για ποιόν κτυπά η καμπάνα» και ο τελευταίος ζητά από τον πρώτο να του ετοιμάσει ένα σχέδιο αποτροπής. Τον Μάιο του 2013 ο Βαρουφάκης παρουσιάζει στο γραφείο του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή παρουσία των Τσίπρα, Παππά, Δραγασάκη, Τσακαλώτο και Σταθάκη, την ανανεωμένη έκδοση των πέντε σημείων για μια βιώσιμη Ελλάδα σε μια βιώσιμη ευρωζώνη. Συγκεκριμένα πρότεινε¹⁹ ή πιο σωστά ξαναπρότεινε:

Σημείο 1: Συνετή δημοσιονομική πολιτική και αναδιάρθωση του χρέους. Η συνετή δημοσιονομική πολιτική θα επέτρεπε στο κράτος να ζει από τα έσοδά του. Αυτό σημαίνει λογικά επίπεδα πρωτογενών πλεονασμάτων της γενικής κυβέρνησης της τάξης του 1% με 1,5% του ΑΕΠ (αντί για το άκρως υφεσιακό 4,5% που είχαν αποδεχθεί οι προηγούμενες κυβερνήσεις), που θα δώσουν την δυνατότητα στον ιδιωτικό τομέα να ανασάνει. Για να είναι εφικτός ο στόχος αυτός με την αποπληρωμή του χρέους θα έπρεπε να συνδυαστεί με μια «λελογισμένη αναδιάρθρωση χρέους» (χωρίς αναγκαστικά κούρεμα κάποιου μέρους της ονομαστικής αξίας) και σύνδεση αποπληρωμών με τον ρυθμό ανάπτυξης, της οικονομίας.

Σημείο 2: Το δεύτερο σημείο του σχεδίου απαντάει στο πως θα πετύχουμε να αποτρέψουμε το κλείσιμο των τραπεζών και τα capital controls, από την ΕΚΤ, σε περίπτωση που η τρόικα απαντούσε αρνητικά στο θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να διαμηνύσει στην ΕΚΤ, ότι τότε και εκείνη θα αναγκαζόταν σε μονομερές κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων που είχαν αγοραστεί από την ΕΚΤ την περίοδο 2010 – 2011, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγορών Τίτλων (Securities Market Programme – SMP). Αυτή η κίνηση θα αφαιρούσε την δυνατότητα του Ντράγκι να αγοράζει κρατικά ομόλογα χωρών – μελών της ευρωζώνης, μιας και θα παραβίαζε την απόφαση των ευρωπαϊκών δικαστηρίων που έδινε την δυνατότητα τέτοιων αγορών, με την προϋπόθεση ότι τα ομόλογα αυτά δεν θα είχαν δεχτεί ποτέ  κούρεμα.

Σημείο 3: Σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης μέσω της κρατικής χρηματοδότησης των ελάχιστων διατροφικών, στεγαστικών και ενεργειακών αναγκών σε τουλάχιστων 300 000 οικογένειες που υπέφεραν περισσότερο. Αυτό το σημείο ουσιαστικά προσαρμόζει στα ελληνικά δεδομένα το 4^ο μέτρο της Μετριοπαθούς Πρότασης.

Σημείο 4: Ούτε το τέταρτο σημείο του σχεδίου είναι καινούργιο ή μυστικό. Ο Βαρουφάκης το παρουσίασε το 2012 στον Τσίπρα και αρθρογράφησε για αυτό. Μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να διαπραγματευτεί τη μετάβαση των μετοχών και της διοίκησης των τραπεζών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Στο πιο πρόσφατο άρθρο του στις 10 Απριλίου 2013 στο Protagon.gr, με τίτλο: «Να αφελληνιστούν!», αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όπως εξήγησα ήδη, υπό τις επικρατούσες συνθήκες, ο μόνος πιστωτής και ουσιαστικός επενδυτής των τραπεζών είναι ο ESM, μέσω του ελληνικού δημοσίου που χρεώνεται τα ποσά τα οποία περνούν από τον ESM στις τράπεζες. Τα χρήματα που διατίθενται τώρα, στο πλαίσιο της συμφωνημένης ανακεφαλαιοποίησης, θα πάνε χαμένα: θα τα έχει δανειστεί το ελληνικό δημόσιο, βαθαίνοντας την πτώχευσή του, αλλά δεν πρόκειται να βρουν τον δρόμο τους στην «αγορά» καθώς …. η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα παραμείνει τόσο ισχνή που οι τραπεζίτες δεν θα τολμήσουν να δανείσουν παρά ψίχουλα για «τα μάτια του κόσμου». Η όλη ιστορία θυμίζει ξεραμένο αρδευτικό πηγάδι στο οποίο, σε καιρό μεγάλης δίψας, αδειάζουμε έναν πολύτιμο κουβά νερό ελπίζοντας ότι το πηγάδι θα αρχίσει να ποτίζει τα διπλανά χωράφια – κάτι που ποτέ δεν θα συμβεί. Υπό αυτές τις συνθήκες, και δεδομένου ότι κανείς ξένος δεν θέλει να αγοράσει τις εν Ελλάδι τράπεζες, τι μπορεί να γίνει; … Η μόνη ορθολογική λύση είναι να αναλάβει τις τράπεζες απευθείας ο ΕSM, όπως συνέβη το 1992 στη Σουηδία, το 1998 στη Ν. Κορέα ή στις ΗΠΑ το 2009 (με το TARP). Και πώς θα γίνει αυτό; Πολύ απλά: Οι μετοχές των τραπεζών που ανακεφαλαιοποιούνται περνούν όχι στο ελληνικό ΤΧΣ αλλά απευθείας στον ESM ο οποίος με τρεις απλές κινήσεις: (α) ορίζει νέα διοικητικά συμβούλια (αποτελούμενα από ξένους και Έλληνες), (β) ζητά από την ΕΚΤ να προβεί σε ελέγχους των λογιστικών βιβλίων των τραπεζών και (γ) εκπονεί (με τη βοήθεια συμβούλων που ορίζει το ESM μαζί με τo Eurogroup) μελέτη βιωσιμότητας των τραπεζών αυτών, καθώς και συντάσσει επιχειρησιακό πλάνο με στόχο τη μεταρρύθμισή τους ώστε να ξαναγίνουν φερέγγυες (μεταρρύθμιση που μπορεί να περιλαμβάνει συρρίκνωση, κούρεμα ομολογιούχων, συγχωνεύσεις, κλείσιμο καταστημάτων). Όταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, τότε ο ESM (όπως συνέβη στη Σουηδία, στη Ν. Κορέα και στις ΗΠΑ) πωλεί τις μετοχές του στις αναδομημένες τράπεζες σε όποιον θέλει να τις αγοράσει (δίνοντας στους Έλληνες τέως τραπεζίτες τη δυνατότητα, αν θέλουν και μπορούν, να ξαναγίνουν τραπεζίτες), με σημαντικό κέρδος (δεδομένων των χαμηλών τωρινών τους τιμών) και έτσι αποπληρώνει, με το παραπάνω, τους βορειοευρωπαίους φορολογούμενους. Στο μεταξύ, το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει μειωθεί (καθώς τα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση εκπίπτουν από το χρέος) και οι καταθέτες εξασφαλίζονται στο μέγιστο δυνατό βαθμό, καθώς μια τέτοια λύση ελαχιστοποιεί την πιθανότητα κουρέματος των καταθέσεων (από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι θα έχουν έννομο συμφέρον να διατηρήσουν την καλή εικόνα των δικών τους πλέον τραπεζών).²⁰

Σημείο 5: Το τελευταίο σημείο του σχεδίου του έγκειται στην υιοθέτηση από την πλευρά της μελλοντικής κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ της «Μετριοπαθούς Πρότασης», ούτως ώστε οι διαπραγματεύσεις για το ελληνικό ζήτημα να τεθούν σε ένα συνολικότερο και ολοκληρωμένο σχέδιο αναφορικά με το δημόσιο χρέος, την τραπεζική κρίση, τις επενδυτικές πολιτικές και τις δυνατότητες καταπολέμησης της φτώχιας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

    Ο Βαρουφάκης από το 2011 σε κάθε συνάντησή του με τον Τσίπρα, του υποδείκνυε τις παγίδες της διαπραγμάτευσης και του πρότεινε τα κατάλληλα όπλα όταν θα έρθει η ώρα. Δεν έκρυψε τίποτα, ούτε από τον ίδιο, ούτε από τον ελληνικό λαό. Ορίστε ακόμη ορισμένα παραδείγματα:

 – Στα τέλη Νοεμβρίου 2014, στο σπίτι του Τσίπρα και με την παρουσία του Παπά και του Δραγασάκη, όταν του γίνετε η πρόταση να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών, εκείνος επαναλαμβάνει για πολλοστή φορά ότι το μέγα όπλο της τρόικας ήταν η διασπορά φημών ότι ενδεχομένως η ΕΚΤ να έκλεινε τις τράπεζες, κάτι που θα ωθούσε τους καταθέτες να αποσύρουν τα ευρώ τους (ώστε να τα κρύψουν κάτω από το στρώμα ή να τα εμβάσουν στο εξωτερικό), με αποτέλεσμα να δοθεί στην ΕΚΤ όντως η δικαιολογία να κλείσει τις τράπεζες. Ο Βαρουφάκης τους επανέλαβε το αποτρεπτικό όπλο – το δεύτερο σημείο του σχεδίου του (βλ. παραπάνω το σχέδιο των πέντε σημείων) – το κούρεμα 27 δις ελληνικών κρατικών ομολόγων που κρατούσε στα βιβλία της η ΕΚΤ. Αυτή η κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης και με κλειστές τις τράπεζες θα έπρεπε να συνοδεύεται με ένα μηχανισμό που θα έδινε την δυνατότητα για κάποιο μικρό διάστημα η Ελλάδα να μπορεί να λειτουργεί εντός του ευρώ, χωρίς τραπεζικό σύστημα. Πως; Με την δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος πληρωμών, βασισμένου στην ιστιοσελίδα του υπουργείου Οικονομικών TAXISnet. Αυτό το σύστημα θα έδινε από τη μία πλευρά χρόνο για να εκδηλωθούν οι καταστροφικές συνέπειες που θα είχε το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που ετοίμαζε ο Ντράγκι για τον Μάρτιο του 2015. Εάν παρόλα αυτά δεν επέστεφαν οι τροϊκανοί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τότε η κυβέρνηση δεν θα είχε εναλλακτική από το να εκδώσει δικό της χρήμα, βγάζοντας την Ελλάδα από το ευρώ. Άρα το παράλληλο σύστημα πληρωμών στην απόφαση του   Grexit θα έπαιζε τον ρόλο του μεταβατικού συστήματος. Την επόμενη ημέρα ο Βαρουφάκης θα έστελνε μία αναλυτική δεκασέλιδη περιγραφή του συστήματος παράλληλων πληρωμών, στους Τσίπρα, Δραγασάκη, Παπά²¹.  Με την ολοκλήρωση εκείνης της συνάντησης τον Νοέμβριο του 2014  και τη σύναψη του άτυπου συμβολαίου δράσης ανάμεσα στον μελλοντικό πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών του, ο πρώτος ζήτησε από τον δεύτερο να φτιάξει μια ομάδα για να προετοιμαστεί για την περίπτωση που θα μας έβγαζαν από την ευρωζώνη²². Ήταν το λεγόμενο από το Βαρουφάκη Σχέδιο Χ, (ή Σχέδιο Β, όπως άρεσε στα ΜΜΑ να το αποκαλούν), το οποίο θα εφαρμοζόταν μόνον εάν και εφόσον το Βερολίνο και η ΕΚΤ, εφάρμοζαν το δικό τους, Σχέδιο Ζ και έσπρωχναν την Ελλάδα στο γκρεμό του Grexit. Το σχέδιο Ζ εκπονήθηκε, σύμφωνα με τους Financial Times, το 2012 από μία μικρή ομάδα εκπροσώπων της ΕΚΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με κύριους συμμετέχοντες τον Γεργκ Άσμουσεν (τότε μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ) και τον Τόμας Βίζερ (πρόεδρο του Eurogroup Working Group). «Ακριβώς επειδή στόχος μας ήταν να μην ενεργοποιηθεί ποτέ το Plan X (αλλά απλώς να υπάρχει σε περίπτωση που ο κ. Σόιμπλε και οι συν αυτώ κατάφερναν να πείσουν την κ. Μέρκελ και την ΕΚΤ να αποπέμψουν την Ελλάδα από την Ευρωζώνη) η ομάδα του Plan X ήταν ολιγομελής και η ύπαρξη/λειτουργία της ήταν γνωστή μόνο στον πρωθυπουργό και το πόρισμά της το έλαβε μόνο εκείνος. Κι αυτό γιατί, αν διέρρεε η ύπαρξη εκείνης της ομάδας, το Grexit θα γινόταν αυτοεκπληρούμενη προσδοκία», σημειώνουν σε άρθρο τους  ο Βαρουφάκης και ο  James K. Galbraith (ο συντονιστής της ομάδας)²³. Τα ζητήματα που σχετίζονται με μια αναγκαστική έξοδο από το ευρώ ήταν τρομακτικά όπως σημειώνει ο Galbraith: «κυμαίνονταν από την έννομη σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη δημιουργία και τη διαχείριση μιας νέας Κεντρικής Τράπεζας, τους μηχανισμούς για την παροχή αξιόπιστης ρευστότητας σε σύντομο χρονικό διάστημα και την πιθανή υποστήριξη για ένα νέο νόμισμα, την μετατροπή των τραπεζικών αποθεματικών και του ιδιωτικού χρέους και στον σημαντικό προγραμματισμό για την διατήρηση των προμηθειών πρώτης ανάγκης, όπως τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων. Δεν γνωρίζαμε πως το ελληνικό πολιτικό σύστημα και η κοινωνία θα αντιδρούσε. Η δουλειά μας ήταν να αξιολογήσουμε αυτές τις εκτιμήσεις στο βαθμό που μπορούσαμε -που ήταν συχνά περιορισμένος. Η αποστολή μας δεν ήταν να κάνουμε συστάσεις και δεν κάναμε καμία, προετοιμάζαμε ένα σενάριο που όλοι μας ελπίζαμε να αποφευχθεί»²⁴. Η ομάδα αποτελούμενη από 5 άτομα προετοίμασε «επί χάρτου» το Σχέδιο Χ, από το Μάρτιο μέχρι τον Μάιο του 2015, όταν και παραδόθηκε στον πρωθυπουργό για να το βάλει εκείνος με την σειρά του στο συρτάρι. Ο Τσίπρας είχε από καιρό συνθηκολογήσει!

– Ο Βαρουφάκης ευθαρσώς προειδοποιούσε στην πρωινή εκπομπή του Παπαδάκη στον Αντ1 στις 8 Δεκέμβρη 2014: «Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι διατεθιμένος να αντιμετωπίσει την απειλή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για κλείσιμο των ΑΤΜ και να πει στον κ. Ντράγκι ότι δεν δικαιούται να θέτει μία νεοεκλεγείσα κυβέρνηση υπό αυτή  την καθαρά δικτατορική και αυθαίρετη απειλή, που δεν προβλέπεται από καμία ευρωπαϊκή συνθήκη, ούτε από το καταστατικό της ΕΚΤ, και να του κλείσει το τηλέφωνο, τότε δεν έχει κανένα λόγο να εκλεγεί.»²⁵. Αυτά δεν τα έλεγε μόνο στις τετ α τετ συναντήσεις του με τον Τσίπρα και το επιτελείο του, αλλά και  on camera.

– Στις 17 Ιανουαρίου 2015, μία βδομάδα πριν από τις εκλογές, ο Βαρουφάκης εξέδωσε δελτίο Τύπου, υπό την επίσημη ιδιότητά του πλέον ως υποψήφιου βουλευτή στη Β΄ Αθηνών, στο οποίο σκιαγραφούσε γι ακόμη μία φορά τις προτάσεις του για την αναδιάρθρωση του χρέους. Καταρχάς διαχώριζε το χρέος στα πέντε βασικά συστατικά του και πρότεινε λύσεις για το καθένα ξεχωριστά²⁶:

Για το χρέος προς την ΕΚΤ (περίπου 8% του συνολικού χρέους) λόγω των ομολόγων που είχε αγοράσει το 2010/2011 στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγορών Τίτλων (Securities Market Programme – SMP), πρότεινε την ανταλλαγή τους με αέναα ομόλογα διαρκείας, νέας έκδοσης και ίδιας ονομαστικής αξίας, του ελληνικού Δημοσίου, όπως ακριβώς έκανε εδώ και αιώνες το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών με την έκδοση τέτοιων perpetual bonds. Με αυτό τον τρόπο αυτό το κομμάτι του χρέους ούτε θα διαγραφόταν, ούτε θα κουρευόταν, θα βρισκόταν στα βιβλία της ΕΚΤ αποδίδοντας εσαεί ένα μικρό τόκο, ενώ η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αποπληρώσει το κεφάλαιο αν και όποτε το επιλέξει.

Για το χρέος προς το ΔΝΤ (περίπου το 8% του συνολικού χρέους) και για τα ομόλογα που κρατούσαν ιδιώτες ως «ανταμοιβή» για τη συμμετοχή τους στο κούρεμα (PSI) του 2012 – ένα ποσό λίγο μεγαλύτερο του 10% του συνολικού χρέους, ο Βαρουφάκης πρότεινε να αποπληρωθούν στα ακέραιο.

Για τον κύριο όγκο του χρέους – διακρατικά δάνεια του 1^ου Μνημονίου (34% του συνολικού χρέους) και προς τον EFSF (European Financial Stability Facility – Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) για το δάνειο του 2^ου Μνημονίου (περίπου 41% του συνολικού χρέους), πρότεινε την ανταλλαγή τους με νέα τριακονταετή ομόλογα του ελληνικού κράτους, των οποίων οι αποπληρωμές τους θα συνδέονταν με τον ρυθμό ανάκαμψης του ονομαστικού ΑΕΠ της χώρας.

– Επίσης τον Ιανουάριο του 2015, πριν τις εκλογές, σε συνέντευξή του στο BBC, ο Βαρουφάκης «στέλνει μήνυμα» στην Τρόικα ότι πέρα από τις μετριοπαθείς, λογικές και τεχνικά εφικτές προτάσεις ανταλλαγής χρέους, ο νέος υπουργός Οικονομικών θα είναι αναγκασμένος να απαντήσει στην ενεργοποίηση της απειλής του κλεισίματος  των τραπεζών από την ΕΚΤ, με το κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων που η ίδια κατέχει στο πλαίσιο του SMP και την εφαρμογή ενός συστήματος παράλληλων πληρωμών που θα δώσει αυτοδύναμη ρευστότητα και δυνατότητα συνέχισης της λειτουργίας της οικονομίας, έως ότου υπάρξει απεμπλοκή από την κρίση των σχέσεων, με την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ή εναλλακτικά, στην εκ των πραγμάτων δημιουργία, από την Ελλάδα νέου εθνικού νομισματικού συστήματος. Ο Βαρουφάκης προειδοποιούσε τους τροϊκανούς ότι δεν μπλοφάρει, δεν έχει να κρύψει τίποτα, επιθυμεί την παραμονή της χώρας στο ευρώ, αλλά όχι με κάθε τίμημα. Εάν δεν μπορούσε να πετύχει μία βιώσιμη συμφωνία εντός ευρώ, τότε δεν μπλοφάρει με το Grexit, γιατί το προτιμά από την σημερινή χρεοδουλοπαροικία εντός ευρώ. Αυτή την στρατηγική επιλογή είχαν συμφωνήσει αμετάκλητα να τηρήσουν Τσίπρας και Βαρουφάκης, όταν ο πρώτος θα γινόταν πρωθυπουργός και ο δεύτερος υπουργός Οικονομικών. Έτσι τουλάχιστον πίστευε ο δεύτερος, όταν δέχτηκε την πρόταση του πρώτου.

    Είδαμε λοιπόν ότι και ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Έλληνες ήταν ενήμεροι για τις προτάσεις Βαρουφάκη. Ο λαός μάλιστα τον τίμησε βγάζοντάς τον πρώτο σε ψήφους πανελλαδικά με 142 046 και δεν ήταν καν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι ο δεύτερος σε ψήφους πανελλαδικά ήταν ο Δραγασάκης με 98 767, ενώ στην ίδια εκλογική  περιφέρεια (Β’ Αθήνας),  αλλά και πανελλαδικά πρώτος σε ψήφους από την ΝΔ βγήκε ο Δένδιας με 95 367. Ο Τσίπρας πήρε στην  Α’ Αθήνας 95 423 ψήφους. Δηλαδή ένας πρωτάρης πολιτικός χωρίς κομματικό μηχανισμό που να τον στηρίζει, κόντρα πολλές φορές στην κομματική γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ, με μοναδικό του εφόδιο, τον λόγο και τις προτάσεις του, κατάφερε να μπει με τις περισσότερες ψήφους στην ελληνική Βουλή και στην κυβέρνηση με εντολή να κάνει πράξη αυτά που έλεγε. Δεν θέλησε αξίωμα διορισμένου, εγκάθετου, εξωκοινοβουλευτικού, όπως ο Παπαδήμος, ο Στουρνάρας, ο Χαρδούβελης και τόσοι άλλοι που από την Πανεπιστημιακή τους έδρα πρωθυπουργοποιούνται ή υπουργοποιούνται για να βάλουν τις υπογραφές τους με την αίγλη των τεχνοκρατών και να καθορίσουν τις τύχες των πολιτών, χωρίς οι ίδιοι να τους έχουν επιλέξει. Η πρόταση που του έκανε ο Τσίπρας στα τέλη Νοεμβρίου του 2014 να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών σε μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ήταν τέτοιου είδους – να μπει χαμηλά στο ψηφοδέλτιο επικρατείας, ως «τιμητική» επιλογή, χωρίς να καταλάμβανε βουλευτική έδρα μιας και σύμφωνα με τον Τσίπρα: δεν είχε δημιουργήσει το απαραίτητο υπόβαθρο, και οι εκλογές ήταν προ των πυλών – άσε που ζούσε εκείνη την περίοδο και στο Τέξας! ²⁷. Ο Βαρουφάκης απέρριψε την πρόταση ασυζητητί και τόνισε στους παρευρισκόμενους Τσίπρα, Παπά και Δραγασάκη, ότι: «Ή θα λάβω λαϊκή εντολή απευθείας από το εκλογικό σώμα, χωρίς την μεσολάβηση της ηγεσίας, ή κάθομαι στ’αυγά μου»²⁸. Στην ερώτηση του Τσίπρα τι θα γίνει εάν δεν εκλεγεί, ο Βαρουφάκης απάντησε: «Τότε οι πολίτες θα έχουν δηλώσει ότι δεν θέλουν να τους εκπροσωπήσω στο Eurogroup. Απλό! Αλέξη, έχω κάνει αγώνα, ως τεχνοκράτης – οικονομολόγος, εναντίον της ιδέας τεχνοκράτες να διαπραγματεύονται οικονομικές συμφωνίες για λογαριασμό τού, υποτίθεται, αδαούς λαού. Αυτά πρέπει να τελειώσουν, όχι να αναπαράγονται και με την δική μου συμβολή»²⁹.

Οι εκλογές που έγιναν στις 25 Ιανουαρίου έφεραν πρώτο κόμμα τον ΣΥΡΙΖΑ με 36,34% αλλά με 149 έδρες, δηλαδή έλειπαν δύο για την αυτοδυναμία. Η παράταση που είχε πάρει ο Σαμαράς για την ολοκλήρωση της 2^ης Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης, στις 28 Φεβρουαρίου, δεν άφηνε χρονικά περιθώρια διαπραγματεύσεων του ΣΥΡΙΖΑ με τα κόμματα του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου που δεν συμμετείχαν μέχρι τότε σε κυβερνήσεις μνημονιακές (ΚΚΕ, Ποτάμι, ΑΝ.ΕΛ). Η κατάσταση απαιτούσε άμεση συγκρότηση κυβέρνησης και έναρξη των διαπραγματεύσεων. Το ΚΚΕ μετά το προπατορικό αμάρτημα που είχε υποπέσει το 1989, ακολουθούσε την μοναχική ζωή μακριά από την διαχείριση των κοινών. Λόγω ιδεολογικής αρχής, ως θιασώτης του Grexit, θεωρούσε μάταιη την διαπραγμάτευση. Το Ποτάμι αν και συμφωνούσε στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ – σε καμία περίπτωση να μην έρθουμε σε ρήξη μαζί τους. Δηλαδή καλύτερα διαιώνιση της χρεοδουλοπαροικίας, παρά Grexit.

    Τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε  κυβέρνηση με το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Π. Καμμένου, που είχε πάρει 4,75% επιτυγχάνοντας να εκλέξει 13 βουλευτές. Η συμφωνία Τσίπρα – Καμμένου ήταν οι ΑΝ.ΕΛ να μην ασχοληθούν με τα θέματα τις διαπραγμάτευσης και να  πάρουν ως αντάλλαγμα το υπουργείο Άμυνας, μία θέση αναπληρωτή υπουργού και ορισμένα υφυπουργεία. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Αριστερά συνεργάστηκε με την Δεξιά στα μεταπολιτευτικά χρόνια. Να θυμίσω την κυβέρνηση Τζαννετάκη με την συνεργασία Ν∆ – Συνασπισµού της Αριστεράς και της Προόδου (ΚΚΕ και ΕΑΡ) τον Ιούλιο του 1989 και την οικουµενική κυβέρνηση Ζολώτα, από την Ν∆ – ΠΑΣΟΚ – ΣΥΝ, τον Νοέμβριο του 1989. Έκπληκτος ο κόσμος πληροφορήθηκε τότε ότι ο «αρχάγγελος της κάθαρσης» Μητσοτάκης θα συνεργαζόταν με τον «κλέφτη» Παπανδρέου. Η πολιτική κυβίστηση σε όλος της το μεγαλείο. Ο Τσίπρας τους επόμενους μήνες και χρόνια θα εξελιχθεί σε πρωταθλητή της άσκησης της κυβίστησης  έχοντας δασκάλους του, τους καλύτερους.

(συνεχίζεται)

Σημειώσεις

1.  Βλ. Βαρουφάκης, Γ., 2017. «Ανίκητοι ηττημένοι» σσ. 275 – 285
2. Ομιλία του κ. Γιάννη Στουρνάρα στην ειδική εκδήλωση της Τράπεζας της Ελλάδος προς τιμήν του Ξενοφώντος Ζολώτα 15 Δεκεμβρίου 2014 «Ξενοφών Ζολώτας: Παραλληλισμοί και Μαθήματα του τότε για το σήμερα».
3. ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Ι. ΒΕΛΛΙΔΗΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 13/9/2014. Στο: https://www.syriza.gr/article/id/57965/OMILIA-TOY-PROEDROY-TOY-SYRIZA-ALEKSH-TSIPRA-STO-SYNEDRIAKO-KENTRO-I.-BELLIDHS-ThESSALONIKH-13-9-2014.html#.V34TDPl95hE
4. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2014. Μια άλλη ΔΕΘ στο Protagon.gr: https://www.protagon.gr/apopseis/editorial/mia-alli-deth-36368000000
5. Βλ. Βαρουφάκης, Γ., 2017. «Ανίκητοι ηττημένοι», σ. 158
6. Πάλι εκεί, σ. 159
7. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2010. Μία πρόταση για την Κρίση. Στο Protagon.gr, 18 Νοεμβρίου 2010: https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/mia-protasi-gia-tin-krisi-4083000000
8. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2011. Η πρόταση για την Κρίση, 2.0. Στο Protagon.gr, 11 Μαρτίου 2011: https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/i-protasi-gia-tin-krisi-2-0-5718000000
9. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2012. Πρόταση0 Στο Protagon.gr, 17 Μαΐου 2012: https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/protasi-3-0-15280000000
10. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2013. Η πρόταση 4.0. Στο Protagon.gr, 18 Νοεμβρίου 2013: https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/i-protasi-4-0-29344000000
11. Στην εισαγωγή του βιβλίου τους οι συγγραφείς της Μετριοπαθούς Πρότασης αναφέρουν: «Η ευρωζώνη πλήττεται από (και καλείται να αντιμετωπίσει) τέσσερις κρίσεις: την τραπεζική, την κρίση του δημόσιου χρέους, την πτώση των επενδύσεων και μια πρωτόγνωρη ανθρωπιστική κρίση. Αυτές οι τέσσερις αλληλένδετες κρίσεις ήταν συνέπεια της σαθρής αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης, του Κραχ του 2008 και, βεβαίως, μιας μακράς σειράς ανόητων αποφάσεων που λαμβάνει η ευρωπαϊκή ηγεσία από το 2008 και εντεύθεν. Η Μετριοπαθής Πρόταση αντιπαραθέτει τέσσερις προτάσεις πολιτικής στις τέσσερις επιμέρους κρίσεις – μία πολιτική για κάθε μία από τις τέσσερις κρίσεις που μαστίζουν την ευρωζώνη και θέτουν σε κίνδυνο την ΕΕ. Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά αυτών των τεσσάρων προτάσεων πολιτικής είναι ότι, πρώτον, δεν απαιτούν την ίδρυση νέων θεσμών και, δεύτερον, εμπίπτουν στο υπάρχον ευρωπαϊκό νομικό καθεστώς…. Το μόνο που απαιτεί, και το οποίο δυστυχώς δεν υφίσταται προς το παρόν, είναι η πολιτική βούληση της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Επιγραμματικά, η πρότασή μας συνιστά ένα «Νέο Ευρωπαϊκό Νιου Ντιλ» (Νέα Συμφωνία)»12. Τα τέσσερα μέτρα-προτάσεις για τις τέσσερις κρίσεις είναι τα εξής:

    Για την τραπεζική κρίση: Πολιτική 1 – Βήμα-προς-βήμα ενοποίηση τραπεζικών συστημάτων. Τράπεζες οι οποίες ανακεφαλαιώνονται από χρήματα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (Εuropean Stabiltiy Mechanism-ESM) εκπίπτουν της επιτήρησης των εθνικών αρχών, και εντάσσονται άμεσα σε ευρωπαϊκό καθεστώς διαχείρισης υπό την ΕΚΤ και τον ESM. Με την έγκριση κεφαλαίων ανακεφαλαιοποίησης, προ της εκταμίευσης, διορίζονται νέα διοικητικά συμβούλια από την ΕΚΤ, οι μετοχές αποδίδονται ως περιουσιακά στοιχεία στον ESM, και ξεκινά, από την ΕΚΤ, διαδικασία ελέγχου η οποία καταλήγει σε νέα επιχειρηματικά πλάνα με σκοπό τη δημοπρασία των μετοχών αυτών εντός διετίας. Παράλληλα, βέβαια, το δίδυμο ΕΚΤ-ESM εγγυάται τις καταθέσεις αυτών των τραπεζών (όχι όμως και τους ομολογιούχους που δάνεισαν στις εν λόγω τράπεζες) ενώ τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης δεν προσμετρούνται στο δημόσιο χρέος της χώρας. Με αυτό τον τρόπο, η ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση γίνεται αργά, ξεκινώντας από τις τράπεζες που λαμβάνουν κεφάλαια από τον ευρωπαίο φορολογούμενο.

Το 1ο Μέτρο της Μετριοπαθούς Προτάσεως λύνει το πρόβλημα της τραπεζικής κρίσης και μειώνει, σε μεγάλο βαθμό, τη δημοσιονομική πίεση των κρατών-μελών της Περιφέρειας. Δεν επιλύει όμως το μακροπρόθεσμο πρόβλημα δημόσιου χρέους κρατών-μελών τα οποία δεν έχουν την υποστήριξη κεντρικών τραπεζών (καθώς η ΕΚΤ απαγορεύεται να τα υποστηρίζει). Το 2ο Μέτρο έρχεται να δώσει λύσεις σ’ αυτό το δομικό πρόβλημα της ευρωζώνης.

    Για την κρίση του δημόσιου χρέους: Πολιτική 2 – Πρόγραμμα μερικής μετατροπής του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Σύμφωνα με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (1997), το ποσοστό χρέους κάθε κράτους-μέλους δεν πρέπει να ξεπερνά το 60% του εθνικού εισοδήματος (ΑΕΠ). Ας ορίσουμε ως «κατά Μάαστριχτ νόμιμο» (ή ΚΜΝ) το μέρος του δημόσιου χρέους ενός κράτους-μέλους που ανέρχεται στο 60% του ΑΕΠ της χώρας. Η ΕΚΤ προσφέρει την εξής δυνατότητα στα κράτη-μέλη που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στη «μετατροπή» του ΚΜΝ χρέους τους: Κάθε φορά που ομόλογο του συμμετέχοντος κράτους-μέλους ωριμάζει, η ΕΚΤ αποπληρώνει ποσοστό του ομολόγου ίσο με το ποσοστό του ΚΜΝ χρέους του κράτους-μέλους επί του συνολικού χρέους. Παράλληλα, η ΕΚΤ θα ανοίγει χρεωστικό λογαριασμό για το εν λόγω κράτος-μέλος, με το κράτος-μέλος να δεσμεύεται ότι, σε βάθος χρόνου, θα καταβάλει το κόστος εξυπηρέτησης των ομολόγων της ΕΚΤ που εκδόθηκαν υπέρ του, καταβάλλοντας το επιτόκιο που εξασφάλισε η ΕΚΤ (κάτω του 2% υπό τις σημερινές συνθήκες). Για να είναι σίγουρη η ΕΚΤ ότι τα χρήματα αυτά θα καταβληθούν από τα κράτη-μέλη στους χρεωστικούς λογαριασμούς τους, το κάθε συμμετέχον κράτος-μέλος θα πρέπει να δεσμευτεί, νομικά, ότι θα δίνει την ίδια προτεραιότητα αποπληρωμής προς την ΕΚΤ που δίνει και στα δάνεια του ΔΝΤ (super-seniority). Επί πλέον, οι συγγραφείς της Μετριοπαθούς Πρότασης, προτείνουν ο ESM, να ασφαλίζει τα ομόλογα της ΕΚΤ στην περίπτωση που κάποιο κράτος-μέλος αδυνατεί να τα αποπληρώσει (και παρά την προτεραιότητα που θα έχει δεσμευτεί να τους δώσει). Με αυτή την πολιτική μειώνεται κατά τουλάχιστον 40% το σύνολο των τοκοχρεολυσίων των κρατών-μελών της Περιφέρειας, θέτοντας ουσιαστικό τέλος στην κρίση χρέους και χωρίς η ΕΚΤ να έχει τυπώσει ούτε ένα ευρώ ή η Γερμανία να έχει εγγυηθεί ένα ευρώ υπέρ π.χ. της Ισπανίας ή της Ελλάδας.

    Για την πτώση των επενδύσεων: Πολιτική 3 – Πανευρωπαϊκό Επενδυτικό Πρόγραμμα για την Ανάκαμψη και τη Συνοχή – ένα Ευρωπαϊκό Νιου Ντιλ. Τα δύο πρώτα Μέτρα έθεσαν στο στόχαστρό τους την κρίση των τραπεζών και την κρίση του δημόσιου χρέους αντίστοιχα. Το 3ο Μέτρο στοχεύει την επενδυτική κρίση που μαστίζει την ευρωζώνη, τόσο όσον αφορά το (χαμηλό) συνολικό μέγεθος των επενδύσεων σε ολόκληρη την ευρωζώνη όσο και τις τεράστιες επενδυτικές ανισορροπίες εντός της ευρωζώνης, που προκαλούν ρωγμές στην υποτιθέμενη «ενιαία αγορά» και δυναμιτίζουν το μέλλον της νομισματικής και οικονομικής ένωσης. Όπως τα δύο προηγούμενα Μέτρα, έτσι και το 3ο Μέτρο είναι άμεσα εφαρμόσιμο και η εφαρμογή του δεν προσκρούει σε κάποια από τις Συνθήκες της ΕΕ. Το 1ο και το 2ο Μέτρο απαιτούν την εμπλοκή της ΕΚΤ και του ΕΜΣ για την εφαρμογή τους. Το 3ο Μέτρο θα κινητοποιήσει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ), με την αρωγή της ΕΚΤ. Οι δύο ευρωπαϊκοί οργανισμοί ΕΤΕπ και  ΕΤαΕ έχουν τη δυνατότητα να εκπονήσουν και να διαχειριστούν πανευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων που να αντιστοιχεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νιου Ντιλ. Κάτι τέτοιο όμως απαιτεί επενδύσεις που να ανέρχονται μεταξύ του 8% και 10% του ευρωζωνικού ΑΕΠ, ώστε να δοθεί στην ευρωζώνη, και ιδίως στην Περιφέρεια, η ώθηση που απαιτείται για να έρθει η πραγματική ανάπτυξη και να γίνουν οι παραγωγικές επενδύσεις που απαιτούνται για την αύξηση της παραγωγικότητας. Κάτι τέτοιο σήμερα το δίδυμο ΕΤΕπ – ΕΤαΕ δεν μπορεί να υλοποιήσει για έναν απλό λόγο: Σήμερα, τα επενδυτικά προγράμματα των ΕΤΕπ – ΕΤαΕ χρηματοδοτούνται κατά 50% από εκδόσεις ομολόγων από την ΕΤΕπ και 50% από τα κράτη-μέλη (δημόσιο και ιδιώτες). Τα κράτη-μέλη απλά δεν έχουν τους πόρους για να καλύψουν τη συμμετοχή τους σε ένα τόσο φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα. Από την άλλη, η ΕΤΕπ και το ΕΤαΕ δεν μπορούν να καλύψουν το 100% ενός τόσο μεγάλου προγράμματος γιατί, αν το προσπαθήσουν, θα μειωθεί η πιστοληπτική τους ικανότητα (από τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης). Οι συγγραφείς της Πρότασης προτείνουν το 50% των κρατών-μελών (τα οποία, λόγω της Κρίσης, δεν μπορούν να ανταποκριθούν) να καλύπτεται από επί πλέον εκδόσεις ομολόγων της ΕΚΤ τα οποία θα χρεώνονται στους χρεωστικούς λογαριασμούς των κρατών-μελών (βλ. την σχετική πρόβλεψη στο 2ο Μέτρο), θα αποπληρώνται απ’ ευθείας από τα έσοδα που θα προκύψουν από τις επενδύσεις αυτές (ακριβώς όπως γίνεται με τα ομόλογα της ΕΤΕπ), και δεν θα προσμετρώνται στο εθνικό χρέος των κρατών-μελών στα οποία επιτελούνται οι επενδύσεις.

    Για την ανθρωπιστική κρίση: Πολιτική 4 – Κατεπείγον Πρόγραμμα Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Αποτελεί ηθική και πολιτική υποχρέωση της ΕΕ να αναλάβει δράση το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών που η δομική Κρίση του Ευρώ, μαζί με τις πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν στα πιο ανίσχυρα κράτη-μέλη, δεν επιτρέπει στις κυβερνήσεις να ανακουφίσουν. Σε διαφορετική περίπτωση, η Ευρώπη θα είναι άμεσα και πολλαπλώς εκτεθειμένη σε εξτρεμιστικές δυνάμεις που έχει εκθρέψει η κρίση, στον ρατσισμό, στην ξενοφοβία, ακόμα και στον νεοναζισμό. Οι συγγραφείς της Πρότασης προτείνουν ένα Πανευρωπαϊκό «θερμιδικό» πρόγραμμα το οποίο (α) θα εξασφαλίζει τη διατροφική επάρκεια, κατά τα πρότυπα του προγράμματος «food stamps» (κουπόνια σίτισης) που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, και (β) θα παρέχει το ελάχιστο των ενεργειακών και μεταφορικών αναγκών (ηλεκτρικού ρεύματος, θέρμανσης και εισιτηρίων στις μαζικές συγκοινωνίες). Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τα «κέρδη» τα οποία συσσωρεύονται στο εσωτερικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών υπό τη μορφή τόκων που χρεώνουν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες στις εμπορικές τράπεζες (για μια σειρά νομισματικών υπηρεσιών που τους προσφέρουν – π.χ., βραχυπρόθεσμο δανεισμό), αλλά και ως αποτέλεσμα των ανισορροπιών του λογιστικού συστήματος TARGET 2. Μελλοντικά, στη χρηματοδότηση του προτεινόμενου «θερμιδικού» προγράμματος θα μπορούν να προστίθενται τα έσοδα από τους νέους φόρους των χρηματιστηριακών συναλλαγών. Βλ. Βαρουφάκη Γ., Galbraith James K.,  Holland St., 2014, σ. 54 – 85 και Βαρουφάκης Γ., 2013. Η πρόταση 4.0. Στο Protagon.gr, 18 Νοεμβρίου 2013: https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/i-protasi-4-0-29344000000.

12. Βλ. Βαρουφάκης, Γ., 2017. «Ανίκητοι ηττημένοι», σ. 152.
13. Πάλι εκεί, σ. 122
14. Βλ. Βαρουφάκη Γ., 2012. Τι εστί Τράπεζα σήμερον. Στοgr, 7 Απριλίου 2012.  https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/ti-esti-trapeza-simeron-14130000000.
15. Βλ. Βαρουφάκης Γ., 2017. «Ανίκητοι ηττημένοι», σ. 123
16. Στο ίδιο, σσ. 123 -124
17. Στο ίδιο, σ. 124
18. Στο ίδιο, σσ. 124 – 125
19. Στο ίδιο, σσ. 141 – 144
20. Βλ. Βαρουφάκης, Γ., 2013., στο Protagon.gr, 10 Απριλίου 2013.  https://www.protagon.gr/epikairotita/oikonomia/na-afellinistoun-23588000000
21. Βλ. Βαρουφάκης, Γ. 2017. «Ανίκητοι ηττημένοι», σ. 160 – 171
22. Βλ. στο ίδιο, σ. 179
23. Βλ. Βαρουφάκης-Γκάλμπρεϊθ: Η αλήθεια για το Plan X. Στο: https://www.cnn.gr/news/politiki/story/38711/varoyfakis-gkalmpreith-h-alitheia-gia-to-plan-x
24. Βλ. Galbraith για το Σχέδιο X: Ο φίλος μου, υπουργός οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, εκτέλεσε εξαιρετικά τα καθήκοντά του. Στο: https://diem25.org/galbraith
25. Βλ. στο ίδιο, σ. 187
26. Βλ. πάλι εκεί, σσ. 192 – 196
27. Βλ. στο ίδιο, σ. 177
28. Βλ. στο ίδιο, σ. 177
29. Βλ. πάλι εκεί, σ. 178

Βιβλιογραφία

1.  Βαρουφάκη Γ., Galbraith James K.,  Holland St., 2014. Μια Μετριοπαθής Πρόταση για την επίλυση της κρίσης του ευρώ. Αθήνα: Εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ
2. Βαρουφάκη Γ., 2017. ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ. Για μια Ελληνική Άνοιξη μετά από ατέλειωτους μνημονιακούς χειμώνες. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
3. Γκάλμπρεϊθ Τζ., 2016. Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .