3 Απριλίου 1990: Με βάση την «Συμφωνία πάνω στις βασικές ιδέες και αρχές του νομοσχεδίου για την αλλαγή και συμπλήρωση διατάξεων του Συντάγματος της Λαϊκής Δημοκρατίας Βουλγαρίας» που ενέκρινε η στρογγυλή τράπεζα, η Εθνοσυνέλευση με την σειρά της:
I. Εγκρίνει αλλαγές στο Σύνταγμα (Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990). Παρακάτω παρουσιάζω ορισμένες από αυτές:
1. Στο κεφάλαιο Ι «Κοινωνικο-πολιτική οργάνωση», καταργούνται και αλλάζουν ορισμένα από τα άρθρα που αναφέρονται στον σοσιαλιστικό χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος της ΛΔΒ, όπως για παράδειγμα:
α) στο άρθρο 4 η παράγραφος (1) αλλάζει και η παράγραφος (2) καταργείται:
„Член 4
(1) Глaвнитe нacoки в paзвитиeтo нa дъpжaвaтa при изграждането на развито социалистическо общество ca:
пocтoяннo paзшиpявaнe нa дeмoкpaциятa;
уcъвъpшeнcтвувaнe нa opгaнизaциятa и дeйнocттa нa дъpжaвния апарат;
зacилвaнe нa нapoдния кoнтpoл въpxу paбoтaтa нa дъpжaвнитe opгaни.
(2) Социалистическата държава съдействува за прерастването на социалистическото общество в комунистическо.“
„Член 4
(1) ( Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)) Главните насоки в развитието на държавата са:
постоянно разширяване на демокрацията и развитие на местното самоуправление;
усъвършенствуване на организацията и дейността на държавните органи;
засилване на народния контрол върху работата на държавните органи.
(2) (Καταργείται Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990).“
β) το άρθρο 5 αλλάζει:
„Член 5
Оcнoвни пpинципи, въpxу кoитo ce изгpaждa и дeйcтвувa пoлитичecкaтa cиcтeмa нa oбщecтвoтo, ca: нapoдният cувepeнитeт, eдинcтвoтo на властта, демократическият централизъм, социалистическият дeмoкpaтизмът, законността и социалистическият интернационализъм.“
„Член 5 (Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990). Основни принципи, върху които се изгражда и действува политическата система на обществото, са: народният суверенитет, единството и неделимостта на нацията и държавата, демократизмът, политическият плурализъм, хуманизмът, законността и разделението на законодателната, изпълнителната и съдебната власт.“
γ) στο άρθρο 6 η παράγραφος (2) αλλάζει:
„Член 6
………………………………………………
(2) Сpoкът нa пълнoмoщиятa нa Нapoднoтo cъбpaниe e 5 гoдини, а на народните съвети – 2 години и половина
……………………………………………….“
„Член 6
…………………………………………………..
(2) (Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990) Срокът на пълномощията на Народното събрание и на народните съвети е 4 години.
…………………………………………………………“
Αλλαγές γίνονται και και στην παράγραφο (1) του άρθρου 7, στις παραγράφους (2) και (3) του άρθρου 8 και στην παράγραφο (1) του άρθρου 10. Καταργούνται η παράγραφος (2) του άρθρου 7, οι παράγραφοι (3) και (3) του άρθρου 10
2. Στο κεφάλαιο II «Κοινωνικο-οικονομική οργάνωση», καταργούνται και αλλάζουν τα άρθρα που αναφέρονται στον σοσιαλιστικό χαρακτήρα του οικονομικού συστήματος της ΛΔΒ, όπως για παράδειγμα:
α) το άρθρο 13 αλλάζει:
„Член 13
(1) Икoнoмичecкaтa cиcтeмa нa Народна peпубликa Бългapия e социалистическа. Тя се ocнoвaвa нa обществената coбcтвeнocт върху средствата за производство, изключва експлоатация на човек от човека и се развива планомерна към комунистическа икономика.
(2) Развитието на социалистическата икономика е основа за всестранния напредък на обществото и на свободната човешка личност, за разширяването на социалистическата демокрация, за благоденствието на народа и възхода на Родината.
(3) Икономиката на Народна ребуплика България се развива като част от световната социалистическа икономическа система.“
„Член 13 (Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)
(1) Икономическата система на Република България се основава на всички видове собственост, на свободната стопанска инициатива и конкуренция и е насочена към увеличаване на благосъстоянието на гражданите и обществото.
(2) Държавата чрез законите осигурява справедливо преразпределение на обществения продукт“.
β) στο άρθρο 15 η παράγραφος (1) αλλάζει και η παράγραφος (2) καταργείται:
„Член 15
(1) Дъpжaвнaтa (общонародната) coбcтвeнocт е висша форма на социалистическата собственост и cъcтaвлявa eдинeн фoнд. Тя определя социалистическия характер на собствеността на кооперативните и обществените организации и се ползува с особена закрила.
(2) Формите на обществената собственост постепенно се развиват и сближават, за да прерастнат в единна общонародна собственост.“
„Член 15
(1) (Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990) Държавната собственост съставлява единен фонд.
(2) (Καταργείται Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990).“
γ) το άρθρο 16 αλλάζει:
„Член 16
(1) Заводите и фабриките, банките, пoдзeмнитe бoгaтcтвa, ecтecтвeнитe изтoчници нa eнepгия, ядpeнaтa енepгия, горите, пасищата, водите, пътищата, жeлeзoпътният, водният и въздушният тpaнcпopт, пoщитe, тeлeгpaфитe, тeлeфoнитe, paдиoтo и тeлeвизиятa, ca дъpжaвнa (общонародна) coбcтвeнocт.
(2) В предвидени от закона случаи кооперациите и обществените организации могат за притежават средства за производство и други имоти.“
„Член 16 (Αλλάζει – Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)
(1) Подземните богатства, естествените източници на енергия, ядрената енергия, железопътният транспорт, пощите, телеграфите, телефоните, радиото, телевизията, както и горите, водите и пътищата с национално значение са само държавна собственост.
(2) Общинска собственост са намиращите се на землището на общината гори, естествени пасища, кариерни находища, водоизточници и пътища извън посочените в предходната алинея, както и други обекти, определени със закон.“
3. Καταργείται το Κεφάλαιο V που αναφέρεται στο «Κρατικό Συμβούλιο» και στην θέση του μπαίνει νέο Κεφάλαιο V που αναφέρεται στο θεσμό του «Προέδρου της Δημοκρατίας».
„Глава V ДЪРЖАВЕН СЪВЕТ (Καταργείται Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)
Член 90
(1) Дъpжaвният съвет на Народна рeпубликa Бългapия e висш постоянно действуващ орган на държавната власт, който съединява вземането на решения с тяхното изпълниние.
(2) Държавният съвет като висш орган на Народното събрание осигурява съединяването на законодателната с изпълнителната дейност.
(3) Той отговаря и се отчита пред Народното събрание за цялата си дейност.
Член 91
В рамките на Конституцията Държавният съвет организира и контролира изпълнението на основните задачи, произтичащи от законите и решенията на Народното събрание, упражнява общо ръководство и контрол върху работата на Министерския съвет и на останалите държавни органи, взема решения и осъществява изпълнителна и разпоредителна дейност по основни въпроси на държавното управление.
Член 92
(1) Държавният съвет се състои от председател, заместник-председатели, секретар и членове.
(2) Народното събрание избира Държавен съвет из средата на народните представители на първата си сесия с мнозинство повече от половината от всички народни представители.
(3) Пълномощията на Държавния съвет продължават докато новоизбраното Народно събрание избере Държавен съвет.
(4) Членовете на Държавния съвет полагат клетва пред Народното събрание.
…………………………………………………………………………………………………………………………“
„ГЛАВА V ПРЕДСЕДАТЕЛ (ПРЕЗИДЕНТ) НА РЕПУБЛИКАТА (Νέο Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)
Член 90
(1) (Изм. – ДВ, бр. 94 от 1990 г.) Държавен глава на Република България е Председателят (Президентът) на Републиката.
(2) Председателят (Президентът) на Републиката олицетворява единството на народа, гарантира суверенитета и териториалната цялост на страната, осигурява нормалната дейност на държавните органи и представлява държавата в страната и в международните отношения.
Член 91
(1) Председателят (Президентът) на Републиката се избира от Народното събрание с мнозинство 2/3 от присъствуващите за срок до края на мандата на Народното събрание, което ще приеме новата Конституция.
(2) За Председател (Президент) на Републиката може да бъде избран всеки български гражданин, който е навършил 40 години и отговаря на условията за избиране на народен представител.
………………………………………………………………………………………………………………………………..“
II. Στην θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, η Εθνοσυνέλευση εκλέγει τον απερχόμενο πρόεδρο του Κρατικού Συμβουλίου – Петър Младенов.
III. Η Εθνοσυνέλευση διαλύεται.
– Το Βουλγάρικο κομμουνιστικό κόμμα μετονομάζεται σε Βουλγάρικο σοσιαλιστικό κόμμα (ΒΣΚ) κατόπιν εσωτερικού δημοψηφίσματος. Σε αυτό μετείχαν 726 000 κομματικά μέλη, από τα οποία τα 629 522, ή το 86,71% επέλεξαν την ονομασία «σοσιαλιστικό». Πέρα από την ονομασία τα μέλη ψήφισαν και για τον χαρακτήρα του κόμματος. Από την μία υπήρχε η πλατφόρμα του Лилов για «σύγχρονο αριστερό κόμμα» και από την άλλη του Луканов για την σοσιαλδημοκρατική στροφή. Επικράτησε η πρώτη τάση – του προέδρου του Ανώτατου κομματικού συμβουλίου – Ал. Лилов. Την ίδια μέρα η εφημερίδα όργανο του ΒΚΚ „Работническо дело” τώρα ως όργανο του ΒΣΚ μετονομάζεται σε „Дума”.
6 Απριλίου 1990: Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα του Κράτους (Φ.Ε.Κ. №28/06.04.1990), ο νόμος για την εκλογή της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης (ЗАКОН ЗА ИЗБИРАНЕ НА ВЕЛИКО НАРОДНО СЪБРАНИЕ, στο: http://lex.bg/bg/laws/ldoc/2132293633). Το κείμενο του Νόμου ουσιαστικά επαναλαμβάνει την συμφωνία της στρογγυλής τραπέζης από 29.03.1990 [Βλ. СПОРАЗУМЕНИЕ ПО ПРИНЦИПИТЕ И ОСНОВНИТЕ ПОЛОЖЕНИЯ НА ЗАКОНОПРОЕКТА ЗА ИЗБИРАНЕ НА ВЕЛИКО НАРОДНО СЪБРАНИЕ, στο Ημερολόγιο 1990 (πρώτο τρίμηνο)]. Οι εκλογές θα διεξαχθούν με μικτό σύστημα 200 έδρες με το αναλογικό σύστημα (пропорционален принцип) και εκλογικό όριο-κατώφλι 4% με βάση το σύστημα d’ Hondt και 200 έδρες με το σύστημα της απόλυτης πλειοψηφίας με δύο γύρους (мажоритарен принцип). Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 10.06.1990 και δεύτερο γύρο στις 17.06.1990 (για την εκλογή όλων όσων με το σύστημα της απόλυτης πλειοψηφίας δεν εκλέχτηκαν από τον πρώτο γύρο).
10 Απριλίου 1990: Μπαίνει σε ισχύ ο νόμος για τα πολιτικά κόμματα, καθώς και οι αλλαγές στο Σύνταγμα που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση (Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990)
28 Απριλίου 1990: Στο πρώτο τακτικό συνέδριο της «Ένωσης για την Οικονομική Πρωτοβουλία των πολιτών» (Съюз за стопанска инициатива на гражданите) της οργάνωσης εργοδοτών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αποφασίζεται η δημιουργία ιδιωτικής τράπεζας. Θα ονομαστεί: «Πρώτη Ιδιωτική Τράπεζα» (Първа частна банка – АД). Αυτό μπόρεσε να γίνει μετά τις αλλαγές στο άρθρο 16, παράγραφος (1) από το οποίο στην νέα του σύνταξη (Φ.Ε.Κ. № 29/10.04.1990) οι τράπεζες δεν αναφέρονται πλέον ως αποκλειστικής κρατικής ιδιοκτησίας (βλ. 3η Απριλίου).
Με αφορμή την ίδρυση της πρώτης ιδιωτικής τράπεζας, και επειδή ο τραπεζικό τομέας λειτούργησε ως «η κολυμβήθρα του Σιλωάμ» τα χρόνια της μετάβασης που θα ακολουθήσουν, ας θυμηθούμε εν τάχει την δομή του τραπεζικού συστήματος την περίοδο 1947 – 1990:
Στις 26/12/1947 με το «Νόμο για τις τράπεζες», κρατικοποιείται το τραπεζικό σύστημα της Βουλγαρίας. Πιο συγκεκριμένα βάσει του πρώτου άρθρου: «Το τραπεζικό σύστημα και οι τραπεζικές πράξεις και εργασίες: καταθέσεις, χορηγήσεις, αποτελούν αποκλειστικό (μονοπωλιακό) δικαίωμα του κράτους» (Βλ. Закон за банките, 29 декемврий 1947г. σσ. 1128-1136 και ПОСТАНОВЛЕНИЕ НА МИНИСТЕРСКИЯ СЪВЕТ ЗА ПРЕУСТРОЙСТВО НА БАНКОВАТА СИСТЕМА, № 218 от 2 март 1951г., σσ. 61 – 62). Το κρατικό μονοπώλιο του τραπεζικού συστήματος όπως είδαμε θα μπει και στο Σύνταγμα του 1971 (άρθρο 16). Το 1947 κρατικοποιούνται 32 ιδιωτικές τράπεζες, ενώ παρέμειναν προσωρινά σε λειτουργία οι τράπεζες λαϊκής βάσεως (популярни банки). Η ΒΛΤ συνεχίζει όπως και πριν να έχει το εκδοτικό προνόμιο της κεντρικής τράπεζας, όμως ήταν επιφορτισμένη και με λειτουργίες εμπορικής τραπεζικής, όπως την χορήγηση κεφαλαίων κίνησης των κρατικών επιχειρήσεων, καθώς και επενδυτικής τραπεζικής, όπως την χορήγηση πιστώσεων για τις επενδυτικές δραστηριότητες των κρατικών επιχειρήσεων, μετά το 1967. Μέχρι τότε (1947 – 1967) αυτό τον ρόλο είχε η Βουλγάρικη Επενδυτική Τράπεζα – ΒΕΤ (Българска инвестиционна банка), η οποία απορροφήθηκε τελικά από την ΒΛΤ.
Στις 5 Μαρτίου 1951 με την Απόφαση (ПМС № 218) του Υπουργικού Συμβουλίου, οι τράπεζες λαϊκής βάσεως, επίσης απορροφούνται από την ΒΛΤ. Με την ίδια Απόφαση, που ουσιαστικά θα αποτελέσει και το πλαίσιο κανονισμού λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος καθ’ όλη την διάρκεια της περιόδου 1951 – 1987, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (Пощенска спестовна каса), μετατρέπεται σε Κρατικό Ταμιευτήριο (Държавна спестовна каса) με σκοπό να συγκεντρώνει τις καταθέσεις του πληθυσμού και να χορηγεί καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια. (βλ. ПОСТАНОВЛЕНИЕ НА МИНИСТЕРСКИЯ СЪВЕТ ЗА ПРЕУСТРОЙСТВО НА БАНКОВАТА СИСТЕМА, № 218 от 2 март 1951г.,σσ. 62 – 63). Τα ταχυδρομεία της επαρχίας συνέχισαν να λειτουργούν και ως πρακτορεία της ДСК, ενώ από το 1967 η τελευταία με νέο κανονισμό λειτουργίας ανέλαβε και ορισμένες από τις λειτουργίες της ΒΕΤ (στεγαστικά δάνεια).
Το 1964, ιδρύθηκε η Βουλγάρικη Τράπεζα Εξωτερικού Εμπορίου «Μπούλμπανγκ» (Българска външнотърговска банка „Булбанк“), ως εξειδικευμένη τράπεζα του κράτους στις συναλλαγές του με το εξωτερικό. (Βλ. ПРОТОКОЛ „А“ № 328 НА ЗАСЕДАНИЕТО НА ПОЛИТБЮРО НА ЦК НА БКП С РЕШЕНИЕ ЗА СЪЗДАВАНЕ НА БЪЛГАРСКА ВЪНШНОТЪРГОВСКА БАНКА, σσ. 47 – 48). Το 1966 ιδρύεται στη Βηρυτό και η «Λίτεξ μπανγκ» („Литекс Банк“), θυγατρική της Булбанк. Το 1970 η Литекс Банк ανοίγει γραφείο αντιπροσωπίας στο Λονδίνο.
Το 1981 κάνει την εμφάνιση της μια νέα τράπεζα η Μινεράλμπανγκ „Минералбанк“, που τον επόμενο χρόνο θα μετανομαστεί σε Τράπεζα Οικονομικών Πρωτοβουλιών «Μινεραλμπάνγκ» (Банка за стопански инициативи – „Минералбанк“). (βλ. НАРЕДБА ЗА СПЕЦИФИЧНИТЕ ПРАВИЛА ЗА УПРАВЛЕНИЕ НА БАНКАТА ЗА СТОПАНСКИ ИНИЦИАТИВИ (МИНЕРАЛБАНК) και ПРОТОКОЛ № 2 НА УС НА БНБ С РЕШЕНИЕ ЗА РАЗШИРЯВАНЕ ФУНКЦИИТЕ НА БАНКАТА ЗА СТОПАНСКИ ИНИЦИАТИВИ („МИНЕРАЛБАНК“), София, 3 февруари 1984 г., σσ. 93 – 94). Σκοπός της νέας τράπεζας ήταν οι χρηματοδοτήσεις επιχειρηματικών σχεδίων μικρών και μεσαίων κρατικών επιχειρήσεων, που δεν περιλαμβάνονται στα ετήσια κεντρικά πλάνα. Όπως δείχνουν οι ελεγκτικές εκθέσεις και το αρχειακό υλικό της ΒΛΤ, ουσιαστικά προοριζόταν να μετατραπεί σε βασική πηγή των κόκκινων δανείων, χορηγούμενων στο όνομα του «εκσυγχρονισμού» της σοσιαλιστικής οικονομίας. (Βλ. БЪЛГАРСКА НАРОДНА БАНКА. СБОРНИК ДОКУМЕНТИ. ТОМ ПЕТИ 1948–1990 г. ЧАСТ ПЪРВА, 2009. Държавна агенция „Архиви“, και Българска народна банка. Под общата редакция на Румен Аврамов).
Στις 3/6/1987, με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου № 33 «Για την μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος» (βλ. ПОСТАНОВЛЕНИЕ НА МИНИСТЕРСКИЯ СЪВЕТ ЗА ПРЕУСТРОЙСТВО НА БАНКОВАТА СИСТЕМА София, 3 юни 1987 г. ЧАСТ ТРЕТА, 2009, σσ. 180 – 181), δημιουργήθηκαν επτά νέες κρατικές επενδυτικές τράπεζες (банка „Електроника“, банка „Биохим“, банка „Транспортна техника“ (αργότερα θα μετονομαστεί σε Балканбанк, Земеделска и Кооперативна банка – Пловдив, Строителна банка, Транспортна банка, Стопанска банка), μία για κάθε βασικό τομέα της εθνικής οικονομίας, που στόχο είχαν να χρηματοδοτούν τις επενδύσεις των κρατικών επιχειρήσεων αυτών των τομέων. Πέρα από την ΒΛΤ, οι επιχειρήσεις αυτές ήταν και μέτοχοι των τραπεζών τους. Με βάση το νέο Κανονισμό για τις τράπεζες του 1987, (βλ. ПОСТАНОВЛЕНИЕ НА МИНИСТЕРСКИЯ СЪВЕТ ЗА ПРЕУСТРОЙСТВО НА БАНКОВАТА СИСТЕМА София, 3 юни 1987 г. . ЧАСТ ТРЕТА, 2009, σσ. 182 – 193) οι νέες αυτές τράπεζες, όπως και προηγουμένος η Μινεραλμπάνγκ, δεν διέθεταν δίκτυο υποκαταστημάτων στη χώρα για αυτό χρησιμοποιούσαν έναντι αμοιβής το δίκτυο της ΒΛΤ. Με βάση την Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΒΚΚ (Πρωτόκολλο № „А“ № 142 από 13/7/1989), (βλ. ПРОТОКОЛ „А“ № 142, ОТ ЗАСЕДАНИЕТО НА ПОЛИТБЮРО НА ЦК НА БКП С РЕШЕНИЕ ЗА ПРИЕМАНЕ НА ПРЕДЛОЖЕНИЯ ОТ ГЕНЕРАЛНИЯ СЕКРЕТАР НА ПАРТИЯТА ТОДОР ЖИВКОВ ДОКУМЕНТ СЪС ЗАГЛАВИЕ „ЗА НЯКОИ ФУНДАМЕНТАЛНИ ПРОБЛЕМИ НА ПРЕУСТРОЙСТВОТО НА НАШАТА ИКОНОМИКА“ σ.σ. 253 – 256), στις 28/8/1989, συνεδρίασε το Δ.Σ της ΒΛΤ και αποφάσισε – από τα 114 υποκαταστήματα της ΒΛΤ, 32 να μετατραπούν σε εμπορικές περιφερειακές τράπεζες χωρίς δίκτυο υποκαταστημάτων, 27 να μετατραπούν σε εμπορικές περιφερειακές τράπεζες με δίκτυο υποκαταστημάτων και 27 (τα μικρότερα) να απορροφηθούν από τις παραπάνω, ή από τις 8 εξειδικευμένες επενδυτικές τράπεζες που μέχρι τότε δεν διέθεταν δίκτυο. Όλες οι εμπορικές τράπεζες έπρεπε να μετατραπούν σε γενικές δανειοδοτώντας τις επιχειρήσεις και με κεφάλαια κίνησης και με επενδυτικά κεφάλαια. (Βλ. ПРОТОКОЛ № 19, НА УПРАВИТЕЛНИЯ СЪВЕТ НА БНБ С РЕШЕНИЕ ЗА ПРЕОБРАЗУВАНЕ НА КЛОНОВЕ НА БНБ В ТЪРГОВСКИ БАНКИ И ЗА ПРЕМИНАВАНЕ НА КЛОНОВЕ НА БНБ КЪМ ДЕЙСТВУВАЩИТЕ ТЪРГОВСКИ БАНКИ, σ.σ. 257 – 258). Έτσι μετά την πτώση του καθεστώτος στις 10/11/1989, είχαν ήδη δημιουργηθεί 59 νέες εμπορικές τράπεζες, αρχικά με μετοχικά κεφάλαια από την ΒΛΤ τα οποία αργότερα μεταπωλήθηκαν σε τρίτους. Είχαν γίνει ήδη από τον Ιούνιο αλλαγές στον Κανονισμό των τραπεζών (Правилник за банките – ДВ, бр. 42 от 2 юни 1989 г.) ώστε να καταστεί δυνατή η συμπερίληψη στο μετοχικό τους κεφάλαιο και ιδιωτικών κεφαλαίων. Οι μετοχές αρχικά πωλούνται στην ονομαστική τους αξία με βάση τη λογιστική αξία του εγκεκριμένου κεφαλαίου των τραπεζών κατά την ημερομηνία δημιουργίας τους παρά τον επιταχυνόμενο πληθωρισμό.
Από τα μέσα του 1989 το τραπεζικό σύστημα λειτουργούσε στη βάση του Κανονισμού για τις τράπεζες. Αυτός ο κανονισμός όριζε το νομικό πλαίσιο λειτουργίας τόσο της ΒΛΤ όσο και των υπολοίπων τραπεζικών ιδρυμάτων. Η αλλαγή του τραπεζικού τοπίου που ξεκίνησε δειλά то 1987, σταδιακά ολοκληρωνόταν. Έμενε εκ των υστέρων να ψηφιστούν οι τραπεζικοί νόμοι (ο νόμος για την ΒΛΤ, το 1991 και ο νόμος για τις τράπεζες και τις τραπεζικές εργασίες, το 1992) που θα έντυναν με τον μανδύα της νομιμότητας το πλιάτσικο που είχε ήδη αρχίσει.
28 Απριλίου – 4 Μαΐου 1990: Στην εφημερίδα „Демокрация“ τμηματικά δημοσιεύεται το προεκλογικό πρόγραμμα της ΕΔΔ. (Βλ. http://www.omda.bg/page.php?IDMenu=209&IDLang=1). Στη συγγραφή του οικονομικού προγράμματος πήραν μέρος οι: Димитър Луджев, Венцеслав Димитров, Румен Аврамов, Огнян Пишев, Диана Пишева, Боян Славенков, Венци Антонов, ο καθηγητής οικονομικής ιστορίας Любен Беров, Иван Пушкаров. Είναι φανερή η προσπάθεια προσαρμογής του Σχέδιου Balcerowicz (βλ. http://www.omda.bg/public/institut/balcerowiczs_plan_3.htm) στη βουλγαρική πραγματικότητα.
Από την άλλη το προεκλογικό πρόγραμμα του ΒΣΚ, στηρίζεται στο κυβερνητικό πρόγραμμα που παρουσίασε ο Луканов στην Εθνοσυνέλευση στις 29.03.1990. Στην συγγραφή του οικονομικού προγράμματος συμμετείχαν μεταξύ άλλων και οι καθηγητές οικονομικών Иван Ангелов και Стефан Стоилов. (βλ. http://www.omda.bg/page.php?IDMenu=209&IDArticle=1637). Στα ζητήματα στρατηγικών και τακτικών επιλογών που έπρεπε να γίνουν την περίοδο της μετάβασης, το πρόγραμμα του ΒΣΚ είχε επηρεαστεί από το «Δεύτερο Σχέδιο Μονέ» του γάλλου Γραμματέα Σχεδιασμού Lionel Stoleru, που είχε δημοσιευθεί τρεις μήνες πριν. (Βλ. http://www.omda.bg/public/biblioteka/vtori_plan_mone.htm).
13 προς 14 Μαΐου 1990: Τα ξημερώματα η ΕΔΔ, ξεκινά την προεκλογική της εκστρατεία με συντονισμένες σε όλη την χώρα αφισοκολλήσεις με την κωδική ονομασία „съня утрин“.
14 – 15 Μαΐου 1990: Στις 18:13 ξεκινά τις εργασίες της, η τρίτη και τελευταία σύνοδος ολομέλειας της εθνικής στρογγυλής τραπέζης. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 15ης Μαΐου οι εργασίες ολοκληρώνονται με την υπογραφή και των τελευταίων συμφωνιών που σχετίζονται με τους κανόνες διεξαγωγής του προεκλογικού αγώνα. Πιο συγκεκριμένα υπογράφονται οι εξής συμφωνίες:
– Συμφωνία σχετικά με τις κύριες διατάξεις που διέπουν το καθεστώς της βουλγάρικης ραδιοτηλεόρασης. (βλ. СПОРАЗУМЕНИЕ ВЪВ ВРЪЗКА С ОСНОВНИТЕ ПОЛОЖЕНИЯ НА СТАТУТА НА БЪЛГАРСКАТА ТЕЛЕВИЗИЯ И БЪЛГАРСКОТО РАДИО, στο http://www.omda.bg/public/bulg/k_masa/dokumenti_round_table/agreement_television_radio.htm)
– Συμφωνία για την κάλυψη της προεκλογικής εκστρατείας από το ράδιο και την τηλεόραση (βλ. СПОРАЗУМЕНИЕ за предизборната кампания по радиото и телевизията στο: http://www.omda.bg/public/bulg/k_masa/dokumenti_round_table/agreement_election_campaign.htm)
– Συμφωνία σχετικά με την δημιουργία εγγυήσεων για την διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών (βλ. СПОРАЗУМЕНИЕ по създаването на гаранции за произвеждане на свободни избори, στο: http://www.omda.bg/public/bulg/k_masa/dokumenti_round_table/agreement_free_elections.htm)
– Διακήρυξη της στρογγυλής τραπέζης (σχετικά με την δυνατότητα απρόσκοπτης επιστροφής στη Βουλγαρία των πολιτικών μεταναστών, χωρίς τον φόβο δίωξης και συμμετοχής τους στην εκλογική διαδικασία) (βλ. ДЕКЛАРАЦИЯ НА НАЦИОНАЛНАТА КРЪГЛА МАСА, στο: http://www.omda.bg/public/bulg/k_masa/dokumenti_round_table/declaration_round_table.htm)
– Κώδικας δεοντολογίας της προεκλογικής εκστρατείας (βλ. ЕТИЧЕН КОДЕКС НА ПРЕДИЗБОРНАТА КАМПАНИЯ, στο: http://www.omda.bg/public/bulg/k_masa/dokumenti_round_table/ethical_code_campaign.htm)
15 Μαΐου 1990: Υπογράφεται εμπορική συμφωνία με την Ε.Ο.Κ. Το πρόγραμμα Phare που είχε δημιουργηθεί το 1989 και αρχικά αφορούσε την κοινοτική βοήθεια για την ανοικοδόμηση των οικονομιών της Πολωνίας και της Ουγγαρίας (η ονομασία του ανταποκρίνεται στα αγγλικά και γαλλικά ακρώνυμα Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economies, PHARE), επεκτείνεται και στην Βουλγαρία.
19 – 20 Μαΐου 1990: Στην πρώτη εθνική συνδιάσκεψη της ΕΔΔ σχεδιάζεται η τακτική του προεκλογικού αγώνα της Ένωσης.
Σύμβουλος της επερχόμενης εκλογικής μάχης αναλαμβάνει με το αζημίωτο βέβαια, όχι κάποιος τυχαίος αλλά ο ειδικός του είδους του, ο άνθρωπος που σκηνοθετεί και διευθύνει τους προεκλογικούς αγώνες του Μιτεράν, του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ, του Λεχ Βαλέσα και του Βάτσλαβ Χάβελ, αργότερα του Γιέλτσιν και δεκάδων άλλων ο πολύς Jacques Séguéla. Ο άνθρωπός που επινόησε για τον Μιτεράν το σλόγκαν «η ήρεμη δύναμη» (La force tranquille), στο СДС προτείνει την πόλωση. Το σλόγκαν που δεσπόζει είναι το „45 години стигат“, το οποίο έγινε τραγούδι και σε συνδυασμό με τον χάρτη της Βουλγαρίας με τα συρματοπλέγματα που παραπέμπουν στα „трудово-възпитателни общежития (ТВО)“ ή πιο γνωστά στον λαό ως „лагерите на смъртта“, ξεκίνησε ο προεκλογικός αγώνας των „Сините“, ενάντια στα „Червени боклуци“, που είχε όλα τα χαρακτηριστικά της εκδίκησης.
23 Μαΐου 1990: Βλέποντας την πόλωση που καλλιεργεί η ΕΔΔ, ο Πρόεδρος, Петър Младенов, προτείνει να υπογραφεί συμφωνία για την ειρηνική διεξαγωγή του προεκλογικού αγώνα. Η ΕΔΔ στο πρόσωπο του Ж. Желев αρνείται να την υπογράψει.
1 Ιουνίου 1990: Η ΒΛΤ, δίνει άδεια τραπεζικών εργασιών στην «Πρώτη Ιδιωτική Τράπεζα» (Първа частна банка – АД) με μετοχικό κεφάλαιο 10 εκατ. λεβ, τυπικά ιδιωτικό, αλλά ουσιαστικά μέσω δανείων κρατικών εταιριών όπως των «Кореком» και «Металхим». (Βλ. ПРОТОКОЛ № 34 НА УПРАВИТЕЛНИЯ СЪВЕТ НА БНБ С РЕШЕНИЕ ЗА ОДОБРЯВАНЕ УЧРЕДЯВАНЕТО НА ПЪРВА ЧАСТНА БАНКА – АД СЪС СЕДАЛИЩЕ В СОФИЯ, σ. 297. Στο: http://www.bnb.bg/bnbweb/groups/public/documents/bnb_publication/p_history_archives_doc5-3_bg.pdf). Θα είναι και η πρώτη τράπεζα που την Άνοιξη του 1996 θα σύρει τον χορό των χρεοκοπιών των εμπορικών τραπεζών και του τραπεζικού συστήματος της χώρας. Δεν θα σας προκαλούσε έκπληξη εάν σας έλεγα ότι τα ιδρυτικά στελέχη της τράπεζας ήταν άνθρωποι της Κρατικής Ασφάλειας. Ο Венцислав Йосифов με το ψευδώνυμο „ИЛИЕВ”, ήταν πράκτορας της IV Διεύθυνσης της ΚΑ από το 1987. Ο Валентин Моллов με το ψευδώνυμο „МИРАКЛИЙСКИ”, ως μυστικός συνεργάτης, ανήκε στην I Διεύθυνση (Κατασκοπεία), από το 1983. Ο Христо Маринов με το ψευδώνυμο „ВИХЪР”, ως συνεργάτης, ανήκε στην ΚΑ τμήμα «Διεθνών διαβατηρίων», την περίοδο 1971 – 1979. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να διαβάσει την Απόφαση № 2-288/ 15.01.2014 της επιτροπής φακέλων που δημοσιοποιεί την ιδιότητα και δραστηριότητα των παραπάνω προσώπων. (βλ. РЕШЕНИЕ № 2-288/15.01.2014г., https://www.desebg.com/images/stories/Komdos/2014-pdf/2-288-Purva_chastna_banka.pdf).
Την ίδια μέρα ξεκινά την λειτουργία της και άλλη μία τράπεζα με την συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων – η Τράπεζας Γεωργικής Πίστεως (Банка за земеделски кредит), η οποία ήταν προσανατολισμένη στην χρηματοδότηση ιδιωτικών έργων του γεωργικού κλάδου. Και αυτή η τράπεζα όμως, στις 7 Ιουνίου, παίρνει 5ετές δάνειο 1 εκατομμυρίου USD με επιτόκιο 2% από την ΒΛΤ. (Βλ. ПРОТОКОЛ № 519 НА УПРАВИТЕЛНИЯ СЪВЕТ НА БНБ С РЕШЕНИЕ ЗА ПРЕДОСТАВЯНЕ ВАЛУТЕН КРЕДИТ В РАЗМЕР НА 1 000 000 ЩАТСКИ ДОЛАРА С ЛИХВИ 2% И СРОК НА ПОГАСЯВАНЕ ПЕТ ГОДИНИ НА БАНКАТА ЗА ЗЕМЕДЕЛСКИ КРЕДИТ ЗА ПЪРВОНАЧАЛНО ПОПЪЛВАНЕ НА СОБСТВЕНИЯ Є ВАЛУТЕН ФОНД ЗА КРЕДИТИРАНЕ И ДЯЛОВО УЧАСТИЕ, σσ. 309 – 310, στο: http://www.bnb.bg/bnbweb/groups/public/documents/bnb_publication/p_history_archives_doc5-3_bg.pdf).
7 Ιουνίου 1990: Η ΕΔΔ διοργανώνει στην Σόφια την μεγαλύτερη μέχρι σήμερα, μεταπολεμική προεκλογική συγκέντρωση, η οποία ξεκινά από „Орлов мост“ και φτάνει μέχρι το ξενοδοχείο Плиска. Το μέγεθος της συγκέντρωσης φαίνεται από το παρακάτω βίντεο: https://www.vbox7.com/play:ed74e59c2f. Η διάρκεια της είναι πάνω από 5 ώρες και πέρα από τους πολλούς ομιλητές και χαιρετισμούς, συμμετέχει η αφρόκρεμα των τραγουδιστών όπως η βραβευμένη με τον τίτλο „Народен артист“ Лили Иванова, ο Васил Найденов, η Богдана Карадочева, ο Георги Минчев, ο Кирил Маричков και οι Щурците, οι Диана Експрес, οι ФСБ, ο Васко Кръпката και οι Подуене блус бенд, οι Трио бутик, κ.ά.
Παρακάτω θυμίζω ορισμένα από τα τραγούδια που ακούστηκαν τότε και θα συνεχίσουν να ακούγονται για ορισμένα χρόνια στις προεκλογικές συγκεντρώσεις της ΕΔΔ:
„45 години стигат – времето е наше” https://www.youtube.com/watch?v=yxqN3gBURTI
„Аз не съм комунист“ https://www.youtube.com/watch?v=DONxr9iudFo
„Развод Ми Дай“ https://www.youtube.com/watch?v=47GHxAqH9ZE
„Последен валс“ https://www.youtube.com/watch?v=uA32Ixr2z4w
„Вдигни очи“ https://www.youtube.com/watch?v=q0CguDQPIgk
10 Ιουνίου (Κυριακή) 1990: Πρώτος γύρος των εκλογών. Μετά το κλείσιμο των καλπών η αυστριακή εταιρία INFAS που είχε κλιθεί από τον πρωθυπουργό Луканов, έναντι αμοιβής 300 000 USD, να παρακολουθήσει και να δώσει εκτίμηση του αποτελέσματος των εκλογών, δίνει τις πρώτες εκτιμήσεις της για το εκλογικό αποτέλεσμα, σύμφωνα με τις οποίες η ΕΔΔ χάνει τις εκλογές. Στην Раковски 134 (γραφεία της ΕΔΔ), στο НДК, στα στούντιο της Κρατικής τηλεόρασης, επικρατεί παγωμάρα. Οι οπαδοί του СДС, αρχίζουν στην αρχή ψιθυριστά και όσο περνούσαν οι ώρες, όλο και πιο μεγαλόφωνα να δυσανασχετούν και να κάνουν λόγο για манипулация ή/και фалшификация του εκλογικού αποτελέσματος. Οι ξένοι παρατηρητές όμως έχουν άλλη άποψη. Θεωρούν ότι οι εκλογές διεξήχθησαν σύμφωνα με τους κανόνες και ορισμένες παρατυπίες που καταγράφηκαν οφείλονται κυρίως στην απειρία των εφορευτικών επιτροπών.
11 Ιουνίου 1990: Μπροστά από τα γραφεία της ΕΔΔ, στην „Раковски 134“ μαζεύονται υποστηρικτές της Ένωσης να διαδηλώσουν την μη αποδοχή των αποτελεσμάτων φωνάζοντας συνθήματα όπως: Демокрация, Оставка, СДС (βλ. βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=n9XNHqvkTqs). Το ίδιο κάνουν και μπροστά από την Βουλή που συνεδριάζει η Κεντρική εφορευτική επιτροπή (ЦИК), για τον υπολογισμό του τελικού αποτελέσματος του πρώτου γύρου των εκλογών και σε πόσες μονοεδρικές περιφέρειες θα ακολουθήσει δεύτερος γύρος την ερχόμενη Κυριακή. Πλήθος υποστηρικτών της ΕΔΔ, εκφράζει την αγανάκτηση του για την νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος και την ανάγκη να μην αναγνωριστεί από την διεθνή κοινότητα και να γίνουν επαναληπτικές εκλογές.
Ξεκινά η φοιτητική κατάληψη του Πανεπιστήμιου Σόφιας (СУ „ Св. Кл. Охридски“), (βλ. βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=Sv2BtjKTG2U).
Σύμφωνα με την προσωπική μαρτυρία ενός εκ των πρώτων καταληψιών, Лалю Метев, κατά τις 20:15, αυτός και άλλοι τρεις φοιτητές, κατάφεραν να εξουδετερώσουν τους φύλακες της Πρυτανείας, πήραν τα κλειδιά και αφού εκκένωσαν τους χώρους του Πανεπιστημίου, μαζί με άλλους 35 συναδέλφους τους κλείδωσαν όλες τις εισόδους και κήρυξαν την κατάληψη. (βλ. http://meteff.blog.bg/history/2013/10/28/hronika-na-studentskite-sybitiia-ot-1990-g.1197805).
12 Ιουνίου 1990: Η «Ομοσπονδία ανεξάρτητων φοιτητικών συλλόγων» ζητά να διερευνηθούν οι καταγγελίες που έχουν καταθέσει οι πολιτικοί αντιπρόσωποι της ΕΔΔ, για προσπάθεια αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος σε πολλά εκλογικά τμήματα. Επίσης οργανώνει διαδήλωση έξω από το κτίριο της τηλεόρασης, ζητώντας την παραίτηση του προέδρου του τηλεοπτικού συμβουλίου Павел Писаров, λόγω της μεροληπτικής στάσης της υπέρ του ΒΣΚ, στην ζωντανή τηλεοπτική κάλυψη από το НДК το βράδυ των εκλογών.
Τα μεσάνυχτα υποστηρικτές της ΕΔΔ μαζεύονται στην Орлов мост και μπλοκάρουν την κυκλοφορία. Στην διασταύρωση αρχίζουν να καίνε λάστιχα αυτοκινήτων ενώ οι ξένοι ανταποκριτές βιντεοσκοπούν τις σκηνές. Τέτοια μπλόκα, καθιστικές συγκεντρώσεις και μεσονυχτίες θα αποτελέσουν καθημερινή ενασχόληση οριμένων ακραίων κύκλων της αντιπολίτευσης και θα τους δοθεί ο χαρακτηρισμός „Гражданско неподчинение“ ελληνιστί «Ανυπακοή του πολίτη» και όχι «Πολιτική ανυπακοή» που το βλέπω σε πολλά sites. Το κίνημα της ανυπακοής και -ειρηνικής πάντα- αντίστασης παραπέμπει στον θεμελιωτή του, τον φιλόσοφο Χένρι Ντέιβιντ Θόροου, ο οποίος έγραψε το δοκίμιο «Ανυπακοή του πολίτη» με αφορμή τη σύλληψή του, το 1846 και την φυλάκισή του επειδή αρνήθηκε να πληρώσει τους φόρους που του ζητούσε το κράτος, ως πράξη διαμαρτυρίας κατά της δουλείας και κατά του Μεξικανο-Αμερικανικού Πολέμου. Εφόσον στις σύγχρονες τεχνικές εκδήλωσης της «Ανυπακοής του πολίτη» είναι και τα μπλόκα, οι καταλήψεις, οι καθιστικές διαμαρτυρίες, στους διοργανωτές αυτών των εκδηλώσεων μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών τους, δόθηκε η ονομασία „Гражданско неподчинение“. Οι προθέσεις αυτών των μικρών ομάδων 20 – 50 ατόμων, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, μόνο ειρηνικές δεν είναι μιας και ψάχνουν, μέσο προβοκατόρικων ενεργειών, την απάντηση των οργάνων της τάξης για να χυθεί αίμα και να αποσταθεροποιηθεί η μέχρι τότε ομαλή πορεία της αλλαγής του πολιτικού συστήματος. Ο κίνδυνος της παρεκτροπής είναι ορατός. Να γιατί χρειάστηκε να παρέμβουν, μεμονωμένα τις πρώτες ώρες, ηγέτες της αντιπολίτευσης όπως ο К. Тренчев , ο П. Дертлиев, ο Л. Собаджиев, για να κατευνάσουν τα πνεύματα. Όσο όμως δεν βγαίνει επίσημα η ΕΔΔ να δηλώσει ότι αποδέχεται τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, η κατάσταση παραμένει έκρυθμη.
Διαφωτιστικό της κατάστασης που επικρατούσε τις πρώτες δύο τρεις ημέρες, μετά το εκλογικό σοκ που υπέστη η αντιπολίτευση είναι το διαβαθμισμένο τηλεγράφημα του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Красимир Самарджиев προς την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Στο τηλεγράφημα γίνεται αναλυτική περιγραφή των κινητοποιήσεων των φοιτητών και της πρωτοβουλίας „Гражданско неподчинение“ στην Σόφια, καθώς και στο Велико Търново, Русе Стара Загора. (Βλ. το διαβαθμισμένο τηλεγράφημα: http://meteff.blog.bg/history/2013/10/28/hronika-na-studentskite-sybitiia-ot-1990-g.1197805).
13 Ιουνίου 1990: Η κατάληψη των φοιτητών του СУ „ Св. Кл. Охридски“, εξαπλώνεται και σε άλλα Πανεπιστήμια της χώρας. Η κίνηση „Гражданско неподчинение“ μπλοκάρει την κυκλοφορία στην Орлов мост και μπροστά από το Πανεπιστήμιο.
Αν και η Κεντρική εφορευτική επιτροπή ακόμα δεν έχει ανακοινώσει τα τελικά αποτελέσματα του πρώτου γύρου, η ΕΔΔ εκτιμώντας ότι η έκρυθμη ατμόσφαιρα μπορεί να κλιμακωθεί και να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, εκδίδει ανακοίνωση (σίγουρα με την «ευγενική παράκληση» πρεσβειών δυτικών κρατών) με την οποία αναγνωρίζει το αποτέλεσμα των εκλογών και προσκαλεί τους πολίτες να σταματήσουν όλες τις πράξεις που οδηγούν σε διατάραξη της δημόσιας τάξης. Ο Ж. Желев πηγαίνει στο μπλόκο της Орлов мост και απευθυνόμενος προς τους συγκεντρωμένους, τους καλεί να ελευθερώσουν τον χώρο και να επικεντρώσουν την ενέργεια τους στις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής.
14 Ιουνίου 1990: Η Κεντρική εφορευτική επιτροπή ανακοινώνει τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των εκλογών: Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι είναι 6 976 620. Ο αριθμός των ψηφισάντων με το αναλογικό σύστημα είναι 6 333 334, τα έγκυρα ψηφοδέλτια των 200 πολυεδρικών περιφερειών είναι 6 124 501.
Ο αριθμός των ψηφισάντων με το πλειοψηφικό σύστημα στον πρώτο γύρο είναι 6 334 415, ενώ τα έγκυρα ψηφοδέλτια των μονοεδρικών περιφερειών είναι 6 090 119. Από την πρώτη Κυριακή εκλέγονται 119 βουλευτές, ενώ για τις υπόλοιπες 81 έδρες, θα κατανεμηθούν στις 17 Ιουνίου, στον δεύτερο γύρο.
– Σε τηλεοπτικό προεκλογικό ρεπορτάζ της ΕΔΔ μεταδίδεται το βίντεο του Евгений Михайлов από το βράδυ της 14ης Δεκεμβρίου 1989, όταν ο Μλαντένοφ αφού είχε αποτύχει να καθησυχάσει τους συγκεντρωμένους έξω από την Βουλή, φαίνεται σε μία σκηνή του φιλμ, περνώντας την πόρτα της εισόδου της Βουλής να λέει, απευθυνόμενος μάλλον προς τον Джуров: „Най-добре танковете да дойдат“. Το παραπάνω επεισόδιο μπορείτε να το δείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=DvtORsty8zc. Για το τι είχε προηγηθεί, μπορείτε να διαβάσετε στο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 1989. Ο Πρόεδρος, αντί να παραδεχτεί ότι πάνω στον εκνευρισμό του μετά τα γιουχαρίσματα του πλήθους είπε αυτή την φράση, η οποία και ποτέ δεν εκτελέστηκε, έβγαλε ανακοίνωση με την οποία κατηγόρησε για προϊόν μοντάζ την όλη σκηνή και την φράση „Най-добре танковете да дойдат“. Άν και κλήθηκαν εμπειρογνώμονες να δώσουν τα πορίσματά τους για την αυθεντικότητα της βιντεοκασέτας, στα μάτια της κοινής γνώμης ο Πρόεδρος ήταν ένας ψεύτης. Έκτοτε η παραίτηση του Младенов θα βρίσκεται στην κορυφή των απαιτήσεων της αντιπολίτευσης και το σύνθημα „Оставка“ θα κυριαρχεί στις συγκεντρώσεις της. Σε κάθε περίπτωση η προβολή της επίμαχης βιντεοκασέτας βοήθησε την ΕΔΔ στο να έχει ένα καλύτερο αποτέλεσμα στο δεύτερο γύρο των εκλογών.
– Στη Σόφια φτάνει αντιπροσωπεία του ΔΝΤ στα πλαίσια των διερευνητικών επαφών του με την κυβέρνηση, με σκοπό την ένταξη της Βουλγαρίας στον οργανισμό, μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Βουλγαρία εξετάζει την πιθανότητα ένταξης της στο ΔΝΤ και στην Παγκόσμια τράπεζα. Όπως έγινε εκ των υστέρων γνωστό (Архив на Национална следствена служба, дело № 4/1990, т. 782, с. 124, докладна записка до Политбюро на ЦК на БКП относно „Възможностите и целесъобразността от членуване на НРБ в Международния валутен фонд и Междунароната банка за възстановяване и развитие“), το 1987 στο ΠΓ του ΒΚΚ κατατέθηκε εισήγηση από το υπουργείο Εξωτερικού εμπορίου για την ένταξη της χώρας στους δύο παγκόσμιους οργανισμούς. Ακολούθησαν δύο γνωμοδοτήσεις της ΒΛΤ για το ίδιο θέμα.
Στην πρώτη έκθεση тης ΒΛΤ, με ημερομηνία 4 Μαΐου 1987, ο πρόεδρος της, Коларов καταλήγει: „независимо от това дали страната ни е член на МВФ и МБВР или не е, получаването на повече или по-малко кредити е въпрос преди всичко на това ще може ли нормално да ги погасяваме“ (Архив на Национална следствена служба, дело № 4/1990, т. 836, с. 35, στο: Христов, Х., 2015, σ.242).
Να θυμίσουμε ότι είναι η περίοδος που το εξωτερικό χρέος αυξάνεται ταχύτατα και οι δυνατότητες εξυπηρέτησης του, χωρίς την χορήγηση νέων δανείων είναι παντελώς αδύνατη. Η ΛΔΒ είχε μπει στην τελική ευθεία της χρεοκοπίας [βλ. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 1990 (πρώτο τρίμηνο)]
Στην δεύτερη έκθεση тης ΒΛΤ, με ημερομηνία 28 Μαρτίου 1988, ο πρόεδρος της Коларов, επισημαίνει: „За постигане на някои от изброените положителни резултати от евентуалното влизане в МВФ страната ни предварително трябва да приеме занапред твърде важни въпроси на икономическата и социалната стратегия и тактика да се решават от МВФ или след съгласуване с него.“ (Архив на Национална следствена служба, дело № 4/1990, т. 782, с. 122-123, στο: Христов, Х., 2015, σ. 243).
Να θυμίσουμε ότι η Σοβιετική ένωση ήταν μία από τις 44 χώρες που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις του Μπρέτον Γουντς, το 1944. Τόσο στο αμερικανικό σχέδιο του Ουάιτ όσο και στο βρετανικό του Κέυνς, προτεινόταν κάποιο είδος «διεθνούς υπηρεσίας» η οποία θα ήλεγχε τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και θα επέβαλε ένα «κώδικα δράσης» για την διαχείριση της διεθνούς νομισματικής τάξης. Η αστυνομική λειτουργία της υπηρεσίας, που θα ονομαστεί Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αντιμετωπίστηκε εχθρικά από την Σοβιετική ένωση, η οποία τελικά αρνήθηκε να την επικυρώσει, για να μην δώσει πρόσβαση στους Αμερικάνους σε κρατικά μυστικά όπως τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος, η παραγωγή χρυσού, η διάθεση των δανείων, η κατάσταση του ισοζυγίου πληρωμών και ούτω καθεξής.
Η ΛΔΒ πιστή από την αρχή στην ΕΣΣΔ, παρέμεινε μακριά από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια τράπεζα. Η στάση των άλλων σοσιαλιστικών κρατών ήταν διαφορετική: η Ρουμανία ήταν μέλος του ΔΝΤ από το 1972, η Ουγγαρία από το 1982 , η Πολωνία από το 1986. Η Γιουγκοσλαβία ήταν ιδρυτικό μέλος, ενώ η Κίνα από το 1980. Η Τσεχοσλοβακία ήταν ιδρυτικό μέλος και αποπέμφθηκε το 1954, όταν προχώρησε σε μη συντονισμένη με το ΔΝΤ, μεταβολή της ισοτιμίας του νομίσματός της και άρνησης της να δώσει οικονομικά στοιχεία για την πορεία της οικονομίας της. Η Κούβα ιδρυτικό μέλος, θα αποχωρήσει από το ΔΝΤ, το 1964.
Η ίδια η Σοβιετική ένωση σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων ξεκινά τις επαφές της με το ΔΝΤ για πιθανή ένταξή της σε αυτό, από το 1986. Η ιδεολογική θέση αρχής είχε ξεπεραστεί, όμως η ΛΔΒ μέχρι το τέλος, απέρριπτε τις σκέψεις για ένταξη της σε αυτούς τους οργανισμούς, τώρα όμως, μόνο για πρακτικούς οικονομικούς λόγους. Όπως αναφέρει ο Коларов στην δεύτερη έκθεσή του προς το ΠΓ, το 1988: Решението за влизане в МВФ ще наложи да разкрием най-съкровените тайни на страната ни. Последиците от това според банката все още не са оценени достатъчно. Самото разкриване на редица от данните ще доведе до влошаване на кредитите и търговските условия на страната.“ (Архив на Национална следствена служба, дело № 4/1990, т. 782, с. 122-123, στο: Христов, Х., 2015, σ. 243).
17 (Κυριακή) Ιουνίου 1990: Δεύτερος γύρος των εκλογών σε 81 μονοεδρικές περιφέρειες. Ο αριθμός των ψηφισάντων με το πλειοψηφικό σύστημα στο δεύτερο γύρο είναι 2 370 812, ενώ τα έγκυρα ψηφοδέλτια είναι 2 349 284. Η κατανομή των εδρών παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα:
– Η ΕΔΔ με ανακοίνωσή της δηλώνει ότι δεν θα συμμετέχει σε σχήματα κυβερνήσεων συνεργασίας και ότι θα παραμείνει στην αντιπολίτευση.
19 Ιουνίου 1990: Η Κεντρική εφορευτική επιτροπή καταθέτει στον Πρόεδρο П. Младенов, τα επίσημα αποτελεσματα των εκλογών.
21 Ιουνίου 1990: Οι καταληψίες φοιτητές ζητούν την διενέργεια έρευνας από εμπειρογνώμονες για την αυθεντικότητα του βίντεο που προβλήθηκε στην τηλεόραση στις 14 Ιούνη 1990, με την επίμαχη φράση του Προέδρου, το βράδυ της 14ης Δεκέμβρη 1989 στην είσοδο της Βουλής.
– Ανακοίνωση της ΕΔΔ ότι αποδέχεται την εγκυρότητα του εκλογικού αποτελέσματος.
22 Ιουνίου 1990: Το Ανώτατο κομματικό συμβούλιο του ΒΣΚ προτείνει την υποψηφιότητα του Андрей Луканов για πρωθυπουργό.
23 Ιουνίου 1990: Εκδίδεται Απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας με την οποία συγκαλεί την πρώτη συνεδρίαση της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης στις 10 Ιουλίου και ώρα 3 μ.μ.
Βιβλιογραφία
Ананиева, Н., 1997. „Андрей Луканов в парламента“. Книга 1: Министър-председателят. Хроника 1990 г. София, Изд. „Христо Ботев“.
Биков, Ρ., Мицев, Μ., Начев, Н., 1992. „Икономическата криза в България: Причини и последици“. София. ИК „Военно издателство”.
Вачков, В. & Иванов, М., 2008. „Българският външен дълг 1944-1989. Банкрутът на комунистическата икономика“. София, Изд. „Сиела“.
Желев, Ж., 2011. „Въпреки всичко. Моята политическа биография“ второ допълнено и разширено издание. София, Изд. „Колибри“.
Лилов Г., 2013. ПОЛИТИЦИ. ПАРИТЕ! МРЪСНИТЕ ИМ ТАЙНИ! София, Изд. „Кайлас“.
Семерджиев, А., 2004. „Преживяното не подлежи на обжалване“. София, Изд. „Труд“.
Симеонов П., 2005. „Голямата промяна 1989-1990“. София, Изд. „Български писател“.
Христов, Х., 2015. „ТАЙНИТЕ ФАЛИТИ НА КОМУНИЗМА“, София, Изд. „Сиела“.
Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Petinakis 