Η Βουλγαρία ως κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έχει ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο και πιο συγκεκριμένα στο «Νόμο περί των δημόσιων οικονομικών» (Закон за публичните финанси), την Οδηγία 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE L 306/41). Σύμφωνα με το άρθρο 9 της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ «Τα κράτη μέλη διαμορφώνουν ένα αξιόπιστο, αποτελεσματικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει την υιοθέτηση δημοσιονομικού σχεδιασμού με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον τριών ετών, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι ο εθνικός δημοσιονομικός σχεδιασμός εντάσσεται σε μια προοπτική πολυετούς δημοσιονομικού σχεδιασμού»¹. Στην Ελλάδα αναφέρεται ως Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), ενώ στην Βουλγαρία ως Μεσοπρόθεσμη Δημοσιονομική Πρόγνωση – ΜΔΠ (Средносрочна бюджетна прогноза – СБП).

    Η κατάρτηση και επικαιροποίηση του μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδιασμού σε κυλιόμενη βάση αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών – μελών της ΕΕ στα πλαίσια του χρονοδιαγράμματος που προσδιορίζεται από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο². Έτσι στη Βουλγαρία κάθε χρόνο μέχρι τις 20 Απριλίου το Υπουργικό Συμβούλιο κατόπιν πρότασης του Υπουργού Οικονομικών εγκρίνει την ΜΔΠ των επόμενων τριών ετών³, ενώ μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, καταθέτει στη Βουλή, προς έγκριση, μαζί με το σχέδιο νόμου του κρατικού προϋπολογισμού, την επικαιροποιημένη ΜΔΠ, η οποία αποτελεί και την αιτιολογική έκθεση του προϋπολογισμού⁴.

    Η κατάρτηση της ΜΔΠ και η επικαιροποίηση της, βασίζονται στις πλέον πιθανές και συνεπείς με την επίτευξη των στόχων ή και σε ακόμα πιο συντηρητικές, μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις και περιλαμβάνουν: α) Την περιγραφή και αξιολόγηση των μακροοικονομικών εξελίξεων και προοπτικών, περιλαμβανομένων των αποτελεσμάτων των τελευταίων δύο ετών και των προβλέψεων του τρέχοντος έτους, του έτους προϋπολογισμού και των δύο επόμενων ετών για τους κύριους μακροοικονομικούς δείκτες. Αυτοί οι δείκτες περιλαμβάνουν το ΑΕΠ και τις κύριες συνιστώσες του, το δείκτη τιμών καταναλωτή, στοιχεία απασχόλησης, ανεργίας και του ισοζυγίου πληρωμών. Η αξιολόγηση των προοπτικών περιλαμβάνει σύγκριση των προβλέψεων με τις πιο πρόσφατες αντίστοιχες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή και άλλων ανεξάρτητων φορέων όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) όπως της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ), καθώς και αξιολόγηση της μεθοδολογίας και των παραδοχών που χρησιμοποιήθηκαν για τις προβλέψεις. Σημαντικές διαφορές μεταξύ του μακροοικονομικού δημοσιονομικού σεναρίου που επελέγη και των προγνώσεων της Επιτροπής πρέπει να περιγράφονται κατά τρόπο τεκμηριωμένο, ιδίως εάν το επίπεδο ή η εξέλιξη των μεταβλητών των εξωτερικών παραδοχών αποκλίνουν σημαντικά από τις τιμές που περιλαμβάνονται στις προγνώσεις της Επιτροπής. β) Την περιγραφή και αξιολόγηση των δημοσιονομικών εξελίξεων και προβλέψεων σχετικά με τη Γενική Κυβέρνηση και τους υποτομείς της, περιλαμβανομένων των αποτελεσμάτων των τελευταίων δύο ετών και των προβλέψεων του τρέχοντος έτους, του έτους προϋπολογισμού και των δύο επόμενων ετών. γ) Την περιγραφή των προτεραιοτήτων της κυβερνητικής πολιτικής. δ) Την αναφορά των κύριων πηγών κινδύνου για τις δημοσιονομικές προβλέψεις. ε) Τους ενδεικτικούς ετήσιους στόχους του ελλείμματος ή του πλεονάσματος της Γενικής Κυβέρνησης, καθώς και του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης για τα επόμενα τρία χρόνια.

 Το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον

    Το πλαίσιο εργασίας πάνω στο οποίο στηρίζεται η επεξεργασία των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών πλαισίων και των κρατικών προϋπολογισμών βασίζεται στις προβλέψεις διεθνών οργανισμών όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) όπως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ)

    Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην τελευταία αναθεωρημένη έκθεση (Οκτώβριος 2018) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ)⁵, ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα παραμείνει στο επίπεδο του 2017 και θα διαμορφωθεί σε 3,7% τόσο για το 2018 όσο και το 2019.  Την  κορύφωση του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας σε περίπου 3,7% φέτος από 3,6 πέρυσι και 3,5% το 2019, προβλέπει ο ΟΟΣΑ  με την ενδιάμεση φθινοπωρινή έκθεσή του για τις οικονομικές προοπτικές⁶. Την ίδια τάση για το 2018 και 2019 προβλέπει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις της⁷. Ειδικότερα η ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ προβλέπεται να σημειώσει πτώση από 2,4% το 2017, το υψηλότερο επίπεδο της δεκαετίας, σε 2,1%, το 2018, και στη συνέχεια σε 1,9% το 2019. Η ίδια τάση αναμένεται για την ΕΕ των 27, με προβλεπόμενη ανάπτυξη 2,2% το 2018, 2,0% το 2019 και 1,9% το 2020 (βλ. πιν. 1).

    Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η αύξηση της παγκόσμιας αβεβαιότητας, οι εντάσεις στο διεθνές εμπόριο και οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου θα έχουν αρνητικές συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη. Οι κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης θα πρέπει να έχουν όλο και περισσότερο εθνικό χαρακτήρα: η ιδιωτική κατανάλωση θα πρέπει να ευνοηθεί από τη μεγαλύτερη αύξηση των μισθών και τη λήψη δημοσιονομικών μέτρων σε ορισμένα κράτη μέλη. Οι όροι χρηματοδότησης και τα υψηλά ποσοστά χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας αναμένεται να εξακολουθήσουν επίσης να ευνοούν τις επενδύσεις. Για πρώτη φορά από το 2007, οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν σε όλα τα κράτη μέλη το 2019. Στην ΕΕ των 27, το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να ανέλθει σε 7,4% φέτος, και στη συνέχεια να μειωθεί σε 7,0% το 2019 και σε 6,6% το 2020. Αυτό θα είναι το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας αφότου άρχισε η μηνιαία καταγραφή της ανεργίας, τον Ιανουάριο του 2000. Κατά την περίοδο των προβλέψεων, ο ονομαστικός πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει σε μέτρια επίπεδα. Στην ΕΕ των 27, ο πληθωρισμός προβλέπεται να ανέλθει σε 1,8% το 2018, σε 1,9% το 2019 και να μειωθεί σε 1,6% το 2020. Η αύξηση των τιμών του πετρελαίου ώθησε προς τα πάνω τον πληθωρισμό κατά το τρέχον έτος και τα ισχυρά θετικά αποτελέσματα βάσης αναμένεται να συνεχιστούν το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους. Ενώ ο δομικός πληθωρισμός, στον οποίο δεν συνυπολογίζονται οι τιμές της ενέργειας και των μη μεταποιημένων τροφίμων, είναι φέτος μέχρι στιγμής σχετικά συγκρατημένος, αναμένεται να αποτελέσει εκ νέου τη βασική κινητήρια δύναμη του ονομαστικού πληθωρισμού το 2020, καθώς οι μισθοί αυξάνονται εν μέσω της στενότητας των αγορών εργασίας. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης στην ΕΕ των 27 αναμένεται να αυξηθεί από 0,6% του ΑΕΠ το 2018 σε 0,8% το 2019 και να μειωθεί σε 0,6 % το 2020. Συνολικά, αναμένεται να σημειωθεί μία από τις πιο σημαντικές βελτιώσεις σε σύγκριση με πριν από δέκα χρόνια, το 2009, όταν το έλλειμμα κορυφώθηκε σε 6,6% στην ΕΕ. Στην ΕΕ των 27, ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί από 80,6 % του ΑΕΠ το 2018 σε 78,6 % το 2019 και σε 76,7 % το 2020.

    Σύμφωνα με την φθινοπωρινή έκθεση (2018) της Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι προβλέψεις χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και υπάρχουν πολλοί αλληλένδετοι κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων. Η εκδήλωση οποιουδήποτε από αυτούς τους κινδύνους θα μπορούσε να ενισχύσει τους άλλους και να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπό τους. Η υπερθέρμανση της αμερικανικής οικονομίας, που τροφοδοτείται από φιλοκυκλικά μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη από την αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων, γεγονός που θα είχε πολλές αρνητικές δευτερογενείς επιπτώσεις, πέραν των ΗΠΑ, ιδίως στις αναδυόμενες αγορές που είναι ευάλωτες σε αλλαγές των ροών κεφαλαίων και εκτεθειμένες σε χρέος εκφρασμένο σε δολάρια ΗΠΑ. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε όξυνση των εντάσεων στις χρηματαγορές. Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να θιγεί λόγω των ισχυρών εμπορικών δεσμών της και της έκθεσης των τραπεζών. Επιπλέον, η αναμενόμενη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ θα μπορούσε να τροφοδοτήσει περαιτέρω εντάσεις στο εμπόριο με την Κίνα, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο κίνδυνος άτακτης προσαρμογής στην Κίνα, δεδομένου του επιπέδου του εταιρικού χρέους και της χρηματοπιστωτικής αστάθειας. Οι αυξημένες εμπορικές εντάσεις θα μπορούσαν επίσης να πλήξουν την ΕΕ μέσω της επίδρασής τους στο κλίμα εμπιστοσύνης και στις επενδύσεις, καθώς και λόγω του υψηλού βαθμού ενσωμάτωσης της Ένωσης στις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες. Εντός της ΕΕ, οι αμφιβολίες σχετικά με την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών στα υπερχρεωμένα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επεκταθούν σε εγχώριους τραπεζικούς τομείς, γεγονός που θα προκαλούσε ανησυχίες σχετικά με τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και θα δρούσε ανασταλτικά στην οικονομική δραστηριότητα. Τέλος, εξακολουθούν να υπάρχουν οι κίνδυνοι που συνδέονται με την έκβαση των διαπραγματεύσεων για το «Brexit»⁸.

Το εσωτερικό μακροοικονομικό περιβάλλον

    Η βουλγαρική οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει πραγματική μεγένθυνση 3,6% το 2018, λόγω της εγχώριας ζήτησης και, κυρίως, της ιδιωτικής κατανάλωσης. Κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, η αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, οι θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας αλλά και η αύξηση των πιστώσεων προς τα νοικοκυρία, υποστήριξαν την αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ οι υψηλότερες κρατικές δαπάνες για μισθούς και επιδόματα αντικατοπτρίστηκαν στην αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης. Η ευνοϊκή δυναμική αναμένεται να παραμείνει μέχρι το τέλος του έτους. Πιο συγκεκριμένα η τελική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,8%, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου κατά  8,9%, με θετική συμβολή τόσο από τις δημόσιες όσο και από τις ιδιωτικές επενδύσεις. Επηρεασμένη από την πτώση του εμπορίου με τρίτες χώρες, η ετήσια αύξηση των εξαγωγών βασικών προϊόντων θα παραμείνει σημαντικά ασθενέστερη από το 2016 και 2017 και παρά τις καλές επιδόσεις θα περιορίσει τις συνολικές εξαγωγές στο 2,3%. Ταυτόχρονα, η επιτάχυνση της εγχώριας ζήτησης θα συμβάλει στην αύξηση των εισαγωγών κατά 5,3%. Η συνεισφορά των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να είναι αρνητική κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες.

    Σε σχέση με το 2018 η οικονομική μεγένθυνση αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά σε 3,7%, το 2019 λόγω των ισχυρότερων δημόσιων επενδυτικών δαπανών και της δημόσιας κατανάλωσης. Αναμένεται η αύξηση των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου να φθάσει το 9,5%. Η ιδιωτική κατανάλωση θα διατηρήσει τον συγκριτικά υψηλό ρυθμό μεγένθυσης αλλά θα επιβραδυνθεί ελαφρώς σε σχέση με τον προηγούμενο έτος, λόγω της περιορισμένης αύξησης της απασχόλησης. Το 2019 αναμένεται να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις του εμπορίου με τρίτες χώρες, γεγονός που θα οδηγήσει σε μικρή επιτάχυνση της συνολικής αύξησης των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Η επιτάχυνση της τελικής καταναλωτικής δαπάνης σε σχέση με το 2018 θα προκαλέσει επίσης μεγαλύτερη μεγέθυνση των εισαγωγών και αύξηση της αρνητικής συμβολής των καθαρών εξαγωγών στην μεγέθυνση του ΑΕΠ μέχρι και 2,4 ποσοστιαίες μονάδες.

    Το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,5% την περίοδο 2020-2021, με την εσωτερική ζήτηση τόσο από την πλευρά της κατανάλωσης όσο και από την πλευρά της επένδυσης να αποτελούν την κινητήρια δύναμη αυτής της αύξησης. Ενώ οι χαμηλότερες καταναλωτικές και επενδυτικές κρατικές δαπάνες θα οδηγήσουν σε μικρότερη αύξηση της εγχώριας ζήτησης το 2020, η αύξηση των δημοσίων δαπανών θα επιταχυνθεί στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής και θα οδηγήσει σε αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα περιοριστεί τα επόμενα χρόνια, αποτυπώνοντας τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας και πιο συγκεκριμένα το γεγονός της εξάντλησης των αποθεμάτων αύξησης της απασχόλησης. Τέλος η αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ των καθαρών εξαγωγών αναμένεται να επιβραδυνθεί σε περίπου 1,1 εκατοστιαίες μονάδες για την διετία 2020-2021.

    Το πρώτο εξάμηνο του 2018 ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης μειώθηκε μέχρι το 0,7%, περιοριζόμενος από την αρνητική δυναμική στον πρωτογενή τομέα και ενισχυόμενος από την ζήτηση εργατικής δύναμης στην βιομηχανία και στις υπηρεσίες. Αυτή η τάση προβλέπεται να διατηρηθεί και κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους με αποτέλεσμα ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης να διαμορφωθεί στο 0,6%. Η αύξηση της απασχόλησης το 2018 συνοδεύεται από μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 5,4%. Αν και τα επίπεδα ζήτησης εργατικής δύναμης παραμένουν υψηλά,  οι αρνητικές δημογραφικές τάσεις και ο αντίκτυπός τους στην προσφορά εργασίας θα περιορίσουν περαιτέρω την αύξηση της απασχόλησης σε περίπου σε 0,3% το 2019, και σε 0,2% το 2020 και σε μηδενισμό της το 2021. Ο δείκτης της ανεργίας θα κινηθεί αντίστοιχα πτωτικά από το 4,8% το 2019, στο 4% την διετία 2020-2021.

    Δεδομένης της τρέχουσας δυναμικής και των προσδοκιών για τις διεθνείς τιμές ενέργειας των βασικών προϊόντων και των πρώτων υλών, ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός το 2018 αναμένεται να ανέβει στο 2,7%. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται στην υψηλότερη αύξηση των τιμών αυτών από το δεύτερο εξάμηνο του 2017. Η μέση ετήσια αύξηση του ΕνΔΤΚ το 2019 αναμένεται να αυξηθεί στο 3%. Ο δομικός πληθωρισμός θα συμβάλει σημαντικά στη συνολική αύξηση του δείκτη λόγω σταθερών προσδοκιών αύξηση της εγχώριας ζήτησης, ενώ ο αντίκτυπος των διεθνών τιμών θα είναι ελάχιστος λόγω της ασθενέστερης αναμενόμενης μεταβολής τους κατά το επόμενο έτος. Η μέση ετήσια αύξηση των τιμών αναμένεται να επιβραδυνθεί σε 2,5% και 2,3% αντίστοιχα το 2020 και το 2021 ως αποτέλεσμα κυρίως των δομικών του στοιχείων.

    Κατά την εξεταζόμενη περίοδο, η ψαλίδα ανάμεσα στις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών ανοίγει, με αποτέλεσμα να διευρύνεται το εμπορικό έλλειμμα από 4,1% φέτος, στο 6,9% το 2021. Από τα στοιχεία που συνθέτουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το μέγεθος και η τάση του εμπορικού ισοζυγίου είναι αυτή που κυρίως θα καθορίζει την τάση του, ενώ οι αλλαγές των υπόλοιπων στοιχείων, όπως το ισοζύγιο υπηρεσιών, πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων, θα αντισταθμιστούν αμοιβαία. Έτσι αναμένεται σταδιακή μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, από 2,9% του ΑΕΠ το 2018, σε 0,4% του ΑΕΠ το 2020, το οποίο τελικά θα μετατραπεί σε έλλειμμα 0,3% του ΑΕΠ, το 2021.

Δημοσιονομική πολιτική και βασικές παράμετροι για την περίοδο 2018-2021

    Η επικαιροποιημένη, τον Οκτώβριο του 2018, ΜΔΠ αναφέρει ότι: «Βασικοί στόχοι εξακολουθούν να είναι η διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και η άσκηση συνεκτικής, διαφανούς και προβλέψιμης δημοσιονομικής πολιτικής η οποία, να συμβάλλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στην ενθαρρύνση των επενδύσεων και στην τόνωση της ανάπτυξης της αγοράς εργασίας, για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης, σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης, τηρώντας τους γενικούς κανόνες της ΕΕ»⁹.

    Τα  έσοδα των προϋπολογισμών όπως αποτυπώνονται στα Ενοποιημένα Δημοσιονομικά Προγράμματα ΕΔΠ (Консолидирани Фискални Програми – КФП)  την περίοδο 2019 – 2021, ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνονται από 37,7% το 2019, στο 36,5% και 35,8% του ΑΕΠ το 2020 και 2021 αντίστοιχα. Οι συνολικές δαπάνες στα ΕΔΠ, επίσης βαίνουν μειωμένες από 38,2% του ΑΕΠ το 2019, στο 36,5% και 35,8% του ΑΕΠ το 2020 και 2021 αντίστοιχα. Το έλλειμα από 0,5% του ΑΕΠ το 2019, εξαλείφεται το 2020 και 2021 (βλ. πιν. 3).

Βασικές παραδοχές της επικαιροποιημένης ΜΔΠ για την περίοδο 2019-2021

Η επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2019-2021 βασίστηκε σε μια σειρά από παραδοχές όπως:

• Διατήρηση του βασικού συντελεστή ΦΠΑ στο 20%, του μηδενικού συντελεστή και του μειωμένου (9%) συντελεστή (που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις διαμονής σε ξενοδοχεία και παρόμοιους χώρους).
• Διατήρηση του συντελεστή φορολόγησης νομικών προσώπων στο 10% και του συντελεστή    φορολόγησης μερισμάτων στο 5%.
• Διατήρηση του βασικού συντελεστή φορολόγησης φυσικών προσώπων στο 10%, των μονοπρόσωπων εμπόρων (για τα εισοδήματα που απόκτησαν από την οικονομική τους δραστηριότητα) στο 15% και των εσόδων από τόκους τραπεζικών καταθέσεων των μόνιμων φυσικών προσώπων στο 8%.
• Διατήρηση του συντελεστή φορολόγησης δαπανών στο 10%.
• Αύξηση του κατώτατου μισθού από 510 BGN (260,7 ευρώ) το 2018, σε 560 BGN (286,3 ευρώ) από την 1η Ιανουαρίου 2019, σε 610 BGN (311,9 ευρώ) από την 1η Ιανουαρίου 2020 και σε 650 BGN (332,4 ευρώ) από 1η Ιανουαρίου 2021.
• Αύξηση του μέγιστου μηνιαίου ποσού των ασφαλιστέων αποδοχών στα 3 000 BGN (1 534 ευρώ).
• Διατήρηση του εγγυημένου ελάχιστου μηνιαίου εισοδήματος στα 75 BGN (38,3 ευρώ).
• Διατήρηση της ισχύουσας κατανομής (60:40) μεταξύ εργοδότη και ασφαλιζόμενου, των ασφαλιστικών εισφορών και του ύψους τους στα Ταμεία: «Υγείας» (8%), «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» (3,5%) και «Ανεργίας» (1%).
• Το ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις» για τα επόμενα τρια χρόνια (2019 – 2021), παραμένει σταθερό στα επίπεδα του 2018. Πιο αναλυτικά: α) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας¹⁰ 19,8% (11,02% για τον εργοδότη και 8,78% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας (βαρέα και ανθυγιεινά) 22,8%. β) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας 14,8% (8,22% για τον εργοδότη και 6,58% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας 17,8%.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις για άτομα που υπόκεινται στο άρθρο 69», δηλαδή για τους ασφαλισμένους που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις, στα σώματα ασφαλείας και στο πυροσβεστικό σώμα και  έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, το ποσοστό των εισφορών παραμένει την περίοδο 2019-2021, στο 60,8%, ενώ για τους γεννηθείς μετά την 31.12.1959 το ποσοστό είναι 55,8%. Οι εισφορές αυτές καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Οι ασφαλισμένοι στο ταμείο «Συντάξεις», που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2019 – 2021, για επικουρική σύνταξη σε  γενικό συνταξιοδοτικό ταμείο. Εξαίρεση αποτελούν οι ασφαλισμένοι στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, στην Υπηρεσία πληροφοριών του υπουργείου Άμυνας και στην Κρατική υπηρεσία Εθνικής ασφάλειας. Το ποσοστό των εισφορών  είναι 5% (2,8 για τον εργοδότη και 2,2% για τον εργαζόμενο).
• Οι ασφαλισμένοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, που βρίσκονται σε καθεστώς πρώτης και δεύτερης κατηγορίας εργασία υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2019 – 2021, για επικουρική σύνταξη σε  επαγγελματικό συνταξιοδοτικό ταμείο για παροχή πρόωρης σύνταξης. Το ποσό της εισφοράς για την πρώτη κατηγορία εργαζομένων είναι 12% και για τη δεύτερη 7%. Οι εισφορές καλύπτονται πλήρως από τον εργοδότη.
• Για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαίωματος¹¹ παροχής σύνταξης γήρατος, τα ελάχιστα απαιτούμενα έτη ασφάλισης, για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας αυξάνονται κατά δύο μήνες (και για τις γυναίκες και για τους άνδρες), ενώ το ελάχιστο απαιτούμενο ηλικιακό όριο στις γυναίκες αυξάνεται κατά δύο μήνες και στους άνδρες κατά ένα μήνα, όπως φαίνεται από το πίνακα 4 παρακάτω:

• Στις περιπτώσεις των ατόμων που δεν έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα μέχρι 31.12.2018, σύμφωνα με το άρθρο 68 παράγραφος 3, θα μπορούν να το κάνουν όταν συμπλήρωσουν το 66 έτος και 2 μήνες της ηλικίας τους (γυναίκες και άνδρες) και ταυτόχρονα έχουν το λιγότερο 15 έτη πραγματικής ασφάλισης. Από 31.12.2016 το όριο ηλικίας αυξάνεται κατά δύο μήνες ανα ημερολογιακό έτος. Έτσι το 2021 τα άτομα αυτά θα μπορούν να θεμελιώσουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα εφόσον έχουν συμπληρώσει το 66 έτος και 8 μήνες της ηλικίας τους (γυναίκες και άνδρες) και ταυτόχρονα έχουν το λιγότερο 15 έτη πραγματικής ασφάλισης.
• Το μέγιστο ποσό σύνταξης (ισχύει για όλες τις συντάξεις) αντιστοιχεί το πρώτο εξάμηνο του 2018 στο 35% των μέγιστων ασφαλιστέων αποδοχών του προηγούμενου έτους (2 600*35% = 910 BGN). Aπό 1.7.2019 αντιστοιχεί στο 40% των μέγιστων ασφαλιστέων αποδοχών του 2019 (3 000*40% = 1200 BGN).
• Η μέση σύνταξη ανά συνταξιούχο αναμένεται να ανέλθει το 2019 στα 386.27 BGN (197.5 ευρώ),έναντι 363,82 BGN (186 ευρώ) το 2018.
• Προβλέπει αύξηση κατά 5,7% της κοινωνικής σύνταξης γήρατος και της ελάχιστης σύνταξης γήρατος από την 1^η Ιουλίου 2019. Έτσι από 1.7.2019 η κοινωνική σύνταξη γήρατος θα είναι 132,74 BGN (67,9 ευρώ) από 125,58 BGN (64,2 ευρώ) που είναι τώρα. Αντίστοιχα από 1.7.2018 η ελάχιστη σύνταξη γήρατος θα γίνει 219,43 BGN (112,2 ευρώ) από 207,60 BGN (106,1 ευρώ) που είναι σήμερα.
• Οι ελάχιστες μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές για τους αυτοαπασχολούμενους από 1.1.2019 είναι ίσες με τον κατώτατο μισθό: 560 BGN το 2019, 610 BGN το 2020, και 650 BGN το 2021.
• Οι ελάχιστες μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές για τους αγρότες και τους καπνοπαραγωγούς για το 2019, ανέρχονται σε 560 BGN από 350 BGN το 2018.
• Η ημερήσια αποζημίωση του επιδόματος ανεργίας αντιστοιχεί στο 60% του μέσου ημερομισθίου ή των μέσων ασφαλιστέων αποδοχών από τον οποίο ή τις οποίες παρακρατούνται οι εισφορές στο Ταμείο «Ανεργία» για τους 24 ημερολογιακούς μήνες που προηγούνται του μήνα διακοπής της ασφάλισης, και δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το ελάχιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας και ανώτερη από το μέγιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας, όπως καθορίζονται ετησίως από τον νόμο για τον προϋπολογισμό της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης. Στην επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2019 – 2021, και στο Προϋπολογισμό της ΚΚΑ για το 2019, προβλέπεται η διατήρηση του ελάχιστου  ημερήσιου ποσού του επιδόματος ανεργίας σε 9 BGN (4,6 ευρώ). Το μέγιστο ποσό της ημερήσιας αποζημίωσης του επιδόματος ανεργίας για το 2019 επίσης διατηρείται στα επίπεδα του 2018 δηλαδή στα 74,29 BGN (37,98 ευρώ).
• Τα επιδόματα ανεργίας, σύμφωνα με το άρθρο 54γ του «Κώδικα» καταβάλλονται για διάστημα 4 έως 12 μηνών, ανάλογα με τη συνολική περίοδο ασφάλισης του ενδιαφερόμενου, ως εξής:
• για ασφαλιστέες αποδοχές έως και 3 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 4 μήνες,
• για ασφαλιστέες αποδοχές 3 ετών και μίας μέρας, έως 7 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 6 μήνες,
• για ασφαλιστέες αποδοχές 7 ετών και μίας μέρας, έως 11 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 8 μήνες,
• για ασφαλιστέες αποδοχές 11 ετών και μίας μέρας, έως 15 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 10 μήνες,
• για ασφαλιστέες αποδοχές άνω των 15 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 12 μήνες.
• Οι μητέρες που έχουν ασφάλιση «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» δικαιούνται χρηματική αποζημίωση κύησης και τοκετού για περίοδο 410 ημερολογιακών ημερών η οποία ξεκινά 45 ημέρες πριν από την καθορισμένη ημερομηνία τοκετού.
• Το ύψος του ποσού της εφάπαξ αποζημίωσης για τη γέννηση ενός ζωντανού τέκνου, για τо 2019, καθορίζεται ως εξής:

             Πρώτο παιδί 250 BGN (127,83 ευρώ)

             Δεύτερο παιδί 600 BGN (306,77 ευρώ)

            Τρίτο παιδί  300 BGN (153,38 ευρώ)

            Τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί 200 BGN (102,26 ευρώ).

• Μετά τη λήξη της άδειας κύησης και τοκετού, οι μητέρες που έχουν ασφάλιση στο ταμείο «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» για τουλάχιστον 12 μήνες διατηρούν το δικαίωμα να λάβουν παροχή για τη φροντίδα τέκνων μικρής ηλικίας, ήτοι ηλικίας κάτω των 2 ετών. То 2019, το ποσό του μηνιαίου επιδόματος για τη φροντίδα παιδιού μικρής ηλικίας  ανέρχεται σε 380 BGN (194,3 ευρώ).
• Δικαίωμα οικογενειακού εφάπαξ βοηθήματος κατά τη διάρκεια της κύησης και για τα παιδιά που εγγράφονται στην πρώτη τάξη, καθώς και μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση του πρώτου του έτους έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος μέσο μηνιαίο εισόδημα για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι κατώτερο ή ίσο των 450 BGN (230 ευρώ).
• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του,  έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες, είναι κατώτερο ή ίσο των 400 BGN (204,5 ευρώ). Το ποσό του πλήρους μηνιαίου επιδόματος ανέρχεται σε:

       40 BGN (20,45 ευρώ) για τις οικογένειες με ένα παιδί,

       90 BGN (46 ευρώ) για τις οικογένειες με δύο παιδιά,

       135 BGN (69 ευρώ) για τις οικογένειες με τρία παιδιά,

       145 BGN (74,2 ευρώ) για τις οικογένειες με τέσσερα παιδιά,

       Για κάθε επόμενο παιδί της οικογένειας το επίδομα αυξάνεται κατά 20 BGN (10,3 ευρώ).

• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του, έχουν και οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι από 400,01 BGN και μέχρι 500 BGN. Τότε το μηνιαίο επίδομα ανέρχεται στο 80% του πλήρους επιδόματος.
• Οι έγκυες γυναίκες στην οικογένεια των οποίων το μέσο μηνιαίο εισόδημα ανά μέλος είναι κατώτερο ή ίσο με 400 BGN (204,5 ευρώ) δικαιούνται εφάπαξ επίδομα 150 BGN (76,7 ευρώ) κατά τη διάρκεια της κύησης, εφόσον δεν δικαιούνται παροχή κύησης και τοκετού σύμφωνα με τον Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης και εφόσον διαμένουν μόνιμα στη χώρα.

      Σημειώσεις: 

1. ΟΔΗΓΙΑ 2011/85/ΕΕ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ V – ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ, Άρθρο 9, σ.6
2. Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Εξαμηνιαία περίοδος κάθε χρόνο κατά την οποία συντονίζονται αποτελεσματικά οι δημοσιονομικές, μακροοικονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές των κρατών – μελών της ΕΕ, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις της ΕΕ σε αρχικό στάδιο της διαδικασίας κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών και λήψης αποφάσεων για διάφορα θέματα οικονομικής πολιτικής. Τα βασικά στάδια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι τα εξής: Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή εκδίδει την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, στην οποία καθορίζονται οι προτεραιότητες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Το Μάρτιο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων εκδίδουν τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τις εθνικές πολιτικές με βάση την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης. Τον Απρίλιο, τα κράτη – μέλη υποβάλλουν τα σχέδιά τους για υγιή δημόσια οικονομικά (Προγράμματα Σταθερότητας ή Σύγκλισης) καθώς και τις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που αποσκοπούν σε μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων). Τον Ιούνιο, η Επιτροπή αξιολογεί τα προγράμματα και διατυπώνει, κατά περίπτωση, συστάσεις για κάθε χώρα. Το Συμβούλιο εξετάζει τις συστάσεις και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις εγκρίνει. Τέλος, στα τέλη Ιουνίου ή στις αρχές Ιουλίου, το Συμβούλιο εγκρίνει επίσημα τις συστάσεις για κάθε χώρα.
3. Βλ. άρθρο 72, παράγραφος 4 του «Закон за публичните финанси»
4. Βλ. άρθρο 79, παράγραφος 4 του «Закон за публичните финанси»
5. Βλ. IMF, World Economic Outlook Update, October 2018, σ. 14. Στο: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2018/09/24/world-economic-outlook-october-2018
6. OECD Economic Outlook, Volume 2018 Issue 2, GENERAL ASSESSMENT OF THE MACROECONOMIC SITUATION. Στο: http://www.oecd.org/eco/outlook/General-assessment-of-the-macroeconomic-situation-november-2018-OECD-economic-outlook-chapter.pdf
7. European Commission. Directorate-General for Economic and Financial Affairs. European Economic Forecast Autumn 2018, σ. 1. Στο https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/ip089_enpdf
8. Βλ. στο: https://ec.europa.eu/greece/news/20181108/autumn_2018_economic_forecast_el
9. Βλ. Актуализираната средносрочна бюджетна прогноза за периода 2019-2021 г. σ. 9
10. Στην Βουλγαρία, σύμφωνα με την Οδηγία για την κατηγοριοποίηση της εργασίας λόγω συνταξιοδότησης, όπως αυτή τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Νο 15 στις 15.2.2013 η εργασία χωρίζεται σε τρείς κατηγορίες. Η πρώτη και η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει κατάλογο με βαρέα και ανθυγιεινά, ενώ η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τις λοιπές εργασίες που δεν βρίσκονται στον πίνακα της πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, χωρίς να τις απαριθμεί. Βλ. НАРЕДБА за категоризиране на труда при пенсиониране Обн. – ДВ, бр. 123 от 23.10.1998 г., в сила от 01.01.2000г
11. Δύο είναι τα κριτήρια για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαίωματος παροχής σύνταξης γήρατος: ταυτόχρονα να έχουν συμπληρωθεί τόσο ο ελάχιστος απαιτούμενος από τη συνταξιοδοτική νομοθεσία χρόνος ασφάλισης, όσο και η ηλικία. Από την ημερομηνία κατά την οποία συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, μπορεί να ασκηθεί με αίτηση το θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης και να χορηγηθεί η σύνταξη.

 Βιβλιογραφία

 ЗАКОН ЗА ПУБЛИЧНИТЕ ФИНАНСИ. В сила от 01.01.2014 г (Обн. ДВ. бр.15 от 15 Февруари 2013г., изм. ДВ. бр.95 от 8 Декември 2015г., изм. и доп. ДВ. бр.43 от 7 Юни 2016г., изм. и доп. ДВ. бр.91 от 14 Ноември 2017г.). Στο: http://www.rzi-vt.org/zakoni/konkurs/zakonfinansi.pdf

ΟΔΗΓΙΑ 2011/85/ΕΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (L 306/41). Στο: https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/ecbu/eb201807.en.pdf?224d7c18a6757e6369b6b881cbff054e

European Commission. Directorate-General for Economic and Financial Affairs. European Economic Forecast Autumn 2018. BULGARIA, σσ. 88-89. Στο: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/ip089_en_0.pdf

Министерство на финансите на Република България. Решение № 768 от 28 октомври 2018 г. на Министерския съвет за одобряване на проекта на Закон за държавния бюджет на Република България за 2019 г. и Актуализираната средносрочна бюджетна прогноза за периода 2019-2021 г. Στο: http://www.minfin.bg/bg/1234

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .