Την 29^η Ιουνίου 2018, οι βουλγάρικες αρμόδιες αρχές (υπουργείο Οικονομικών και Βουλγάρικη Λαϊκή Τράπεζα – ΒΛΤ) απευθυνόμενες προς τον πρόεδρο του Eurogroup, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τους υπουργούς Οικονομικών των κρατών μελών της ευρωζώνης, καθώς  και τον υπουργό Οικονομικών της Δανίας και τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Δανίας, κατέθεσαν  αίτηση για ένταξη στον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών  (ΜΣΙ ΙΙ) βάσει του Ψηφίσματος της 16ης Ιουνίου 1997 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στην ίδια αίτηση δήλωσαν επίσης την ετοιμότητα της Βουλγαρίας την επόμενη της θετικής αντιμετώπισης από τους παραλήπτες του αιτήματος, να καταθέσουν στην ΕΚΤ αίτημα για την καθιέρωση στενής συνεργασίας με την ΕΚΤ βάσει του άρθρου 7 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1024/2013 για την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην ΕΚΤ σχετικά με τις πολιτικές που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και σύμφωνα με τις διατάξεις της Απόφασης ΕΚΤ/2014/5 της 31ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με τη στενή συνεργασία με τις εθνικές αρμόδιες αρχές των συμμετεχόντων κρατών μελών που δεν έχουν ως νόμισμα το ευρώ.

   Κατά αυτό τον τρόπο η Βουλγαρία συνέδεσε δύο αυτόνομες διαδικασίες, από την μία την ένταξη στο ΜΣΙ ΙΙ, που δεν έχει κριτήρια εκπλήρωσης και από την άλλη την ένταξη στον πρώτο πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης – την Τραπεζική Εποπτεία, που έχει κριτήρια εκπλήρωσης. Στο παζάρι των διαπραγματεύσεων τους τελευταίους μήνες η Βουλγαρία τελικά έδωσε αυτό που δεν ήθελε – την τραπεζική εποπτεία από την ΕΚΤ πριν την ένταξη στην ευρωζώνη, για να πάρει αυτό που ήθελε – την ένταξη στον ΜΣΙ ΙΙ για να καλύψει επιτέλους και το τελευταίο κριτήριο σύγκλισης. Στην αίτηση της 29ης Ιουνίου η Βουλγαρία ανέλαβε ως μη ώφειλε, και άλλες πρόσθετες δεσμεύσεις όπως: την ενίσχυση της εποπτείας του μη τραπεζικού τομέα, την αντιμετώπιση αδυναμιών στις διαδικασίες πτώχευσης, την ενίσχυση του νομικού πλαισίου κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σύμφωνα με τις τελευταίες ευρωπαϊκές οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση, τη βελτίωση της διαχείρισης των κρατικών επιχειρήσεων. Το «πακετάρισμα των δύο» –  της ταυτόχρονης ένταξης στον ΜΣΙ ΙΙ και στη Τραπεζική ένωση, μαζί με «το γαρνίρισμα» πρόσθετων δεσμεύσεων δημιουργεί προηγούμενο και για τα υπόλοιπα 6 «κράτη μέλη με παρέκκλιση»  (Σουηδία, Τσεχία, Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία) όταν θελήσουν να μπουν στον ΜΣΙ ΙΙ. Θα πρέπει να ακολουθήσουν την ίδια οδό.

   Μέσα από αυτή την ταυτόχρονη διαδικασία, η αίτηση της Βουλγαρίας χαιρετίστηκε  στην προχθεσινή (12.07.2018) Δήλωση του Συμβούλιου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την πορεία της Βουλγαρίας προς τη συμμετοχή της στο ΜΣΙ ΙΙ: «Χαιρετίζουμε την πρόθεση των βουλγαρικών αρχών να θέσουν σε εφαρμογή τα απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχή είσοδο στον ΜΣΙ ΙΙ. Μετά από εποικοδομητικές συζητήσεις με την ΕΚΤ, την Επιτροπή, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ και τη Δανία, η Βουλγαρία έχει αναλάβει ορισμένες δεσμεύσεις σε τομείς πολιτικής που έχουν μεγάλη σημασία για την ομαλή μετάβαση και τη συμμετοχή στον ΜΣΙ ΙΙ». Όπως θα δείξω στο επόμενο άρθρο αναλύοντας τον ΜΣΙ ΙΙ, ούτε στο Ψήφισμα της 16ης Ιουνίου 1997 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου  με το οποίο θεσπίστηκε ο ΜΣΙ ΙΙ, ούτε στις διαδοχικές Συμφωνίες των κεντρικών τραπεζών για τον ΜΣΙ II, δεν υπάρχουν «απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχή είσοδο στον ΜΣΙ ΙΙ».

   Η Δήλωση του Συμβούλιου της ΕΕ επίσης αναφέρει ότι: «Όσον αφορά ειδικότερα την τραπεζική εποπτεία, η Βουλγαρία αναμένεται να αποστείλει αίτημα στενής συνεργασίας με την ΕΚΤ, σύμφωνα με τις υπάρχουσες διαδικασίες, και θα αναλάβει τις απαραίτητες προετοιμασίες ανάλογα». Αναμένεται λοιπόν από την Βουλγαρία η κοινοποίηση στην ΕΚΤ αιτήματος για την καθιέρωση στενής συνεργασίας βάσει του άρθρου 7 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1024/2013. Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του παραπάνω άρθρου: «Η στενή συνεργασία μεταξύ της ΕΚΤ και της εθνικής αρμόδιας αρχής ενός συμμετέχοντος κράτους μέλους, του οποίου το νόμισμα δεν είναι το ευρώ, καθιερώνεται με απόφαση που εκδίδεται από την ΕΚΤ, εφόσον πληρούνται οι κατωτέρω προϋποθέσεις:

α) το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος κοινοποιεί στα άλλα κράτη μέλη, την Επιτροπή, την ΕΚΤ και την ΕΑΤ( Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών) το αίτημα να καθιερωθεί στενή συνεργασία με την ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων που αναφέρονται στα άρθρα 4 (Καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ) και 5 (Μακροπροληπτικά καθήκοντα και εργαλεία) όσον αφορά όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που είναι εγκατεστημένα στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, σύμφωνα με το άρθρο 6 (Συνεργασία εντός του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού),

β) στην κοινοποίηση, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος αναλαμβάνει:

— να διασφαλίσει ότι η εθνική αρμόδια αρχή του (στην περίπτωση της Βουλγαρίας η ΒΛΤ) θα συμμορφώνεται με τις κατευθυντήριες γραμμές που εκδίδονται από την ΕΚΤ ή με τα αιτήματά της, και

— να παρέχει κάθε πληροφορία σχετικά με τα πιστωτικά ιδρύματα που είναι εγκατεστημένα στο εν λόγω κράτος μέλος, τις οποίες μπορεί να απαιτήσει η ΕΚΤ, με σκοπό τη συνολική αξιολόγηση αυτών των πιστωτικών ιδρυμάτων,

γ) το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος έχει θεσπίσει σχετική εθνική νομοθεσία ώστε να διασφαλίσει ότι η εθνική αρμόδια αρχή του θα υποχρεούται να λάβει κάθε μέτρο σχετικά με τα πιστωτικά ιδρύματα το οποίο έχει ζητηθεί από την ΕΚΤ,….».

   Σύμφωνα με το άρθρο 4 της Απόφασης της ΕΚΤ της 31ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με τη στενή συνεργασία με τις εθνικές αρμόδιες αρχές των συμμετεχόντων κρατών μελών που δεν έχουν ως νόμισμα το ευρώ, εάν το αιτούν κράτος μέλος έχει ήδη διενεργήσει συνολική αξιολόγηση των πιστωτικών ιδρυμάτων της δικαιοδοσίας του, παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες για τα αποτελέσματά της. Η ΕΚΤ μπορεί να αποφασίσει ότι δεν απαιτείται περαιτέρω αξιολόγηση, εφόσον α) η ποιότητα και η μεθοδολογία της αξιολόγησης που διενήργησαν οι εθνικές αρχές ανταποκρίνονται στα δικά της πρότυπα και β) η ίδια εκτιμά ότι η αξιολόγηση που διενήργησαν οι εθνικές αρχές παραμένει επίκαιρη και δεν απαιτείται περαιτέρω αξιολόγηση λόγω ουσιαστικής μεταβολής στην κατάσταση των πιστωτικών ιδρυμάτων που είναι εγκατεστημένα στο αιτούν κράτος μέλος. Με ενδιαφέρον περιμένω να δω ποια θα είναι η εκτίμηση της ΕΚΤ για την αξιολόγηση που διενήργησε η ΒΛΤ, το 2016. Πιστεύω ότι σε κάθε περίπτωση θα θελήσει να επαναλάβει την  συνολική αξιολόγηση των πιστωτικών ιδρυμάτων, πριν δώσει το πράσινο φως. Η Δήλωση αναφέρει ότι η ΕΚΤ αναμένεται να ολοκληρώσει τη συνολική της αξιολόγηση εντός περίπου ενός έτους μετά την επίσημη αίτηση της Βουλγαρίας για στενή συνεργασία.

   Το Συμβούλιο στην προχθεσινή του Δήλωση ακολούθως σημειώνει ότι από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της απόφασης της ΕΚΤ για στενή συνεργασία, η Βουλγαρία θα συμμετάσχει επίσης στον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης και το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης, δηλαδή στον δεύτερο πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης. Ως εκ τούτου, – συνεχίζει η Δήλωση – από την ημερομηνία αυτή, η Βουλγαρία θα πρέπει να υπόκειται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Διακυβερνητική Συμφωνία για τη μεταφορά και την αμοιβαιοποίηση των εισφορών στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανση. Να θυμίσω ότι η μεταβατική περίοδος αμοιβαιοποίησης των εισφορών θα διαρκέσει συνολικά 8 έτη, από την έναρξη λειτουργίας του Μηχανισμού την 1.1.2016. Στόχος είναι στο τέλος της περιόδου αυτής τα κεφάλαια του Ταμείου να καλύπτουν το 1% της αξίας των εγγυημένων καταθέσεων των ιδρυμάτων του συνόλου των συμμετεχόντων κρατών-μελών. Το Συμβούλιο της ΕΕ αναμένει από την Βουλγαρία να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την κύρωση από το βουλγάρικο  Κοινοβούλιο της Διακυβερνητικής Συμφωνίας για τη μεταφορά και αμοιβαιοποίηση των εισφορών στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης  και να καταθέσει το έγγραφο επικύρωσης σε εύθετο χρόνο πριν τεθεί σε ισχύ η Απόφαση στενής συνεργασίας.

   Η ΕΚΤ και η Επιτροπή θα παρακολουθούν την αποτελεσματική υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων και όταν και εφόσον προσφέρουν μια θετική αξιολόγηση, τότε στην Δήλωση αναφέρεται ότι: «η Βουλγαρία θα ενταχθεί ταυτόχρονα στον ΜΣΙ ΙΙ και στην Τραπεζική ένωση». Εφόσον είναι γνωστό ότι η ΕΚΤ αναμένεται να ολοκληρώσει τη συνολική της αξιολόγηση εντός περίπου ενός έτους μετά την επίσημη αίτηση της Βουλγαρίας για στενή συνεργασία, άρα και η η απόφαση για την αίτηση των βουλγαρικών αρχών για συμμετοχή στο ΜΣΙ ΙΙ, θα παρθεί σε περίπου ένα χρόνο από σήμερα. Δηλαδή περίπου τον Ιούλιο του 2019, από την μία η ΕΚΤ θα εκδώσει απόφαση βάσει του άρθρου 7 παράγραφος 2 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1024/2013, απευθυνόμενη προς την Βουλγαρία, με την οποία καθιερώνεται στενή συνεργασία, ενώ ταυτόχρονα με αμοιβαία συμφωνία των υπουργών των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, της ΕΚΤ και των υπουργών και των διοικητών των κεντρικών τραπεζών των εκτός της ζώνης του ευρώ κρατών μελών που συμμετέχουν στο ΜΣΙ ΙΙ (σήμερα μόνο η Δανία), μέσω μιας κοινής διαδικασίας στην οποία συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, θα παρθεί η απόφαση σχετικά με την επίσημη αίτηση των βουλγαρικών αρχών (29.6.2018) για συμμετοχή του βουλγαρικού λεβ στο ΜΣΙ ΙΙ.

  Θολή θα χαρακτήριζα την παρακάτω παράγραφο της Δήλωσης: «Σύμφωνα με την πρακτική του παρελθόντος, η Βουλγαρία αναμένεται επίσης να αναλάβει περαιτέρω δεσμεύσεις κατά τη στιγμή της ένταξής της στον ΜΣΙ ΙΙ με στόχο την επίτευξη υψηλού βαθμού βιώσιμης οικονομικής σύγκλισης μέχρι την εισαγωγή του ευρώ». Για ποια «πρακτική του παρελθόντος» γίνεται λόγος; Ποιες θα είναι αυτές οι «περαιτέρω δεσμεύσεις», από ποια συμφωνία ή κανονισμό απορρέουν;

  Και σαν να μην έφτανε αυτή η ασάφεια, έρχεται και η επόμενη παράγραφος, η οποία αναφέρεται σε δεσμεύσεις που ούτε καν περιλαμβάνονται στην αίτηση της 29ης Ιουνίου, όπως: «Καλούμε τις βουλγαρικές αρχές να εφαρμόσουν διεξοδικά τις μεταρρυθμίσεις που παρακολουθεί η Koμισιόν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Συνεργασίας και Ελέγχου  (Cooperation and Verification Mechanism – CVM) στους τομείς της δικαστικής μεταρρύθμισης και της καταπολέμησης της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στη Βουλγαρία, υπό το πρίσμα της σημασίας τους για τη σταθερότητα και την ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος». Κατά την γνώμη μου εδώ φανερώνεται το μυστικό της καθυστέρησης της κατάθεσης του αιτήματος για την ένταξη στον ΜΣΙ ΙΙ. Στις Εκθέσεις Σύγκλισης από το 2012 και μετά ένα είναι το κριτήριο που δεν καλύπτει η Βουλγαρία: η συμμετοχή του βουλγαρικού λεβ στον ΜΣΙ ΙΙ (βλ. πιν. 1).

Πιν.1

   Όταν από το 2010, οι δημοσιογράφοι ρωτούν γιατί η Βουλγαρία δεν κάνει αίτηση για ένταξη στο ΜΣΙ ΙΙ, κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών, αλλά και οι πολιτικοί από όλους τους πολιτικούς χώρους απαντούν με μία φωνή: «δεν θα μας δεχτούν», ξεχνώντας, ότι η ένταξη στο ΜΣΙ ΙΙ δεν έχει όρους κάλυψης για την είσοδο σε αυτόν, αλλά όρους τήρησης για την παραμονή σε αυτόν. Ο βασικός όρος είναι η διατήρηση της κεντρικής ισοτιμίας έναντι του ευρώ, εντός του κανονικού περιθωρίου διακύμανσης ± 15% γύρω από την κεντρική ισοτιμία. Η Βουλγαρία με το καθεστώς Νομισματικού Συμβουλίου που διατηρεί εδώ και 21 χρόνια, (βλ. επόμενο άρθρο), βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στην νομισματική ένωση, εφόσον έχει κλειδώσει οριστικά και αμετάκλητα την ισοτιμία της με το ευρώ, για αυτό και ποτέ εξ ορισμού δεν παρατηρούνται  μεταβολές της διμερούς ισοτιμίας έναντι του ευρώ (βλ. πιν.1). Η Εσθονία και η Λετονία, επίσης χώρες με καθεστώτα Νομισματικού Συμβουλίου, όταν έγιναν μέλη της ΕΕ, εντάχθηκαν αμέσως και στον ΜΣΙ ΙΙ. Ποιός ήταν ο πραγματικός λόγος για τον οποίο η Βουλγαρία δεν έκανε αίτηση ένταξης στον μηχανισμό μέχρι σήμερα; Εφόσον δεν υπάρχουν κριτήρια που να την κρατήσουν έξω από τον μηχανισμό, για να μην μπει θα πρέπει να φαίνεται ότι είναι επιλογή της. Με αυτό τον βολικό τρόπο η μη εκπλήρωση αυτού του κριτηρίου, κρατά την Βουλγαρία σε κατάσταση ασφαλείας, από την ένταξή της στο ευρώ. Η «ανεξήγητη» συμπεριφορά όλων των βουλγαρικών κυβερνήσεων από το 2010 και μετά, έφτασε στο τέλος της. Επιτέλους οι κύκλοι εξουσίας της ευρωζώνης, έδωσαν την συγκατάθεσή τους να γίνει το αυτονόητο. Όμως το τίμημα ήταν να γίνει η Βουλγαρία η πρώτη χώρα εκτός ευρωζώνης που θα μπει και στην Τραπεζική ένωση. Με βάση τον οδικό χάρτη που περιέχει η προχθεσινή (12.07.2018) Δήλωση του Συμβούλιου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ένα χρόνο το λεβ θα ενταχθεί στον ΜΣΙ ΙΙ και για να εκπληρώσει το κριτήριο σύγκλισης θα πρέπει να παραμείνει στον μηχανισμό για τουλάχιστον δύο έτη. Στην αίτηση της, η Βουλγαρία, δηλώνει ότι σκοπεύει να συμμετάσχει στον μηχανισμό με το ισχύον καθεστώς Νομισματικού Συμβουλίου της και ότι αυτή η μονομερής δέσμευσή της δεν θα δημιουργεί πρόσθετες υποχρεώσεις για την ΕΚΤ.

    Έτσι από χθες βγήκαν αναλυτές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί να προδιαγράφουν την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη σε τρία χρόνια από σήμερα. Λίγο ψυχραιμία δεν βλάπτει. Πέρασαν πάνω από 10 χρόνια για να γίνει το αυτονόητο για μία χώρα με καθεστώς Νομισματικού Συμβουλίου, να ενταχθεί στον ΜΣΙ ΙΙ αμέσως, όπως έγινε με την Εσθονία και την Λετονία. Εφόσον η Εσθονία παρέμεινε στον μηχανισμό 6,5 χρόνια και η Λετονία 9,5 χρόνια, γιατί η Βουλγαρία να παραμείνει μόνο δύο;

   Η Βουλγαρία δεν μπορεί να γίνει μέλος της ευρωζώνης για άσχετους με τα κριτήρια σύγκλισης λόγους, όπως για παράδειγμα την υπαρκτή πολιτική, δικαστική και οικονομική διαφθορά, σε όλα τα στρώματα και σφαίρες της κοινωνίας. Οι κύκλοι εξουσίας της ευρωζώνης  δεν μπορούν ανοιχτά να παραδεχτούν ότι τα κριτήρια σύγκλισης πρέπει να αλλάξουν για αυτό στις εκθέσεις τους κάνουν όλο και πιο διευρυμένες ερμηνείες ή «προσθέτουν» κατά καιρούς νέους «άγραφους όρους», όπως η τελευταία «απαίτηση» τα κράτη μέλη με παρέκκλιση ταυτόχρονα με την ένταξή τους στο ΜΣΙ ΙΙ να γίνουν μέλη της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης. Για να μην φαίνεται όμως ότι επιβάλλουν καινούργιες διαδικασίες μέσα από μυστικά παζαρέματα που τα βαφτίζουν «διαπραγματεύσεις», βάζουν τις χώρες αυτές να τα προτείνουν και να δημιουργούν τετελεσμένα (κάτι να σας θυμίζει;). Δεν είναι τυχαία η τελευταία πρόταση της Δήλωσης του Συμβουλίου της ΕΕ: «Στο μέλλον, αναμένουμε να ακολουθήσουμε μια παρόμοια προσέγγιση για τα κράτη μέλη που επιθυμούν να ενταχθούν στον ΜΣΙ ΙΙ, σύμφωνα με την αρχή της ίσης μεταχείρισης». Η Βουλγαρία επιλέχθηκε να δείξει τον δρόμο. Η Βουλγαρία η πιο φτωχιά χώρα της ΕΕ, αλλά και η πιο καλή μαθήτρια ήταν αυτή στην τάξη ω! ω! ω! ω!

Βιβλιογραφία

Council of the EU. Statement on Bulgaria’s path towards ERM II participation. http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2018/07/12/statement-on-bulgaria-s-path-towards-erm-ii-participation/

Letter to the Presidents of the Eurogroup and the Ecofin sent by the Bulgarian Minister of Finance and the Governor of the Bulgarian National Bank on Bulgaria’s path towards ERM II participation. http://www.consilium.europa.eu/media/36125/st11119-en18.pdf

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση ενός μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών στο τρίτο στάδιο της οικονομικής και νομισματικής ένωσης Αμστερνταμ, 16 Ιουνίου 1997 (97/C 236/03 ). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:31997Y0802(03)&from=EN

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1024/2013 για την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην ΕΚΤ σχετικά με τις πολιτικές που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1024&from=EL

Απόφαση ΕΚΤ/2014/5 της 31ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με τη στενή συνεργασία με τις εθνικές αρμόδιες αρχές των συμμετεχόντων κρατών μελών που δεν έχουν ως νόμισμα το ευρώ. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014D0005(01)&from=EL

Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .