Στις 31.12.2017 οι κατοικημένοι χώροι1 στην Βουλγαρία είναι 5 256, από τους οποίους 257 είναι πόλεις και 4 999 χωριά. Στις πόλεις ζουν 5 181 755 άτομα ή το 73.5% του συνολικού πληθυσμού και στα χωριά 1 868 279 άτομα ή 26,5% του συνόλου. Στο τέλος του 2017, οι κατοικημένοι χώροι χωρίς ούτε ένα κάτοικο, είναι 162. Οι περισσότεροι βρίσκονται στο Γκάμπροβο, Βελίκο Τάρνοβο και Κάρντζαλι – 61, 58 και 11 αντίστοιχα. Σε 1 172 ή 22,3% των κατοικημένων χώρων ζουν από 1 έως 49 άτομα. Με πληθυσμό άνω των 100 χιλ. ατόμων είναι 6 πόλεις, στις οποίες ζει το 34,1% του πληθυσμού της χώρας (βλ. διαγ. 1).
Διαγ.1
Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα
Η Βουλγαρία το 2017, είναι χωρισμένη σε 2 στατιστικές ζώνες (NUTS 1), 6 στατιστικές περιοχές (NUTS 2), 28 νομούς (NUTS 3), και 265 δήμους2 (βλ. πιν. 1 και διαγ. 2).
Σε επίπεδο NUTS 1, το 2017, η Βόρεια και Νοτιοανατολική ζώνη καλύπτει το 61,6% της συνολικής έκτασης της χώρας και κατοικείται από το 50% του πληθυσμού, ενώ η Νοτιοδυτική και Νοτιοκεντρική ζώνη καλύπτει το 38,4% της έκτασης και κατοικείται από το 50% του πληθυσμού. Η πρώτη ζώνη είναι πιο αραιοκατοικημένη3 (51,8 κάτοικοι ανά τ.χλμ.) έναντι της δεύτερης ζώνης (83,3 κάτοικοι ανά τ.χλμ.).
Σε επίπεδο NUTS 2, το 2017, η πιο αραιοκατοικημένη περιοχή είναι η Βορειοδυτική (39.7 κάτοικοι ανά τ.χλμ.). Η έκταση της είναι το 17,3% της συνολικής έκτασης και κατοικείται από το 10,7% του πληθυσμού (755 956 άτομα). Η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή είναι η Νοτιοδυτική (105,2 κάτοικοι ανά τ. χλμ.). Σε 20 041 τ.χλμ. (18,2% της συνολικής έκτασης) έχουν την μόνιμη κατοικία τους 2 108 394 άτομα (29,9% του συνολικού πληθυσμού). Το 2017 και στις 6 στατιστικές περιοχές της χώρας, ο πληθυσμός συρρικνώνεται σε σχέση με το 2016, με τη μεγαλύτερη πτώση να καταγράφεται στη Βορειοδυτική περιοχή – 1,8% και τη μικρότερη στη Νοτιοδυτική περιοχή – 0,3%.
Σε επίπεδο NUTS 3, το 2017 ο πιο αραιοκατοικημένος νομός είναι το Βίντιν, με 28,7 κάτοικους ανά τ.χλμ. Στο νομό κατοικούν 86 927 άτομα (1,2% του συνολικού πληθυσμού της χώρας), δηλαδή 1 940 άτομα λιγότερα (ή μείον 2,2%) απ’ ότι στις 31.12.2016. Ο πιο πυκνοκατοικημένος νομός είναι η Σόφια (πρωτεύουσα), με 997 κάτοικους ανά τ.χλμ. Στο νομό της πρωτεύουσας κατοικούν 1 325 429 άτομα (18,8% του συνολικού πληθυσμού της χώρας) και είναι ο ένας από τους δύο νομούς (ο άλλος είναι το Κάρντζαλι) που σημείωσε πληθυσμιακή αύξηση κατά 1 792 άτομα (ή +0,1%) σε σχέση με την 31.12.2016. Σε 16 νομούς, ο πληθυσμός είναι κάτω των 200 χιλάδων ατόμων, ανά νομό, και συνολικά σε αυτούς, κατοικεί το 30,1% του πληθυσμού της χώρας. Με πληθυσμό ανάμεσα σε 200 χιλ. και 300 χιλ. άτομα βρίσκονται 6 νομοί, στους οποίους κατοικεί το 20,2% του πληθυσμού, ενώ σε άλλους 6 νομούς κατοικεί πληθυσμός πάνω από 300 χιλ. άτομα. Μόνο στον νομό Σόφιας (πρωτ.), Πλόβντιφ, Βάρνα και Μπουργκάς ζει το 40,8% του συνολικού πληθυσμού.
Πιν. 1
Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα
Διαγ. 2
Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα
Η κατά δήμους κατανομή του πληθυσμού είναι επίσης ανισομερής (βλ. πιν. 2). Σε 72 δήμους με πληθυσμό κάτω των 6 χιλιάδων ατόμων, κατοικούν μόλις το 3,9% του πληθυσμού της χώρας, όταν την ίδια στιγμή σε 9 δήμους με πληθυσμό άνω των 100 χιλιάδων ατόμων κατοικούν το 41% του πληθυσμού της χώρας. Ο πολυπληθέστερος δήμος είναι αυτός της πρωτεύουσας (1 325 429 άτομα), ακολουθούμενος από τους δήμους του Πλόβντιφ (345 213 άτομα) και της Βάρνας (344 748 άτομα). Ο μικρότερος πληθυσμιακά δήμος είναι αυτός του Τρεκλιάνο (798 άτομα).
Πιν. 2
Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα
(Συνεχίζεται)
Σημειώσεις
- Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι χωρικές μονάδες (териториални единици) είναι οι «κατοικημένοι χώροι» (населените места) και τα «οικιστικά μορφώματα» (селищните образувания). Ως «κατοικημένος χώρος», θεωρείται μια ιστορικά και λειτουργικά ξεχωριστή γεωγραφική περιοχή η οποία ορίζεται από την παρουσία μόνιμων κατοίκων, ρυμοτομικών και οικοδομικών γραμμών, καθώς και την αναγκαία κοινωνική, τεχνική και πολεοδομική υποδομή. Οι κατοικημένοι χώροι κατηγοροιοποιούνται σε πόλεις και χωριά. Ως «οικιστικά μορφώματα» χαρακτηρίζονται οι χώροι που βρίσκονται εκτός των οικοδομικών ορίων των κατοικημένων χώρων, δεν έχουν μόνιμους κατοίκους και προορίζονται για εξειδικευμένη δόμηση.
- Ευρωπαϊκή Ένωση – ΕΕ έχει θεσπίσει κοινή Ονοματολογία των Εδαφικών Στατιστικών Μονάδων, που αποκαλείται «NUTS», ως συντομογραφία (από το γαλλικό Nomenclature des Unités territoriales statistiques), με σκοπό να διευκολύνει τη συλλογή, την ανάπτυξη και τη δημοσίευση εναρμονισμένων περιφερειακών στατιστικών στην ΕΕ, καθώς και για τις κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις των περιφερειών και τον καθορισμό των παρεμβάσεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η «Κωδικοποίηση των στατιστικών χωρικών μονάδων της Βουλγαρίας», (ΦΕΚ 13/2013), χωρίζει την Βουλγαρία σε δύο στατιστικές ζώνες (статистически зони) που αντιστοιχούν στο επίπεδο NUTS 1. Αυτές οι ζώνες με την σειρά τους συγκροτούνται από έξι στατιστικές περιοχές (статистически райони) που αντιστοιχούν στο επίπεδο NUTS 2. Οι στατιστικές περιοχές με την σειρά τους συγκροτούνται από 28 Области = Τομείς, Νομοί. Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι διοικητικές-χωρικές μονάδες (административно-териториални единици) είναι οι Νομοί (Области) και οι Δήμοι (Общини). Οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Ζωνών (NUTS 1) και Περιοχών (NUTS 2) στην Βουλγαρία αντιπροσωπεύουν «μη διοικητικές μονάδες», ενώ οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Τομέων – Νομών (NUTS 3) είναι διοικητικές μονάδες. Βλ. και https://petinakis.wordpress.com/
- Η σχέση ανάμεσα στη γεωγραφική έκταση και στον πληθυσμό εκφράζεται μέσα από τον δείκτη πληθυσμιακής πυκνότητας. Πιο συγκεκριμένα η πυκνότητα πληθυσμού ορίζεται ως ο λόγος του πληθυσμού μιας χωρικής ενότητας, προς την γεωγραφική της έκταση. Εκφράζεται συνήθως σε αριθμό κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έκτασης (κατ. / τ. χλμ.).
Βιβλιογραφία
ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРИТОРИАЛНОТО УСТРОЙСТВО НА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ. Στο: http://www.lex.bg/laws/ldoc/2133622784
ЗАКОН ЗА МЕСТНОТО САМОУПРАВЛЕНИЕ И МЕСТНАТА АДМИНИСТРАЦИЯ В сила от 17.09.1991 г. Отразена деноминацията от 05.07.1999 г., …., изм. и доп., ДВ, бр. 24 от 16 Март 2018 г. Στο: https://ekspertis.bg/document/view/law/23227
Национален Статистически Институт, 2016. „Население и демографски процеси 2015“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/publications/DMGR2015.pdf
Национален Статистически Институт, 2017. „Население и демографски процеси 2016“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2016_722R06L.pdf
Национален статистически институт, 2018. „Население и демографски процеси 2017“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2017_R5PBSJP.pdf
(Συνεχίζεται)
Σημειώσεις
- Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι χωρικές μονάδες (териториални единици) είναι οι «κατοικημένοι χώροι» (населените места) και τα «οικιστικά μορφώματα» (селищните образувания). Ως «κατοικημένος χώρος», θεωρείται μια ιστορικά και λειτουργικά ξεχωριστή γεωγραφική περιοχή η οποία ορίζεται από την παρουσία μόνιμων κατοίκων, ρυμοτομικών και οικοδομικών γραμμών, καθώς και την αναγκαία κοινωνική, τεχνική και πολεοδομική υποδομή. Οι κατοικημένοι χώροι κατηγοροιοποιούνται σε πόλεις και χωριά. Ως «οικιστικά μορφώματα» χαρακτηρίζονται οι χώροι που βρίσκονται εκτός των οικοδομικών ορίων των κατοικημένων χώρων, δεν έχουν μόνιμους κατοίκους και προορίζονται για εξειδικευμένη δόμηση.
- Ευρωπαϊκή Ένωση – ΕΕ έχει θεσπίσει κοινή Ονοματολογία των Εδαφικών Στατιστικών Μονάδων, που αποκαλείται «NUTS», ως συντομογραφία (από το γαλλικό Nomenclature des Unités territoriales statistiques), με σκοπό να διευκολύνει τη συλλογή, την ανάπτυξη και τη δημοσίευση εναρμονισμένων περιφερειακών στατιστικών στην ΕΕ, καθώς και για τις κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις των περιφερειών και τον καθορισμό των παρεμβάσεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η «Κωδικοποίηση των στατιστικών χωρικών μονάδων της Βουλγαρίας», (ΦΕΚ 13/2013), χωρίζει την Βουλγαρία σε δύο στατιστικές ζώνες (статистически зони) που αντιστοιχούν στο επίπεδο NUTS 1. Αυτές οι ζώνες με την σειρά τους συγκροτούνται από έξι στατιστικές περιοχές (статистически райони) που αντιστοιχούν στο επίπεδο NUTS 2. Οι στατιστικές περιοχές με την σειρά τους συγκροτούνται από 28 Области = Τομείς, Νομοί. Σύμφωνα με τον «Νόμο για το διοικητικό-χωρικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας» (ΦΕΚ 63/1995), οι διοικητικές-χωρικές μονάδες (административно-териториални единици) είναι οι Νομοί (Области) και οι Δήμοι (Общини). Οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Ζωνών (NUTS 1) και Περιοχών (NUTS 2) στην Βουλγαρία αντιπροσωπεύουν «μη διοικητικές μονάδες», ενώ οι εδαφικές μονάδες επιπέδου Τομέων – Νομών (NUTS 3) είναι διοικητικές μονάδες. Βλ. και https://petinakis.wordpress.com/
- Η σχέση ανάμεσα στη γεωγραφική έκταση και στον πληθυσμό εκφράζεται μέσα από τον δείκτη πληθυσμιακής πυκνότητας. Πιο συγκεκριμένα η πυκνότητα πληθυσμού ορίζεται ως ο λόγος του πληθυσμού μιας χωρικής ενότητας, προς την γεωγραφική της έκταση. Εκφράζεται συνήθως σε αριθμό κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έκτασης (κατ. / τ. χλμ.).
Βιβλιογραφία
ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРИТОРИАЛНОТО УСТРОЙСТВО НА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ. Στο: http://www.lex.bg/laws/ldoc/2133622784
ЗАКОН ЗА МЕСТНОТО САМОУПРАВЛЕНИЕ И МЕСТНАТА АДМИНИСТРАЦИЯ В сила от 17.09.1991 г. Отразена деноминацията от 05.07.1999 г., …., изм. и доп., ДВ, бр. 24 от 16 Март 2018 г. Στο: https://ekspertis.bg/document/view/law/23227
Национален Статистически Институт, 2016. „Население и демографски процеси 2015“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/publications/DMGR2015.pdf
Национален Статистически Институт, 2017. „Население и демографски процеси 2016“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2016_722R06L.pdf
Национален статистически институт, 2018. „Население и демографски процеси 2017“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2017_R5PBSJP.pdf
Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Petinakis 