Η Βουλγαρία ως κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έχει ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο και πιο συγκεκριμένα στο «Νόμο περί των δημόσιων οικονομικών» (Закон за публичните финанси), την Οδηγία 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE L 306/41). Σύμφωνα με το άρθρο 9 της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ «Τα κράτη μέλη διαμορφώνουν ένα αξιόπιστο, αποτελεσματικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει την υιοθέτηση δημοσιονομικού σχεδιασμού με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον τριών ετών, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι ο εθνικός δημοσιονομικός σχεδιασμός εντάσσεται σε μια προοπτική πολυετούς δημοσιονομικού σχεδιασμού»¹. Στην Ελλάδα αναφέρεται ως Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), ενώ στην Βουλγαρία ως Μεσοπρόθεσμη Δημοσιονομική Πρόγνωση – ΜΔΠ (Средносрочна бюджетна прогноза – СБП).

   Η κατάρτηση και επικαιροποίηση του μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδιασμού σε κυλιόμενη βάση αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών – μελών της ΕΕ στα πλαίσια του χρονοδιαγράμματος που προσδιορίζεται από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο². Έτσι στη Βουλγαρία κάθε χρόνο μέχρι τις 20 Απριλίου το Υπουργικό Συμβούλιο κατόπιν πρότασης του Υπουργού Οικονομικών εγκρίνει την ΜΔΠ των επόμενων τριών ετών³, ενώ μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, καταθέτει στη Βουλή, προς έγκριση, μαζί με το σχέδιο νόμου του κρατικού προϋπολογισμού, την επικαιροποιημένη ΜΔΠ, η οποία αποτελεί και την αιτιολογική έκθεση του προϋπολογισμού⁴.

   Η κατάρτηση της ΜΔΠ και η επικαιροποίηση της, βασίζονται στις πλέον πιθανές και συνεπείς με την επίτευξη των στόχων ή και σε ακόμα πιο συντηρητικές, μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις και περιλαμβάνουν: α) Την περιγραφή και αξιολόγηση των μακροοικονομικών εξελίξεων και προοπτικών, περιλαμβανομένων των αποτελεσμάτων των τελευταίων δύο ετών και των προβλέψεων του τρέχοντος έτους, του έτους προϋπολογισμού και των δύο επόμενων ετών για τους κύριους μακροοικονομικούς δείκτες. Αυτοί οι δείκτες περιλαμβάνουν το ΑΕΠ και τις κύριες συνιστώσες του, το δείκτη τιμών καταναλωτή, στοιχεία απασχόλησης, ανεργίας και του ισοζυγίου πληρωμών. Η αξιολόγηση των προοπτικών περιλαμβάνει σύγκριση των προβλέψεων με τις πιο πρόσφατες αντίστοιχες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή και άλλων ανεξάρτητων φορέων όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) όπως της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ), καθώς και αξιολόγηση της μεθοδολογίας και των παραδοχών που χρησιμοποιήθηκαν για τις προβλέψεις. Σημαντικές διαφορές μεταξύ του μακροοικονομικού δημοσιονομικού σεναρίου που επελέγη και των προγνώσεων της Επιτροπής πρέπει να περιγράφονται κατά τρόπο τεκμηριωμένο, ιδίως εάν το επίπεδο ή η εξέλιξη των μεταβλητών των εξωτερικών παραδοχών αποκλίνουν σημαντικά από τις τιμές που περιλαμβάνονται στις προγνώσεις της Επιτροπής. β) Την περιγραφή και αξιολόγηση των δημοσιονομικών εξελίξεων και προβλέψεων σχετικά με τη Γενική Κυβέρνηση και τους υποτομείς της, περιλαμβανομένων των αποτελεσμάτων των τελευταίων δύο ετών και των προβλέψεων του τρέχοντος έτους, του έτους προϋπολογισμού και των δύο επόμενων ετών. γ) Την περιγραφή των προτεραιοτήτων της κυβερνητικής πολιτικής. δ) Την αναφορά των κύριων πηγών κινδύνου για τις δημοσιονομικές προβλέψεις. ε) Τους ενδεικτικούς ετήσιους στόχους του ελλείμματος ή του πλεονάσματος της Γενικής Κυβέρνησης, καθώς και του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης για τα επόμενα τρία χρόνια.

Το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον

   Το πλαίσιο εργασίας πάνω στο οποίο στηρίζεται η επεξεργασία των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών πλαισίων και των κρατικών προϋπολογισμών βασίζεται στις προβλέψεις διεθνών οργανισμών όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) όπως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ)

   Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην τελευταία αναθεωρημένη έκθεση (Οκτώβριος 2017) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ)⁵, η παγκόσμια αναπτυξιακή δυναμική διατηρείται, δεχόμενη ώθηση από την ολοένα ενισχυόμενη προοπτική ανάπτυξης των αναδυόμενων αγορών. Ειδικότερα, η έκθεση προβλέπει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 3,6% το 2017 και 3,7% το 2018, από 3,2% το 2016 (βλ. πιν. 1).

   Την επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας σε περίπου 3,6% φέτος και στο 3,7% το 2018 από 3,1% πέρυσι, προβλέπει ο ΟΟΣΑ  με την ενδιάμεση φθινοπωρινή έκθεσή του για τις οικονομικές προοπτικές⁶. Η ανοδική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας έχει γίνει πιο συγχρονισμένη μεταξύ των χωρών, σημειώνει ο ΟΟΣΑ, αλλά προειδοποιεί ότι δεν έχει ακόμη διασφαλισθεί μία ισχυρή και διατηρήσιμη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξή της. «Η ανάκαμψη των επιχειρηματικών επενδύσεων και του εμπορίου παραμένει χαμηλότερη από αυτή που απαιτείται για να διατηρηθεί μία υγιής αύξηση της παραγωγικότητας. Οι αυξήσεις των μισθών είναι απογοητευτικές, κρατώντας τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα», αναφέρει η έκθεση.

   Την συνέχιση της παγκόσμιας ανοδικής οικονομικής μεγένθυσης προβλέπει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις της⁷. Ειδικότερα σε σχέση με την οικονομία της ζώνης του ευρώ, η Επιτροπή τονίζει ότι βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης με τον ταχύτερο ρυθμό της τελευταίας δεκαετίας φέτος: η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται να ανέλθει στο 2,2% (βλ. πιν. 1). Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από ό,τι αναμενόταν την άνοιξη (1,7%). Η οικονομία της ΕΕ συνολικά αναμένεται επίσης να παρουσιάσει φέτος, πέραν των προσδοκιών, εύρωστη ανάπτυξη ύψους 2,3% (από 1,9% την άνοιξη). Μολονότι η κυκλική ανάκαμψη μετρά πλέον 18 συνεχή τρίμηνα, παραμένει ελλιπής, καθώς υπάρχουν για παράδειγμα σημαντική κάμψη στην αγορά εργασίας και ασυνήθιστα χαμηλή αύξηση των μισθών. Η αύξηση του ΑΕΠ και του πληθωρισμού, εξακολουθούν, συνεπώς, να εξαρτώνται από την πολιτική στήριξη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διατήρησε την ιδιαίτερα χαλαρή νομισματική της πολιτική, ενώ άλλες κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν αρχίσει να αυξάνουν τα επιτόκια. Ορισμένα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ αναμένεται ότι θα εφαρμόσουν επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές το 2018, αλλά ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός της ζώνης του ευρώ αναμένεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές ουδέτερος.

Το εσωτερικό μακροοικονομικό περιβάλλον

   Η βουλγαρική οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει πραγματική μεγένθυνση 4,0% το 2017, λόγω της εγχώριας ζήτησης και, κυρίως, της ιδιωτικής κατανάλωσης. Κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου, η αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας υποστήριξαν την αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ οι υψηλότερες κρατικές δαπάνες για μισθούς και επιδόματα αντικατοπτρίστηκαν στην αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης. Η ευνοϊκή δυναμική αναμένεται να παραμείνει μέχρι το τέλος του έτους. Πιο συγκεκριμένα η τελική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,3%, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου κατά  3,4%, με θετική συμβολή τόσο από τις δημόσιες όσο και από τις ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ ο εξωτερικός τομέας θα συμβάλει μηδενικά στην αύξηση του ΑΕΠ.

   Σε σχέση με το 2017 η οικονομική μεγένθυνση αναμένεται να επιβραδυνθεί ελαφρά σε 3,9%, το 2018. Οι προσδοκίες μειωμένης ζήτησης των κυριότερων εμπορικών εταίρων της χώρας θα περιορίσει την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών σε 5,9%, (έναντι της αναμενόμενης αύξησης 6,1% για το 2017). Την ίδια στιγμή, η ανοδική δυναμική της εγχώριας ζήτησης θα διατηρηθεί  υποστηριζόμενη από τις υψηλότερες κρατικές δαπάνες. Η πραγματική τελική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 4,7% και η αύξηση των επενδύσεων θα επιταχυνθεί στο 4,3%. Με την ενδυνάμωση της εγχώριας ζήτησης, η αύξηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών θα φθάσει το 7,1%. Ως αποτέλεσμα, οι καθαρές εξαγωγές θα έχουν αρνητική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,5 εκατοστιαίες μονάδες.

   Για την περίοδο 2019-2020, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει στο 3,9%. Η εγχώρια ζήτηση θα παραμείνει η κινητήρια δύναμη της αύξησης του ΑΕΠ τόσο στην κατανάλωση όσο και στις επενδύσεις. Ταυτόχρονα, η αύξηση της τελικής κατανάλωσης θα επιβραδυνθεί προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής λόγω της πιο περιορισμένης αύξησης της δημόσιας κατανάλωσης αφενός και αφετέρου λόγω του περιορισμού της θετικής δυναμικής της αγοράς εργασίας ως αποτέλεσμα των δυσμενών δημογραφικών τάσεων στη χώρα. Η ασθενέστερη αύξηση της κατανάλωσης θα οδηγήσει σε μέτρια αύξηση των εισαγωγών, με αποτέλεσμα η αρνητική συμβολή των καθαρών εξαγωγών να μειωθεί σε 0,3 ποσοστιαίες μονάδες.

   Στην αγορά εργασίας, ο μέσος ρυθμός αύξησης της απασχόλησης σε όλη τη διάρκεια του 2017 αναμένεται να επιταχυνθεί έως περίπου 0,8%. Η αύξηση της απασχόλησης προέρχεται κυρίως απο τον γεωργικό τομέα, την βιομηχανία και τις κατασκευές και λιγότερο από τον τριτογενή τομέα. Η αύξηση της απασχόλησης το 2017 θα συνοδεύεται από μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 6,5%. Η αναμενόμενη επιβράδυνση των εξαγωγών το 2018 θα συμβάλει στη αποδυνάμωση της αύξησης της απασχόλησης σε περίπου 0,6%. Η μείωση της ζήτησης εργασίας στη βιομηχανία θα αντισταθμιστεί σε κάποιο βαθμό από τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών και η δυναμική της στον τομέα των υπηρεσιών αναμένεται να βελτιωθεί, σύμφωνα με τις θετικές εξελίξεις στην εγχώρια ζήτηση και τις χαμηλότερες επιδόσεις στον τομέα της απασχόλησης στις υπηρεσίες το 2017. Η πρόβλεψη για το 2018 περιλαμβάνει επίσης την παραδοχή της μείωσης των αυτοαπασχολούμενων στη γεωργία λόγω της αργής αναδιάρθρωσης των εκμεταλλεύσεων από τις μικρές οικογενειακές μονάδες που επικρατεί η προσωπική εργασία των μελών των νοικοκυριών προς  τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις που απασχολούν μισθωτή εργασία. Το 2018 το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 6,2%. Οι αρνητικές δημογραφικές τάσεις και ο αντίκτυπός τους στην προσφορά εργασίας θα περιορίσουν την αύξηση της απασχόλησης σε περίπου 0,4% και 0,2% αντίστοιχα το 2019 και το 2020 αντίστοιχα. Τα ποσοστά ανεργίας θα συνεχίσουν να μειώνονται σταδιακά και αναμένεται να φτάσουν το 2020 στο 5,6% του εργατικού δυναμικού.

   Δεδομένης της τρέχουσας δυναμικής και των προσδοκιών των διεθνών τιμών των βασικών εμπορευμάτων, η μέση ετήσια αύξηση του ΕνΔΤΚ το 2017 αναμένεται να είναι 1,1%, ενώ το 2018 προβλέπεται να αυξηθεί στο 1,4%. Οι μικρή άνοδος του  ΕνΔΤΚ θα οφείλεται στη συνεχιζόμενη αύξηση των τιμών τροφίμων και καυσίμων, καθώς και στην άνοδο του δομικού πληθωρισμού υπό την επίδραση της υψηλότερης εγχώριας ζήτησης. Η συμβολή της σχεδιαζόμενης αύξησης των συντελεστών ειδικών φόρων κατανάλωσης επί των τσιγάρων, στην αύξηση του γενικού δείκτη τιμών εκτιμάται σε 0,1 εκατοστιαίες μονάδες, στο τέλος του 2018. Η μέση ετήσια αύξηση του ΕνΔΤΚ αναμένεται να επιταχυνθεί στο 1,7% το 2019 και στο 1,8% το 2020, ως αποτέλεσμα των υψηλότερων διεθνών τιμών πετρελαίου και μη ενεργειακών πρώτων υλών, καθώς και της αύξησης της εγχώριας ζήτησης.

Δημοσιονομική πολιτική και βασικές παράμετροι για την περίοδο 2018-2020

   Η επικαιροποιημένη, τον Οκτώβριο του 2017, ΜΔΠ αναφέρει ότι: «Κατά την περίοδο 2018-2020, η κυβέρνηση θα συνεχίσει να εστιάζει τις προσπάθειές της στη διατήρηση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και τη δημιουργία συνθηκών οικονομικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τις προτεραιότητες, τους στόχους και τα μέτρα που ορίζονται στο κυβερνητικό πρόγραμμα για την περίοδο 2017-2021».

   Η πολιτική εσόδων έχει ως στόχο τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης, τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την ενθάρρυνση των επενδύσεων μέσω της διατήρησης χαμηλών επιπέδων φορολογίας εταιρειών και εισοδήματος φυσικών προσώπων, περιορισμού της φορολογικής απάτης και ενίσχυσης της μακροοικονομικής και δημοσιονομικής βιωσιμότητας μακροπρόθεσμα. Τα  έσοδα των προϋπολογισμών όπως αποτυπώνονται στα Ενοποιημένα Δημοσιονομικά Προγράμματα ΕΔΠ (Консолидирани Фискални Програми – КФП)  την περίοδο 2018 – 2020, ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνονται από 36,2% το 2018, στο 35,8% και 35,5% του ΑΕΠ το 2019 και 2020 αντίστοιχα. Οι συνολικές δαπάνες στα ΕΔΠ, επίσης βαίνουν μειωμένες από 37,2% του ΑΕΠ το 2018, στο 36,4% και 35,5% του ΑΕΠ το 2019 και 2020 αντίστοιχα. Το έλλειμα μειώνεται και αυτό από 1% του ΑΕΠ το 2018, σε 0,5% το 2019 και εξαλείφεται το 2020 (βλ. πιν. 3).

Βασικές παραδοχές της επικαιροποιημένης ΜΔΠ για την περίοδο 2018-2020

Η επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2018-2020 βασίστηκε σε μια σειρά από παραδοχές όπως:

• Διατήρηση του βασικού συντελεστή ΦΠΑ στο 20%, του μηδενικού συντελεστή και του μειωμένου (9%) συντελεστή (που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις διαμονής σε ξενοδοχεία και παρόμοιους χώρους).
• Διατήρηση του συντελεστή φορολόγησης νομικών προσώπων στο 10% και του συντελεστή    φορολόγησης μερισμάτων στο 5%.
• Διατήρηση του βασικού συντελεστή φορολόγησης φυσικών προσώπων στο 10%, των μονοπρόσωπων εμπόρων (για τα εισοδήματα που απόκτησαν από την οικονομική τους δραστηριότητα) στο 15% και των εσόδων από τόκους τραπεζικών καταθέσεων των μόνιμων φυσικών προσώπων στο 8%.
• Διατήρηση του συντελεστή φορολόγησης δαπανών στο 10%.
• Αύξηση του κατώτατου μισθού από 460 BGN (235,2 ευρώ) σε 510 BGN (260,7 ευρώ) από την 1η Ιανουαρίου 2018, σε 560 BGN (286,3 ευρώ) από την 1η Ιανουαρίου 2019 και σε 610 BGN (311,9 ευρώ) από 1η Ιανουαρίου 2020.
• Διατήρηση του μέγιστου μηνιαίου ποσού των ασφαλιστέων αποδοχών στα 2.600 BGN (1.329 ευρώ).
• Αύξηση από 1.1.2018, του εγγυημένου ελάχιστου μηνιαίου εισοδήματος, από 65 BGN (33,2 ευρώ) σε 75 BGN (38,3 ευρώ). Η τελευταία μεταβολή (πάλι με 10 BGN) είχε γίνει το 2009.
• Διατήρηση της ισχύουσας κατανομής (60:40) μεταξύ εργοδότη και ασφαλιζόμενου, των ασφαλιστικών εισφορών και του ύψους τους στα Ταμεία: «Υγείας» (8%), «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» (3,5%) και «Ανεργίας» (1%).
• Το ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις» από 1.1.2018 αυξάνεται κατά μία μονάδα (κατά 0,56% για τον εργοδότη και κατά 0,44% για τον εργαζόμενο), ενώ για επόμενα δύο χρόνια (2019 – 2020), παραμένει σταθερό στα επίπεδα το 2018. Πιό αναλυτικά: α) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας 19,8% (11,02% για τον εργοδότη και 8,78% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας (βαρέα και ανθυγιεινά) 22,8%. β) Για τους ασφαλισμένους που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, τα ποσοστά των εισφορών είναι για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας εργασίας 14,8% (8,22% για τον εργοδότη και 6,58% για τον ασφαλιζόμενο), ενώ για τους εργαζόμενους της δεύτερης και πρώτης κατηγορίας 17,8%.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται στο Ταμείο «Συντάξεις για άτομα που υπόκεινται στο άρθρο 69», δηλαδή για τους ασφαλισμένους που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις, στα σώματα ασφαλείας και στο πυροσβεστικό σώμα και  έχουν γεννηθεί πριν από την 1.1.1960, το ποσοστό των εισφορών παραμένει την περίοδο 2018-2020, στο 60,8%, ενώ για τους γεννηθείς μετά την 31.12.1959 το ποσοστό είναι 55,8%. Οι εισφορές αυτές καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Οι ασφαλισμένοι στο ταμείο «Συντάξεις», που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 1959, υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2018 – 2020, για επικουρική σύνταξη σε  γενικό συνταξιοδοτικό ταμείο. Εξέρεση αποτελούν οι ασφαλισμένοι στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, στην Υπηρεσία πληροφοριών του υπουργείου Άμυνας και στην Κρατική υπηρεσία Εθνικής ασφάλειας. Το ποσοστό των εισφορών  είναι 5% (2,8 για τον εργοδότη και 2,2% για τον εργαζόμενο).
• Οι ασφαλισμένοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, που βρίσκονται σε καθεστώς πρώτης και δεύτερης κατηγορίας εργασία υποχρεωτικά συνεχίζουν να ασφαλίζονται και την περίοδο 2018 – 2020, για επικουρική σύνταξη σε  επαγγελματικό συνταξιοδοτικό ταμείο για παροχή πρόωρης σύνταξης. Το ποσό της εισφοράς για την πρώτη κατηγορία εργαζομένων είναι 12% και για τη δεύτερη 7%. Οι εισφορές καλύπτονται πλήρως από τον εργοδότη.
• Για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαίωματος παροχής σύνταξης γήρατος⁸, τα ελάχιστα απαιτούμενα έτη ασφάλισης, για τους εργαζόμενους της τρίτης κατηγορίας αυξάνονται κατά δύο μήνες (και για τις γυναίκες και για τους άνδρες), ενώ το ελάχιστο απαιτούμενο ηλικιακό όριο στις γυναίκες αυξάνεται κατά δύο μήνες και στους άνδρες κατά ένα μήνα, όπως φαίνεται από το πίνακα 4 παρακάτω:
• Στις περιπτώσεις των ατόμων που δεν έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα μέχρι 31.12.2017, σύμφωνα με το άρθρο 68 παράγραφος 3, θα μπορούν να το κάνουν όταν συμπλήρωσουν το 66 έτος της ηλικίας τους (γυναίκες και άνδρες) και ταυτόχρονα έχουν το λιγότερο 15 έτη πραγματικής ασφάλισης. Από 31.12.2017 το όριο ηλικίας αυξάνεται κατά δύο μήνες ανα ημερολογιακό έτος. Έτσι το 2020 τα άτομα αυτά θα μπορούν να θεμελιώσουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα εφόσον έχουν συμπληρώσει το 66 έτος και έξι μήνες της ηλικίας τους (γυναίκες και άνδρες) και ταυτόχρονα έχουν το λιγότερο 15 έτη πραγματικής ασφάλισης.
• Το μέγιστο ποσό σύνταξης (ισχύει για όλες τις συντάξεις) αντιστοιχεί και το 2018 στο 35% των μέγιστων ασφαλιστέων αποδοχών του προηγούμενου έτους (2 600*35% = 910 BGN). Aπό 1.7.2019 αντιστοιχεί στο 40% (2600*40% = 1 040 BGN). Για τις νέες συντάξεις που ξεκινούν να χορηγούνται μετά τις 31.12.2018, παύει να ισχύει το μέγιστο ποσό.
• Η μέση σύνταξη ανά συνταξιούχο αναμένεται να ανέλθει το 2018 στα 363,63 BGN (186 ευρώ), το 2019 στα 382 BGN (195,3 ευρώ) και το 2020 στα 400,89 BGN (205 ευρώ).
• Η σταδιακή αύξηση του ειδικού βάρους ενός ασφαλιστικού έτους στο συνταξιοδοτικό τύπο συνεχίζεται. Πιο συγκεκριμένα οι τιμές του βάρους ενός ασφαλιστικού έτους που πρέπει να εφαρμόζονται στον υπολογισμό των ποσών νέων συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου του σχετικού έτους και στην περίπτωση του νέου υπολογισμού από την 1η Ιουλίου των συντάξεων που χορηγήθηκαν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους είναι αντίστοιχα:

             Για το 2018 – 1.169 (αύξηση 3,8%).

            Για το 2019 – 1.215 (αύξηση 3,9%) ·

            Για το 2020 – 1.264 (αύξηση 4,0%).

• Η αύξηση της κοινωνικής σύνταξης γήρατος και της ελάχιστης σύνταξης γήρατος. Συγκεκριμένα και για τις δύο συντάξεις για το 2018 η αύξηση θα είναι 3,8%, για το 2019 θα είναι 3,9% και το 2020 θα είναι 4%. Έτσι από 1.7.2018 η κοινωνική σύνταξη γήρατος θα είναι 125,58 BGN (64,2 ευρώ) από 120,98 BGN (61,8 ευρώ) που είναι τώρα. Από 1.7.2019, θα γίνει 130,5 BGN (66,7 ευρώ) και από 1.7.2020, 135,7 (69,4 ευρώ). Αντίστοιχα από 1.7.2018 η ελάχιστης σύνταξης γήρατος θα γίνει 207,60 BGN (106,1 ευρώ) από 200 BGN (102,3 ευρώ) που είναι σήμερα. Από 1.7.2019, θα γίνει 215,7 BGN (110,3 ευρώ) και τέλος από 1.7.2020,  224,3 BGN (114,7 ευρώ).
• Οι ελάχιστες μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές για τους αυτοαπασχολούμενους από 1.1.2018 δεν βαίνουν πλέον κλιμακωτά, εξαρτώμενες από το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τους, για το προηγούμενο έτος, όπως ήταν μέχρι το 2017⁹. Πλέον είναι σταθερές ίσες με τον κατώτατο μισθό: 510 BGN το 2018, 560 BGN το 2019, και 610 BGN το 2020.
• Οι ελάχιστες μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές για τους αγρότες και τους καπνοπαραγωγούς για το 2018, ανέρχονται σε 350 BGN (179 ευρώ)¹⁰.
• Η ημερήσια αποζημίωση του επιδόματος ανεργίας αντιστοιχεί στο 60% του μέσου ημερομισθίου ή των μέσων ασφαλιστέων αποδοχών από τον οποίο ή τις οποίες παρακρατούνται οι εισφορές στο Ταμείο «Ανεργία» για τους 24 ημερολογιακούς μήνες που προηγούνται του μήνα διακοπής της ασφάλισης, και δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το ελάχιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας και ανώτερη από το μέγιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας, όπως καθορίζονται ετησίως από τον νόμο για τον προϋπολογισμό της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης¹¹. Στην επικαιροποιημένη ΜΔΠ για την περίοδο 2018 – 2020, και στο Προϋπολογισμό της ΚΚΑ για το 2018, προβλέπεται αύξηση του ελάχιστου  ημερήσιου ποσού του επιδόματος ανεργίας σε 9 BGN (4,6 ευρώ), από 7,20 BGN (3,7 ευρώ) που είναι σήμερα. Το μέγιστο ποσό της ημερήσιας αποζημίωσης του επιδόματος ανεργίας για το 2018 ορίζεται σε 74,29 BGN (37,98 ευρώ)¹².
• Τα επιδόματα ανεργίας, σύμφωνα με το άρθρο 54γ του «Κώδικα»¹³ καταβάλλονται για διάστημα 4 έως 12 μηνών, ανάλογα με τη συνολική περίοδο ασφάλισης του ενδιαφερόμενου, ως εξής:

1. για ασφαλιστέες αποδοχές έως και 3 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 4 μήνες,
2. για ασφαλιστέες αποδοχές 3 ετών και μίας μέρας, έως 7 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 6 μήνες,
3. για ασφαλιστέες αποδοχές 7 ετών και μίας μέρας, έως 11 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 8 μήνες,
4. για ασφαλιστέες αποδοχές 11 ετών και μίας μέρας, έως 15 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 10 μήνες,
5. για ασφαλιστέες αποδοχές άνω των 15 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 12 μήνες.

• Οι μητέρες που έχουν ασφάλιση «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» δικαιούνται χρηματική αποζημίωση κύησης και τοκετού για περίοδο 410 ημερολογιακών ημερών η οποία ξεκινά 45 ημέρες πριν από την καθορισμένη ημερομηνία τοκετού.
• Το ύψος του ποσού της εφάπαξ αποζημίωσης για τη γέννηση ενός ζωντανού τέκνου, για την περίοδο 2018-2020, καθορίζεται ως εξής:

             Πρώτο παιδί 250 BGN (127,83 ευρώ)

             Δεύτερο παιδί 600 BGN (306,77 ευρώ)

            Τρίτο παιδί  300 BGN (153,38 ευρώ)

            Τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί 200 BGN (102,26 ευρώ).

• Μετά τη λήξη της άδειας κύησης και τοκετού, οι μητέρες που έχουν ασφάλιση στο ταμείο «Γενικής ασθένειας και μητρότητας» για τουλάχιστον 12 μήνες διατηρούν το δικαίωμα να λάβουν παροχή για τη φροντίδα τέκνων μικρής ηλικίας, ήτοι ηλικίας κάτω των 2 ετών. Κατά την περίοδο 2018-2020, το ποσό του μηνιαίου επιδόματος για τη φροντίδα παιδιού μικρής ηλικίας  ανέρχεται σε 380 BGN (194,3 ευρώ)¹⁴.
• Δικαίωμα οικογενειακού εφάπαξ βοηθήματος κατά τη διάρκεια της κύησης και για τα παιδιά που εγγράφονται στην πρώτη τάξη, καθώς και μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση του πρώτου του έτους έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος μέσο μηνιαίο εισόδημα για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι κατώτερο ή ίσο των 450 BGN (230 ευρώ)¹⁵.
• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του,  έχουν οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες, είναι κατώτερο ή ίσο των 400 BGN (204,5 ευρώ)¹⁶. Το ποσό του πλήρους μηνιαίου επιδόματος ανέρχεται σε¹⁷:

              40 BGN (20,45 ευρώ) για τις οικογένειες με ένα παιδί,

             90 BGN (46 ευρώ) για τις οικογένειες με δύο παιδιά,

            135 BGN (69 ευρώ) για τις οικογένειες με τρία παιδιά,

           145 BGN (74,2 ευρώ) για τις οικογένειες με τέσσερα παιδιά,

       Για κάθε επόμενο παιδί της οικογένειας το επίδομα αυξάνεται κατά 20 BGN (10,3 ευρώ).

• Δικαίωμα οικογενειακού μηνιαίου επιδόματος για την φροντίδα τέκνου μέχρι την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και σε κάθε περίπτωση μέχρι την συμπλήρωση του 20^ου έτους της ηλικίας του, έχουν και οι οικογένειες των οποίων το ανά μέλος, μέσο μηνιαίο εισόδημα, για τους προηγούμενους 12 μήνες είναι από 400,01 BGN και μέχρι 500 BGN. Τότε το μηνιαίο επίδομα ανέρχεται στο 80% του πλήρους επιδόματος¹⁸.

–   Οι έγκυες γυναίκες στην οικογένεια των οποίων το μέσο μηνιαίο εισόδημα ανά μέλος είναι κατώτερο ή ίσο με 400 BGN (204,5 ευρώ) δικαιούνται εφάπαξ επίδομα 150 BGN (76,7 ευρώ) κατά τη διάρκεια της κύησης, εφόσον δεν δικαιούνται παροχή κύησης και τοκετού σύμφωνα με τον Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης και εφόσον διαμένουν μόνιμα στη χώρα¹⁹.

      Σημειώσεις:

1.  ΟΔΗΓΙΑ 2011/85/ΕΕ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ V – ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ, Άρθρο 9, σ.6
2. Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Εξαμηνιαία περίοδος κάθε χρόνο κατά την οποία συντονίζονται αποτελεσματικά οι δημοσιονομικές, μακροοικονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές των κρατών – μελών της ΕΕ, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις της ΕΕ σε αρχικό στάδιο της διαδικασίας κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών και λήψης αποφάσεων για διάφορα θέματα οικονομικής πολιτικής. Τα βασικά στάδια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι τα εξής: Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή εκδίδει την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, στην οποία καθορίζονται οι προτεραιότητες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Το Μάρτιο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων εκδίδουν τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τις εθνικές πολιτικές με βάση την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης. Τον Απρίλιο, τα κράτη – μέλη υποβάλλουν τα σχέδιά τους για υγιή δημόσια οικονομικά (Προγράμματα Σταθερότητας ή Σύγκλισης) καθώς και τις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που αποσκοπούν σε μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων). Τον Ιούνιο, η Επιτροπή αξιολογεί τα προγράμματα και διατυπώνει, κατά περίπτωση, συστάσεις για κάθε χώρα. Το Συμβούλιο εξετάζει τις συστάσεις και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις εγκρίνει. Τέλος, στα τέλη Ιουνίου ή στις αρχές Ιουλίου, το Συμβούλιο εγκρίνει επίσημα τις συστάσεις για κάθε χώρα.
3. Βλ. άρθρο 72, παράγραφος 4 του «Закон за публичните финанси»
4. Βλ. άρθρο 79, παράγραφος 4 του «Закон за публичните финанси»
5. Βλ. IMF, World Economic Outlook Update, July 2017. Στο: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2017/07/07/world-economic-outlook-update-july-2017
6. OECD Economic Outlook, Volume 2017 Issue 2, GENERAL ASSESSMENT OF THE MACROECONOMIC SITUATION. Στο: http://www.oecd.org/eco/outlook/general-assessment-of-the-macroeconomic-situation-november-2017-OECD-economic-outlook.pdf
7. European Commission. Directorate-General for Economic and Financial Affairs. European Economic Forecast Autumn 2017. Στο: https://ec.europa.eu/info/publications/economic-and-financial-affairs-publications_en
8. Δύο είναι τα κριτήρια για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαίωματος παροχής σύνταξης γήρατος: ταυτόχρονα να έχουν συμπληρωθεί τόσο ο ελάχιστος απαιτούμενος από τη συνταξιοδοτική νομοθεσία χρόνος ασφάλισης, όσο και η ηλικία. Από την ημερομηνία κατά την οποία συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, μπορεί να ασκηθεί με αίτηση το θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης και να χορηγηθεί η σύνταξη.
9. Βλ. ЗБДОО ЗА 2018г., (обн. ДВ, бр. 99 от 12.12.2017 г., в сила от 1.01.2018 г.), άρθρο 9, σημείο 2
10. Βλ. στο ίδιο άρθρο 9, σημείο 3
11. Βλ. „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“, άρθρο 54β
12. Βλ. ЗБДОО ЗА 2018г., (обн. ДВ, бр. 99 от 12.12.2017 г., в сила от 1.01.2018 г.), άρθρο 12
13. Βλ. „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“, άρθρο 54γ
14. Βλ. ЗБДОО ЗА 2018г., (обн. ДВ, бр. 99 от 12.12.2017 г., в сила от 1.01.2018 г.), άρθρο 13 και „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“, άρθρο 53 παρ. 1 και 2
15. Βλ. Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г., άρθρο 63, παρ.1
16. Βλ. Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г., άρθρο 63, παρ.2
17. Βλ. Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г., άρθρο 63, παρ.4
18. Βλ. Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г., άρθρο 63, παρ.3 και 5
19. Βλ. Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г., άρθρο 63, παρ.8

 Βιβλιογραφία

ΟΔΗΓΙΑ 2011/85/ΕΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 8ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (L 306/41)

ЕЦБ, Икономически бюлетин, обзор, брой 6/2017. Στο: http://www.bnb.bg/bnbweb/groups/public/documents/ecb_publication/publications_ecb_eb_201706_bg.pdf

European Commission. Directorate-General for Economic and Financial Affairs. European Economic Forecast Autumn 2017. BULGARIA. Στο: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/ecfin_forecast_autumn_091117_bg_en.pdf

Министерство на финансите на Република България. ЗАКОН ЗА ПУБЛИЧНИТЕ ФИНАНСИ (Обн., ДВ, бр. 15 от 15.02.2013 г., в сила от 1.01.2014 г., изм., бр. 95 от 8.12.2015 г., в сила от 1.01.2016 г., изм. и доп., бр. 43 от 7.06.2016 г., бр. 91 от 14.11.2017 г.). Στο: http://www.minfin.bg/bg/4

ДЪРЖАВЕН ВЕСТНИК БРОЙ 99, Закон за държавния бюджет на Република България за 2018 г. Στο: http://www.minfin.bg/bg/1231

НАЦИОНАЛЕН ОСИГУРИТЕЛЕН ИНСТИТУТ. „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“ Обн., ДВ, бр. 110 от 17.12.1999 г., в сила от 1.01.2000 г., με τις διαδοχικές τροποποιήσεις και διορθώσεις του. Στο: http://www.noi.bg/images/bg/legislation/Codes/KCO.pdf

НАЦИОНАЛЕН ОСИГУРИТЕЛЕН ИНСТИТУТ. „ПРАВИЛНИК ЗА ПРИЛАГА НЕ НА ЗАКОНА ЗА СЕМЕЙНИ ПОМОЩИ ЗА ДЕЦА“. Στο: http://www.noi.bg/images/bg/legislation/rules/PPZSPD.pdf

НАЦИОНАЛЕН ОСИГУРИТЕЛЕН ИНСТИТУТ. „ЗАКОН ЗА СЕМЕЙНИ ПОМОЩИ ЗА ДЕЦА“. Στο: http://www.noi.bg/images/bg/legislation/laws/ZSPD.pdf

Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .