Σύμφωνα με το άρθρο 46 παράγραφος 1 του Συντάγματος της Βουλγαρίας¹, ως γάμος ορίζεται: «…η οικειοθελής ένωση ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα». Επίσης αναφέρει ότι: «Νόμιμος είναι μόνο ο πολιτικός γάμος». Η παράγραφος 2 αναφέρει: «Οι σύζυγοι έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις στο γάμο και στην οικογένεια». Η τρίτη και τελευταία παράγραφος, του άρθρου 46 αναφέρει ότι: «Οι όροι και οι κανόνες τέλεσης και λύσης του γάμου και οι περιουσιακές σχέσεις ανάμεσα στους συζύγους, ρυθμίζονται με νόμο». Πιο συγκεκριμένα ορίζονται και ρυθμίζονται στον «Οικογενειακό Κώδικα»². Τα δημογραφικά φαινόμενα που αναφέρονται στην συχνότητα των γάμων και των διαζυγίων ενός πληθυσμιακού συνόλου, ορίζονται ως γαμηλιότητα και διαζυγιότητα, αντίστοιχα. Στο σημερινό άρθρο, θα σας παρουσιάσω τα τελευταία στοιχεία (δημοσιευμένα στις 12/4/2017), του Εθνικού Στατιστικού Ιδρύματος (ΕΣΙ) της Βουλγαρίας, που αναφέρονται σ’ αυτά τα δημογραφικά φαινόμενα.

   Ο αριθμός των γάμων στην Βουλγαρία, μειώνεται με μεγάλους ρυθμούς απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’70 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 (βλ. διαγ. 1). Το 1990 είναι η πρώτη χρονιά που ο αριθμός των γάμων πέφτει κάτω από τις 60 χιλιάδες και ο Αδρός Δείκτης Γαμηλιότητας¹ (коефициент на брачност) κάτω του 7‰ – στο 6,8‰ (βλ. διαγ. 2). Την επόμενη χρονιά, το 1991, οι γάμοι μειώνονται επιπλέον κατά 11 χιλιάδες και ο δείκτης πέφτει στο 5,6‰. Τα επόμενα χρόνια, μέχρι και το 2002, συνεχίζεται η πτώση του αριθμού των γάμων, για να ακολουθήσει μια μικρή ανακοπή της πορείας, τα επόμενα τρία χρόνια, προτού ξαναρχίσει την καθοδική της πορεία, μέχρι το 2012, όταν και έφτασε στο χαμηλότερο σημείο της εξεταζόμενης περιόδου (21 167 γάμοι) και αδρό δείκτη γαμηλιότητας 2,9‰. Τα επόμενα τρία χρόνια, σημειώθηκε αύξηση που το 2016, ανεκόπη. Οι γάμοι κατά το 2016 ανήλθαν σε 26 803, έναντι 27 720 το 2015, παρουσιάζοντας μείωση κατά 3,3%. Ο δείκτης από 3,9‰, το 2015, μειώθηκε στο 3,8‰, το 2016.

   Σε περιφερειακό επίπεδο (βλ. πιν. 1), το 2016 οι νομοί με τις τελέσεις των περισσότερων γάμων ανά 1 000 άτομα, είναι το Ντόμπριτς (5,05‰) και το Κάρντζαλι (4,98‰), ενώ ο νομός με το χαμηλότερο αδρό δείκτη γαμηλιότητας είναι  ο νομός Βράτσα (2.15‰). Την χρονιά που μας πέρασε, τα τρία τέταρτα του συνόλου των γάμων (19 977 γάμοι), καταγράφηκαν σε αστικές περιοχές.

Διαγ.1Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Διαγ.2Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Πιν. 1Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Διαγ. 3                                                                  Διαγ. 4                           Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Πιν.2Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα                              

   Από το σύνολο των 26 803 γάμων που τελέστηκαν στη Βουλγαρία το 2016, σε 302 γάμους (1,1%), ο σύζυγος ήταν κάτω των 20 ετών (βλ. πιν. 2 και διαγ. 3 και 4). Οι περισσότερες σύζυγοι (227) ήταν της ίδιας ηλικιακής ομάδας: 71 γυναίκες ήταν από 20 έως 24 ετών, 2 γυναίκες από 25 έως 29 ετών και από μια σύζυγος των ηλικιακών ομάδων 30-34 ετών και 35-39 ετών.   Αντίστοιχα στις γυναίκες της ηλικιακής ομάδας κάτω των 20 ετών, οι γάμοι ήταν 1 732 (6,5%). Οι περισσότεροι σύζυγοι (991), ήταν από 20 έως 24 ετών, ενώ σε 2 γάμους ο σύζυγος βρισκόταν στην ηλικιακή ομάδα 50-59 ετών.

   Οι περισσότεροι άνδρες (8 334, ή 31%) και οι περισσότερες γυναίκες (8 967, ή 34%) που παντρεύτηκαν το 2016, ήταν ηλικίας από 25 έως 29 ετών. Από αυτούς οι 4 187 γάμοι ήταν ανάμεσα σε ζευγάρια της ίδιας ηλικιακής ομάδας (25-29).

Από τους άνδρες που παντρεύτηκαν το 2016, στη δεύτερη θέση βρίσκονταν αυτοί που ήταν από 30 έως 34 ετών (6 569, ή 25%). Το 48,4%, ή 3 181 απ’ αυτούς παντρεύτηκαν με γυναίκες της αμέσως προηγούμενης ηλικιακής ομάδας των 25 – 29 ετών, ενώ το 29%, ή 1 895 με γυναίκες της ίδιας ηλικιακής ομάδας των 30 -34 ετών.

   Από τις γυναίκες που παντρεύτηκαν το 2016, στη δεύτερη θέση βρίσκονταν αυτές που ήταν από 20 έως 24 ετών (6 160, ή 23%). Το 49%, ή 3 027 απ’ αυτές, παντρεύτηκαν με άνδρες της αμέσως επόμενης ηλικιακής ομάδας των 25 -29 ετών, ενώ το 29%, ή 1 820 με άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας των 20 – 24 ετών.

   Για το 88,5% των γυναικών (23 730) και το 87,2% των ανδρών (23 369), που σύναψαν γάμο το 2016, ήταν ο πρώτος τους κατά σειρά και η μέση ηλικία τους ήταν αντιστοίχως τα 28,1 και τα 31,1 έτη. Από το συνολικό αριθμό των γάμων, σε 21 997 περιπτώσεις, ήταν ταυτόχρονα ο πρώτος και για τα δύο φύλα και σε 1 271 περιπτώσεις ο δεύτερος (βλ. πιν. 3).         

Πιν.3Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

  Με βάση την πρότερη οικογενειακή κατάσταση των συζύγων, το 10,3% (2 778) των γυναικών ήταν διαζευγμένες και το 0,7% (194), ήταν χήρες, ενώ στους άνδρες το 10,6% ήταν διαζευγμένοι και το 0,6% (160) ήταν χήροι. Σε 1 395 γάμους, η οικογενειακή κατάσταση και των δυο συζύγων προ γάμου ήταν – διαζευγμένη/ος, ενώ σε 13 γάμους ήταν – χήρα/ος (βλ. πιν. 4).

Πιν.4Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

 Ο αριθμός των διαζυγίων και ο αδρός δείκτης διαζυγίων⁴ (коефициент за бракоразводност) στην Βουλγαρία, ακολουθεί μια κυματοειδή κίνηση με κορυφές το 1985, το 2007 (την υψηλότερη τιμή του), το 2012 και κοιλιές το 1965, το 2002, και το 2011 (βλ. διαγ. 5 και 6). Τα διαζύγια κατά το 2016 ανήλθαν σε 10 603, έναντι 10 483 το 2015, παρουσιάζοντας ελάχιστη αύξηση κατά 1,1%.

   Σε περιφερειακό επίπεδο (βλ. πιν. 1), το 2016 οι νομοί με τα περισσότερα διαζύγια ανά 1 000 κατοίκους, είναι ο νομός Σόφια – πρωτεύουσα (1,82‰) και ο νομός Βάρνα (1,71‰), ενώ οι νομοί με το μικρότερο δείκτη είναι ο νομός Σμόλιαν (0,82‰) και ο νομός Κάρντζαλι (1,02‰). Το 2016, το 81% των διαζυγίων (8 603) καταγράφηκαν στις αστικές περιοχές.

Διαγ. 5Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

Διαγ.6Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

   Οι περισσότεροι άνδρες (3 987 ή 37,6%) και οι περισσότερες γυναίκες (3 515 ή 33,1%) που πήραν διαζύγιο το 2016, ήταν ηλικίας από 40 έως 49 ετών. Από αυτούς, τα 2 304 διαζύγια, ήταν ανάμεσα σε ζευγάρια της ίδιας ηλικιακής ομάδας 40 – 49 ετών (βλ. πιν. 5).

Πιν.5Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

   Από τους άνδρες που πήραν διαζύγιο το 2016, στη δεύτερη θέση βρισκόταν αυτοί που ήταν από 35 έως 39 ετών (1 933, ή 18,23%) και στην τρίτη, αυτοί που ήταν από 50 έως 59 ετών (1 923, ή 18,13).

   Στις γυναίκες που πήραν διαζύγιο το 2016, στη δεύτερη θέση βρισκόταν αυτές που ήταν από 35 έως 39 ετών (2 106, ή 19,86%) και στην τρίτη θέση, αυτές που ήταν από 30 έως 34 ετών (1764, ή 16,63%).

   Το 2016, η μέση διάρκεια λυθέντος γάμου ήταν τα 15,7 έτη.

   Με βάση τον λόγο του διαζυγίου, το μεγαλύτερο μερίδιο έχουν τα συναινετικά διαζύγια (63,4%), ακολουθούμενα από εκείνα της «ασυμφωνίας χαρακτήρων» (28,4%) και της «πραγματικής διάστασης» (6,1%).

  Για το 90,8% των γυναικών (9 630) και το 89,6% των ανδρών (9 503), που πήραν διαζύγιο, το 2016, ήταν η πρώτη τους φορά. Από το συνολικό αριθμό των διαζυγίων, σε 8 969 περιπτώσεις, ήταν ταυτόχρονα το πρώτο κατά σειρά και για τα δύο φύλα και σε 364 περιπτώσεις, το δεύτερο κατά σειρά (βλ. πιν. 6).

Πιν.6Πηγή: НСИ και υπολογισμοί του συγγραφέα

                                                                                                                             (Συνεχίζεται)

Σημειώσεις:

1. Βλ. Конституция на Република България, άρθρο 46. Στο: http://www.parliament.bg/bg/const
2. Βλ. Семеен кодекс. Στο: http://trudipravo.bg/znanie-za-vas/918-semeen-kodeks
3. Ο πιο διαδεδομένος δείκτης γαμηλιότητας είναι ο Αδρός Δείκτης Γαμηλιότητας, ο οποίος ορίζεται ως ο λόγος του αριθμού των γάμων μιας περιόδου (συνήθως ενός ημερολογιακού έτους), σε μια χωρική ενότητα, προς τον αντίστοιχο πληθυσμό, στο μέσο της περιόδου, (συνήθως στις 30 Ιουνίου του ημερολογιακού έτους αναφοράς). Πολλαπλασιαζόμενος με 1 000 εκφράζει τον αριθμό γάμων ανά 1 000 άτομα του πληθυσμού.
4. Ο λόγος του αριθμού των διαζυγίων μιας περιόδου (συνήθως ενός ημερολογιακού έτους), σε μια χωρική ενότητα, προς τον αντίστοιχο πληθυσμό, στο μέσο της περιόδου, (συνήθως στις 30 Ιουνίου του ημερολογιακού έτους αναφοράς), ορίζεται ως ο Αδρός Δείκτης Διαζυγίων. Πολλαπλασιαζόμενος με 1 000 εκφράζει τον αριθμό διαζυγίων ανά 1 000 άτομα του πληθυσμού.

Βιβλιογραφία:

Конституция на Република България. Обн., ДВ, бр. 56 от 13.07.1991 г., в сила от 13.07.1991 г., изм. и доп., бр. 85 от 26.09.2003 г. изм. и доп., ДВ. бр.18 от 25.02.2005 г., бр. 27 от 31.03.2006 г., бр.78 от 26.09.2006 г. – Решение № 7 на Конституционния съд от 2006 г., бр. 12 от 6.02.2007 г., изм. и доп. ДВ. бр.100 от 18 Декември 2015г. Στο: http://www.parliament.bg/bg/const

Семеен кодекс. Обн. ДВ. бр. 47 от 23.06.2009 г., изм. ДВ. бр. 74 от 15.09.2009 г., изм. ДВ. бр. 82 от 16.10.2009 г., изм. ДВ. бр. 98 от 14.12.2010 г., изм. ДВ. бр. 100 от 21.12.2010 г., изм. и доп. ДВ. бр. 82 от 26.10.2012 г., изм. ДВ. бр. 68 от 2.08.2013 г., изм. ДВ. бр. 74 от 20.09.2016 г. Στο: http://trudipravo.bg/znanie-za-vas/918-semeen-kodeks

Национален статистически институт, 2017. „Население и демографски процеси 2016“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2016_722R06L.pdf

Национален Статистически Институт, 2016. „Население и демографски процеси 2015“. Στο: http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/publications/DMGR2015.pdf

Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .