Σύμφωνα με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης1, οι «παροχές ανεργίας», καλύπτουν τις παροχές που αντικαθιστούν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει το εισόδημα που χάνει ένας μισθωτός λόγω της απώλειας αμειβόμενης εργασίας, εξασφαλίζουν ένα εισόδημα επιβίωσης (ή υψηλότερο) σε άτομα που εισέρχονται για πρώτη φορά ή επανεντάσσονται στην αγορά εργασίας, αντισταθμίζουν την απώλεια εισοδήματος λόγω μερικής ανεργίας, αντικαθιστούν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει την απώλεια εισοδήματος ενός μεγαλύτερου σε ηλικία εργαζόμενου που συνταξιοδοτείται από αμειβόμενη εργασία πριν από τη συμπλήρωση του νόμιμου ορίου ηλικίας εξαιτίας περικοπών στις θέσεις εργασίας για οικονομικούς λόγους, συνεισφέρουν στις δαπάνες κατάρτισης ή επιμόρφωσης όσων αναζητούν εργασία ή βοηθούν τους ανέργους στην αντιμετώπιση των εξόδων ταξιδιού ή αλλαγής τόπου διαμονής προκειμένου να εξεύρουν απασχόληση. Περιλαμβάνονται: 1) Οι παροχές πλήρους ανεργίας: παροχές που αντισταθμίζουν την απώλεια εισοδήματος ενός ατόμου ικανού και διαθέσιμου προς εργασία, το οποίο όμως δεν μπορεί να βρει μια κατάλληλη θέση εργασίας, περιλαμβανομένων των ατόμων που δεν έχουν εργαστεί ποτέ. 2) Οι παροχές μερικής ανεργίας: παροχές που αντισταθμίζουν την απώλεια ημερομισθίων ή μισθών, η οποία οφείλεται σε επίσημες βραχύχρονες εργασιακές ρυθμίσεις ή/και σε προγράμματα διακοπτόμενης εργασίας, ανεξάρτητα από το λόγο για τον οποίο γίνονται (επιβράδυνση ή ύφεση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, βλάβες στον εξοπλισμό, καιρικές συνθήκες, ατυχήματα κ.λπ.), εφόσον η σχέση εργοδότη/μισθωτού εξακολουθεί να υφίσταται. 3) Η πρόωρη συνταξιοδότηση λόγω της εφαρμογής οικονομικών μέτρων: περιοδικές πληρωμές σε μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους που συνταξιοδοτούνται πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας λόγω ανεργίας ή μείωσης του αριθμού θέσεων εργασίας που οφείλεται στην εφαρμογή οικονομικών μέτρων, όπως η αναδιάρθρωση ενός βιομηχανικού τομέα ή μιας επιχείρησης. Οι πληρωμές αυτές συνήθως σταματούν μόλις ο δικαιούχος αποκτήσει δικαίωμα σε σύνταξη γήρατος. 4) Το επίδομα επαγγελματικής κατάρτισης: πληρωμές που καταβάλλουν οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης ή οι υπηρεσίες του δημοσίου σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων του εργατικού δυναμικού που συμμετέχουν σε προγράμματα επιμόρφωσης με σκοπό να αναπτύξουν τα επαγγελματικά προσόντα τους. 5) Η κινητικότητα και η επανεγκατάσταση: πληρωμές από οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης ή υπηρεσίες του δημοσίου σε ανέργους προκειμένου να τους βοηθήσουν να αλλάξουν τόπο διαμονής ή επάγγελμα για να αναζητήσουν ή να βρουν εργασία. 6) Η αποζημίωση αποχώρησης και διακοπής της εργασιακής σχέσης (παροχές που καταβάλλονται σε μισθωτό για να αντισταθμίσουν τον τερματισμό της εργασίας πριν συμπληρώσει την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης για την εν λόγω θέση). 7) Η αποζημίωση απόλυσης: εφάπαξ χρηματικά ποσά που καταβάλλονται σε μισθωτό που απολύεται, όχι λόγω δικής του υπαιτιότητας, από μια επιχείρηση που διακόπτει ή περιορίζει τις δραστηριότητές της. 8) Οι λοιπές παροχές σε χρήμα: διάφορες οικονομικές ενισχύσεις, και ιδίως πληρωμές σε μακροχρόνια ανέργους. Δεν περιλαμβάνονται τα οικογενειακά επιδόματα για εξαρτώμενα τέκνα [κατατάσσονται στα «Επιδόματα οικογενειακά/τέκνων» (семейни/детски надбавки)].
Στη Βουλγαρία, σύμφωνα με τον «Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης»2, κάθε πρόσωπο για το οποίο έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές ανεργίας καλύπτεται ασφαλιστικά έναντι του κινδύνου ανεργίας. Η παροχή ανεργίας καταβάλλεται από την ημερομηνία διακοπής της ασφάλισης, εφόσον η αίτηση υποβάλλεται εντός 3 μηνών από την ημερομηνία διακοπής της ασφάλισης. Εάν η αίτηση υποβληθεί μετά από αυτήν την ημερομηνία για απαράδεκτους λόγους, η παροχή καταβάλλεται για την καθοριζόμενη περίοδο μειωμένη κατά την περίοδο καθυστέρησης.
Για το Ταμείο «Ανεργία» το ποσοστό της εισφοράς είναι 1% και επιμερίζεται μεταξύ του εργοδότη και του ασφαλιζόμενου σε αναλογία 60:40. Οι εισφορές των δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονται στα σώματα ασφαλείας, στο πυροσβεστικό σώμα, των δικαστών, των εισαγγελέων, των ανακριτών, των δικαστικών επιμελητών, των δικαστικών υπαλλήλων και των στρατιωτικών καλύπτονται από τον κρατικό υπολογισμό. Οι αυτοαπασχολούμενοι καταβάλλουν οι ίδιοι εις το ακέραιο το ποσό της εισφοράς τους.
Όσοι έχουν καταβάλει εισφορές στο Ταμείο «Ανεργία» επί τουλάχιστον 9 μήνες κατά τη διάρκεια των 15 μηνών που προηγούνται της λήξης της ασφάλισης, δικαιούνται παροχές ανεργίας υπό την προϋπόθεση ότι: 1) έχουν εγγραφεί ως άνεργοι στην Υπηρεσία απασχόλησης3 (Агенция по заетостта), 2) δεν έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα σύνταξης γήρατος στη Βουλγαρία, ή σύνταξη γήρατος σε άλλη χώρα, ή πρόωρη σύνταξης γήρατος ή επαγγελματική σύνταξη, 3) δεν εργάζονται. Οι ασφαλισμένοι δικαιούνται: α) ενημέρωση σχετικά με θέσεις εργασίας, β) βοήθεια για την ανεύρεση θέσης εργασίας, γ) παροχές και επιδόματα ανεργίας. Τα επιδόματα ανεργίας, σύμφωνα με το άρθρο 54γ του «Κώδικα» καταβάλλονται για διάστημα 4 έως 12 μηνών, ανάλογα με τη συνολική περίοδο ασφάλισης του ενδιαφερόμενου, ως εξής:
1) για ασφαλιστέες αποδοχές έως και 3 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 4 μήνες,
2) για ασφαλιστέες αποδοχές 3 έως 6 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 6 μήνες,
3) για ασφαλιστέες αποδοχές 6 έως 9 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 8 μήνες,
4) για ασφαλιστέες αποδοχές 9 έως 12 ετών τα επιδόματα καταβάλλονται για 10 μήνες,
5) για ασφαλιστέες αποδοχές άνω των 12 ετών, τα επιδόματα καταβάλλονται για 12 μήνες.
Η ημερήσια αποζημίωση του επιδόματος ανεργίας αντιστοιχεί στο 60% του μέσου ημερομισθού ή των μέσων ασφαλιστέων αποδοχών από τον οποίο ή τις οποίες παρακρατούνται οι εισφορές στο Ταμείο «Ανεργία» για τους 24 ημερολογιακούς μήνες που προηγούνται του μήνα διακοπής της ασφάλισης, και δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το ελάχιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας όπως καθορίζεται ετησίως από τον νόμο για τον προϋπολογισμό της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό της ΚΚΑ για το 2017, το ελάχιστο ημερήσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας ανέρχεται σε 7,20 BGN (3,68 ευρώ). Οι άνεργοι των οποίων οι εργασιακές σχέσεις διακόπηκαν οικειοθελώς, ή λόγω δικής τους υπαιτιότητας, λαμβάνουν το ελάχιστο ποσό του επιδόματος ανεργίας για διάστημα τεσσάρων μηνών.
Το μηνιαίο (και το ελάχιστο) ποσό της χρηματικής αποζημίωσης για την ανεργία ορίζεται ως το γινόμενο της ημερήσιας (και ελάχιστο ημερήσιο ποσό) αποζημίωσης με τον αριθμό των εργάσιμων ημερών του μήνα στον οποίο αναφέρεται.
Οι παροχές ανεργίας καταβάλλονται από το Εθνικό Ασφαλιστικό Ίδρυμα (Национален осигурителен институт – НОИ), σε τραπεζικό λογαριασμό που υποδεικνύει ο δικαιούχος.
Σημειώσεις:
- Βλ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1980/2003 της Επιτροπής, της 21ης Οκτωβρίου 2003, σσ. 10 – 11
- Βλ. „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“, Раздел III (Предишна Глава четвърта “а” – ДВ, бр. 106 от 2013 г., в сила от 1.01.2014 г.). Парични обезщетения за безработица σ. 43 – 48
- Εκτελεστική υπηρεσία του Υπουργείου εργασίας και κοινωνικής πολιτικής, η οποία φέρει την ευθύνη για την εφαρμογή της κρατικής πολιτικής στον τομέα της ενίσχυσης της απασχόλησης.
Βιβλιογραφία:
- ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1980/2003 της Επιτροπής, της 21ης Οκτωβρίου 2003, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1177/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EUSILC) όσον αφορά ορισμούς και ενημερωμένους ορισμούς. Στο: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32003R1980
- „КОДЕКС ЗА СОЦИАЛНО ОСИГУРЯВАНЕ“ Обн., ДВ, бр. 110 от 17.12.1999 г., в сила от 1.01.2000 г., με τις διαδοχικές τροποποιήσεις και διορθώσεις του. Στο: http://www.noi.bg/images/bg/legislation/Codes/KCO.pdf
Petinakis 